Ka waniang kit ngat moni, ci wabingeyo ngat meno maber, dok wat i kinwa bidongo doko matek. I yo acel-lu, ka wamedde ki niang kit Jehovah, ci wabingeyo en maber, dok wat i kinwa ki en bidongo. I kin kit Lubanga ducu, kite angwen aye cung woko ka maleng: teko, ryeko, ngolo kop atir, ki mar.

“Ai Rwot [Jehovah] Lubanga! In aye ma iketo polo ki lobo ki tweroni ki tekki!” —JEREMIA 32:17.

Cwec pa Lubanga nyuto tekone. Me labolle, ka icung woko i wi ceng malyet i oro, ngo ma iwinyo i del komi? Lyeto pa ceng. Ento ki i kom lok nongo itye ka winyo adwogi me teko me cwec pa Jehovah. Ceng lyet lakwene? Kom ceng kikome kiwaco ni lyetone romo digiri me Fahrenheit 27,000,000 (nyo 15,000,000°C). Dok i cekon acel acel, ceng cwalo woko lyeto ma rom ki mwoc pa bom me nuclear milion miya mapol ata.

Kadi bed kit meno, i kin lakalatwe trilion mapol ma gitye i polo, ceng tidi adada. Lucayan gibyeko ni lakalatwe ma kilwongo ni UY Scuti, ma tye i kin lakalatwe madongo loyo, lac iye kato ceng tyen ma romo 1,700 kulu. Ka ni kiket UY Scuti ka ma ceng tye iye, ci onongo lakalatwe man bimwonyo lobo kun bene donyo wa i yo ma Jupiter lubo. Gwok nyo labol man twero konyowa me niang lok pa Jeremia ma owaco ni Lubanga Jehovah ocweyo polo ki lobo ki twerone dok ki tekone.

 Adwogi maber ango ma wanongo ki i teko pa Lubanga? Kwowa jenge i kom cwec pa Jehovah, calo ceng ki jami mukene mamwonya ma Lubanga oketo i lobo. Medo i kom meno, Lubanga tiyo ki tekone me konyowa ki acel acel. I yo ma nining? I cencwari me acel, Lubanga omiyo bot Yecu teko me timo tango. Wakwano ni: “Lutowang wanggi oyabbe guneno piny, lungolo guwoto, ludobo gilonyogi, ki ludingit guwinyo lok, ki jo muto gicerogi woko.” (Matayo 11:5) I kare-ni kono? Baibul waco ni: ‘En miyo teko bot jo magoro,’ dok omedo ni, ‘jo ma geno Jehovah, teko bidwogo cen i komgi.’ (Icaya 40:29, 31) Lubanga twero miyo botwa ‘teko madwong’ ma konyowa me ciro pekki ki atematema me kwo. (2 Jo Korint 4:7) Kadi ningo in bene iwinyo ni myero ibed cok ki Lubanga ma lamar ma tiyo ki tekone me konyowa, pe kumeno?

“Ai Rwot [Jehovah], in dong itiyo lwak jami mapol! Itiyogi ducu ki ryeko.”—JABULI 104:24.

Ka wamedde ki pwonyo lok i kom jami ma Lubanga ocweyo, wanongo ni watye ki ur madit i kom ryekone. Ki lok ada, lucayan mogo gingiyo matut cwec pa Jehovah, ka giporo diro ma kicweyo kwede cwec meno me konyogi yubo tetgi. Tet magi cakke ki i kom jami matino tino calo jip me bongo me o wa i kom jami madongo calo dege.

Pe tye ka mo keken ma ryeko pa Lubanga onen iye makato kit ma en ocweyo kwede ki dano. Me labolle, tam kong i kom kit ma kwo pa latin cakke kwede. Man cakke ka lac nyodo oribbe ki tong dako ci odoko nyig kom acel ma nongo tye ki ngec ducu ma mitte me dongo. Nyig kom meno pokke doko nyig kom mapol ma nongo gical. Ento i karene kikome, gicako doko pat, kun giribbe i gurup mapatpat ma lubbe ki ticgi, calo nyig kom me remo, nyig kom me ler, ki me cogo. Ma pe otero kare malac, dul komwa ma i iye gidongo dok gicako tic. I nge dwe abongwen keken, nyig kom acel ca dongo doko latin lakere ma tye ki nyig kom ma romo bilion mapