1, 2. Tit kong bor piny me wot pa Maliam, dok itit gin mumiyo en owinyo mading.

MALIAM oyubbe manok kit ma en obedo kwede i wi kana kun cur ki arem. Onongo dong obedo i wi kana pi cawa malac. Yucepu onongo tye ka wot anyim ki tyene, kun telo yo me cito Beterekem. Maliam dok aye owinyo ka latin yelle i iye.

² Kit ma kiketo kwede i Baibul nyuto ni kare me nywal pa Maliam onongo dong cok. (Luka 2:5) I kare ma gitye ka wot kun gikato poto man ki maca, gwok nyo lupur mogo ma gitye ka pwur nyo coyo kodi guuro tyen lok ma omiyo dako ma iye odongo rom meno dok tingo wot me cito ka mabor. Ngo ma omiyo Maliam ocito ka mabor ki gange ma tye i Najaret?

3. Lok ango ma Maliam onongo, dok ngo ma wabipwonyo i kome?

³ Lokke onongo ocakke con i kare ma nya Judaya man onongo lok mo ma kite dong pat loyo i tekwaro pa dano. En onongo myero onywal latin awobi ma bidoko Meciya, Wod pa Lubanga! (Luka 1:35) Ma karene oromo me nywal, lok me cito i cafari ongolle. I kare me wotgi, Maliam orwatte ki jami ma temo niyene. Kong wanenu gin ma okonye me bedo ki niye matek.

4, 5. (a) Ngo ma omiyo Yucepu ki Maliam onongo gitye ka cito i Beterekem? (b) Cik pa Cecar omiyo lok mene pa lanebi ocobbe?

⁴ Pe Yucepu ki Maliam keken aye onongo gitye ka wot. Cecar Augucito onongo ocwalo cik ni dano ducu omyero gucit i bomagi wek gucone, dong onongo mitte ni dano omyero gucit i boma ma tye tugi pi lubo cik-ki. Yucepu odok iye ningo? Baibul waco ni: “Yucepu bene oa ki i Galilaya, ki i gang me Najaret, ocito i Judaya, i gang pa Daudi ma gilwongo Beterekem, pien en yam ngat acel i kin likwayo pa Daudi.”—Luka 2:1-4.

⁵ Cik ma Cecar omiyo-ni pe orwatte arwata ata ki kare man. Lok pa lanebi ma kicoyo cencwari abiro angec otito ni Meciya  kibinywalone i Beterekem. Dong boma mo ma kilwongo ni Beterekem bene onongo tye mairo abiro ki Najaret. Ento lok pa lanebi-ni otito ni “Beterekem Eprata” aye onongo kibinywalo Meciya iye. (Kwan Mika 5:2.) Me a ki i Najaret me o i boma matidi meno, luwot onongo giwoto mairo 80 i gudo ma obedo cere cere kun gikato ki i Camaria. Meno aye Beterekem ma Yucepu onongo myero ocit iye, pien en aye obedo ngom kwaro pa Kabaka Daudi—doggola ka ma Yucepu ki Maliam gia iye.

6, 7. (a) Pingo cafari me cito Beterekem obedo atwom bot Maliam? (b) Bedo dako pa Yucepu okelo alokaloka ango i tam ma Maliam moko? (Nen bene lok ma tye piny.)

⁶ Maliam tika onongo obiye tam pa Yucepu me cito i Beterekem? Pien, wotti onongo obibedo tek bot Maliam aye. Myero obed ni obedo i acakki me dwe me apar i kare ma piny cako doko ngic kunu i mwaka, dong ngido kot mogo manok nok onongo tye. Dok tye ni, Beterekem onongo tye i wi cere mo ma lamal adada ma itone tek, wot mo ma tero nino madwong dok dano gio ki olo ma korgi pe oywe. Gwok onongo romo tero kare malac makato meno, pien kit ma Maliam tye kwede onongo mito yweyo tyen madwong i yo. I kare ma kit man aye dako mo keken ma pud tidi mito ni ebed cok ki gang, ka ma nongo jo me ganggi ki lureme gibedo atera me konye ka arem me  nywal ocakke. Labongo akalakala, tekcwiny onongo mitte bote me cito i cafari man.

⁷ Kadi bed kit meno, Luka ocoyo ni Yucepu ocito “wek econe ki dakone Maliam.” Luka bene otito ni Yucepu “onongo otongo keny i kome [Maliam].” (Luka 2:4, 5) Bedo dako pa Yucepu okonyo Maliam mada me moko tamme. En oneno cware calo lawi ode i lok me woro, kun jolo tic ma Lubanga omiye macalo lakony kore ki cwako tam ma en moko. * Maliam onongo tye atera me bedo lawiny bot cware, dok man onyuto niyene.

8. (a) Ngo mukene ma twero bedo ni oweko Maliam ocito i Beterekem ki Yucepu? (b) I yo ango ma lanen pa Maliam obedo gin ma cuko cwiny jo ma lugen?

⁸ Ngo mukene ma twero bedo ni omiyo Maliam oye cito? En mono onongo ongeyo lok pa lanebi ni Beterekem aye ka ma kibinywalo iye Meciya? Baibul pe waco. Pe watwero kwerone ni onongo pe ngeyo, pien lokke onongo ngene mada bot ludito dini ki dok bot dano ata-ni. (Mat. 2:1-7; Jon 7:40-42) Ka odok i kom Ginacoya, Maliam onongo ngeyo maber. (Luka 1:46-55)  Kadi bed Maliam oye cito pi woro cware, nyo pi cik pa luloc, nyo pi lok pa lanebi pa Jehovah—nyo pi tyen lok mapat pat, pe balo—gin ma tye aye ni en omiyo lanen maber adada. Jehovah tero cwiny me mwolo ki me winy ki bot co ki mon calo gin ma pire tek. I karewa-ni, ma bedo ki winy nen calo obedo gin ma pe kiparo pire kulu-ni, lanen pa Maliam-mi obedo lanen ma cuko cwiny mada bot dano ma lugen.

9, 10. (a) Ngo ma Maliam ki Yucepu twero bedo ni gutamo i kare ma gicok o i Beterekem? (b) Pingo Yucepu ki Maliam gubuto i kin weer pa dyang?

⁹ Cwiny Maliam myero obed ni odwogo i kare ma oneno Beterekem ki ka mabor. I kare ma gitye ka wot i kor cere kun gikato poto me yat jeituni ma nyige aye obedo cam ma kipwono me agikki i mwaka—Maliam ki Yucepu myero obed ni gutamo i kom lok me tekwaro me boma man. Bomane onongo tidi mada i kin boma me Judaya, kit ma lanebi Mika owaco con; kadi bed kit meno, en aye obedo kabedo ma kinywalo iye Boaj, Naomi, ki Daudi lacen, ma ducu otimme mwaki makato alip acel angec.

¹⁰ Maliam ki Yucepu gunongo dano opongo boma man woko. Jo mukene onongo gubino wiati pi cone, dong kabedo me buto odoko pe botgi. * Yo mo onongo pe, omiyo gunongo kabuto i kin weer pa dyang. Watwero goyo par pa Yucepu i wiwa i kare ma oneno arem mo magwar ma yam dakone peya owinyo otugge kun medde ameda. Arem me nywal aye onongo ocakke.

11. (a) Pingo mon me kabedo ducu giniang peko pa Maliam? (b) I yo ango ma Yecu obedo latin ‘kayo’?

¹¹ Mon me kabedo ducu giromo niang peko pa Maliam. Mwaki ma romo 4,000 angec, Jehovah oloko ni mon ducu biwinyo arem malit i kare me nywal pi bal alaka. (Acak. 3:16) Pe tye gin mo ma nyuto ni Maliam pe owinyo arem. Lok pa Luka oumo lokke woko kun waco macek ni: “onywalo latin kayone ma laco.” (Luka 2:7) Lok ada, en onywalo latin “kayone”—latin me acel i kin mapol ma Maliam onywalogi, olo ma romo abiro kulu. (Mar. 6:3) Ento, latin man onongo obibedo pat ki luwote. En onongo pe obedo latin kayo pa Maliam keken ento en obedo “latin kayo me ginaketa ducu” pa Jehovah, latin ma Lubanga ocweyo en kikome!—Kol. 1:15.

12. Maliam opyelo latin kwene, dok lok ada onongo pat ki tuko goga, ki cal agoya, ki jami mukene ma kitiyogi i kare-ni nining?

 ¹² Kany aye ginacoya oloko lok mo ma ngene tutwal ni: “Oumo kome ki bongo, opyele kwede i weer pa dyang.” (Luka 2:7) Tuko goga, cal agoya, ki jami mukene ma kitiyogi i but lobo ducu gimedo kado iye ma miyo dano gineno calo joni gubedo ka maber mada. Wanenu kong gin ma otimme i ada. Weer dyang obedo ka ma kiketo iye cam pa dyang ki lee paco mukene ma kipitogi ki gang. Wi myero opo ni, joni onongo gubuto i lum me cam pa dyang, ma ngene kene ni ngwec kabedone nongo pe ber dok cilo kadi wa i kare-ni. Ki lok ada, lanywal ango ma twero yero kabedo ma kit meno me nywal ka kabedo mukene maber tye? Pol pa lunywal gimito jami mabeco keken pi lutinogi. Maliam ki Yucepu onongo dong gimito gin maber makato pi Wod pa Lubanga!

13. (a) I yo ango ma Maliam ki Yucepu gutiyo ki jami ducu ma gitye kwede me timo jami ducu ma gitwero? (b) Lunywal maryek ma i kare-ni giromo bedo ki cwiny acel calo pa Yucepu ki Maliam nining?

¹³ Ento, gin pe guweko ariya man owango cwinygi; gin gutiyo ki jami ducu ma gitye kwede me timo jami ducu ma gitwero. Niang kong ni, Maliam kikome ogwoko latinne, oumo kome ki bongo, ci opyelle ki diro i weer pa dyang wek onin, kun ngeyo ni obibedo maber labongo koyo. Maliam pe oweko paro peko ma gitye iye owiro wiye ki i gwoko latinne i yo maber ma en twero. En gin ki Yucepu onongo gingeyo ni pwonyo latin-ni wek omar Jehovah aye obedo gin ma pire tek loyo ma gitwero timone pire. (Kwan Nwoyo Cik 6:6-8.) I kare-ni, lunywal ma giryek gitimo gin acel-lu ka gitye ka gwoko lutinogi i lobo ma kineno tic pi Lubanga calo gin atata.

14, 15. (a) Pingo lukwat onongo gitye ki miti madit me neno latin-ni? (b) Ngo ma Lukwat gutimo i nge neno latin-ni i weer pa dyang?

¹⁴ Wiciwici mo dok obedo tye ma obalo piny ma onongo oling mot-ti. Lukwat gutuc oyotoyot i ot gwoko dyang, ki miti madit me neno jo me ot-ti ki dong tutwalle latin-ni. Yomcwiny onongo mito neko jo-ni woko. Gin gurune ki i kor cere ka ma gitye ka kwo iye ki dyangigi. * Gutito gin me aura ma otimme i komgi bot lunywal aryo-ni. I cwiny dyewor, lamalaika mo onen  atura botgi i kor cere. Deyo pa Jehovah omeny orumo kunu woko ci malaika ca otito botgi ni Kricito, nyo Meciya pud kinywalo anywala i Beterekem. Dok ni, gubinongo latin-ni kipyelo i weer pa dyang, ma kiboyo kome ki bongo. Ci, gin mukene me aura makato otimme—lumalaika mapol ata gunen ma gitye ka pako Lubanga!—Luka 2:8-14.

¹⁵ Omiyo pe obedo gin me ur ni lukwat gurune me bino i Beterekem! Cwinygi myero obed ni obedo yom me neno latin lakere ma kipyelo kit ma malaika otito kwede. Gin pe guling i wi kwena maber man. “Gutito bot dano lok ma yam gitito botgi . . . dano ducu ma guwinyo guuro lok ma lukwat gutito botgi.” (Luka 2:17, 18) Ludito dini me kare ca onongo nen calo gicayo lukwat mada. Ento Jehovah onongo tero jo ma lugen ma gimwol magi calo jo ma pigi tego. Limogi mono ogudo Maliam nining?

16. Maliam onyuto ni ebedo ngat ma tamo matut nining, dok tyen lok madit ango ma omiyo en ogwoko niyene obedo matek?

¹⁶ Ngene kene ni kom Maliam onongo otum woko ki nywal, ento en owinyo lokgi ducu kore ki kore. Dok otimo gin makato meno: “Maliam okano lok magi ducu, kun tamo ki i cwinye.” (Luka 2:19) En obedo dako ma pud tidi ento onongo tamo matut mada. En ongeyo ni kwena pa malaika-ni pire tek. Lubangane, Jehovah, onongo mito ni Maliam oniang nga ma awobine obedo ki kit ma pire tek kwede. Omiyo Maliam pe owinyo awinya keken. En okano lok man i cwinye wek elwod dok aye i dwe ki mwaki ma bino anyim. Man aye obedo tyen lok madit ma omiyo Maliam ogwoko niyene obedo matek pi kwone kulu.—Kwan Jo Ibru 11:1.

17. Watwero lubo lanen pa Maliam ka odok i kom lok ada nining?

¹⁷ Tika in ibilubo lanen pa Maliam? Jehovah oketo lok ada mapol ma pigi tego i Lokke. Ento, lok ada magi pe konyowa ka pe kong waketo tamwa iye. Watimo meno ki kwano Baibul kare ki kare—pe wakwano calo obedo buk ata-ni ento calo Lok pa Lubanga. (2 Tem. 3:16) Dong, calo Maliam, omyero wakan lok pa Lubanga i cwinywa, kun watamo iye. Ka walwodo lok ma wakwano ki i Baibul, kun watamo kit ma watwero keto cik ducu pa Jehovah i tic, ci wabimiyo kare ki niyewa me dongo.

18. (a) Maliam ki Yucepu gulubo Cik pa Moses i kare ma Yecu pud tidi nining? (b) Gityer ma Yucepu ki Maliam gutyero i ot pa Lubanga onyuto ngo i kom kerogi i lok me cente?

¹⁸ I kare ma latin-ni dong obedo nino aboro, Maliam ki Yucepu gumiyo kilire ma lubbe ki Cik pa Moses, kun gimine nying ni Yecu kit ma kitito con. (Luka 1:31) Ci, i nge nino 40, kia kwede ki i Beterekem gitere i Jerucalem, ma tye mairo ma romo abicel, ci kitero gityer me lonnye ma lubbe ki Cik pi jo ma lucan—amam aryo nyo akuri aryo. Ka onongo gitye ki lewic ni kerogi pe me tyero romo calo lunyodo mukene-ni, ento amam aye, ci pe dong guparo pi lewic meno. Gin ma pire tek aye ni gunongo cuko cwiny madit i kare ma gitye kunu.—Luka 2:21-24.

19. (a) Lok ango mukene ma Cimeon oloko ma omedo lok ma Maliam okano i cwinye? (b) Anna otimo ngo i nge neno Yecu?

¹⁹ Laco mo ma otegi ma nyinge Cimeon obino botgi ci oloko lok mukene ma Maliam dok okano i cwinye. Onongo kicikke bote ni en pe bito ma peya oneno Meciya, dok cwiny maleng pa Jehovah onyute ni latin meno ma nyinge Yecu, aye obedo Lalar ma yam kiloko pire. Cimeon bene oniango Maliam con i kom arem cwiny mo ma en biwinyone i anyim. En owaco ni Maliam biwinyo calo kicobo cwinye pil ki pala lucwan. (Luka 2:25-35) Kadi bed lok meno oniange pi gin mo marac  ma tye anyim, ento gwok okonye me kanyone ma kare meno oromo, i nge mwaki makato pyeradek lacen. I nge Cimeon, lanebi ma nyinge Anna oneno latin Yecu ci ocako lok i kome bot dano ducu ma gitye ki gen me larre pa jo Jerucalem.—Kwan Luka 2:36-38.

20. Kelo Yecu i ot pa Lubanga i Jerucalem obedo tam maber nining?

²⁰ Tam pa Yucepu ki Maliam me kelo latingi i ot pa Jehovah i Jerucalem obedo ber mada! Cakke i kare meno, gin gunyuto yo me aluba bot awobigi me bedo ka wot i ot pa Jehovah pi kare me kwone kulu. I kare ma gitye kunu, gin gumiyo jami ma kerogi twero ci gunongo lok me cuko cwiny. Maliam oa ki i ot pa Lubanga ma niyene tye matek, ma cwinye opong ki lok me ada me alwoda ki me atita bot jo mukene.

21. Waromo weko niyewa dongo doko matek calo pa Maliam nining?

²¹ Obedo gin maber mada me neno lunywal i kare-ni ma gilubo lanen maca. I kin Lucaden pa Jehovah, lunywal giyelle me kelo lutinogi i cokke pa Lukricitayo. Lunyodo ma kit meno gitimo jami ducu ma gitwero, kun gimiyo lok me cuko cwiny bot luye luwotgi. Dok gia ki i cokke magi ma nongo gunongo teko, yomcwiny, ki jami mabeco me anywaka ki jo mukene. Rwatte kwedgi mit mada! Ka warwatte kwedgi, wabinongo ni niyewa odongo odoko matek calo pa Maliam.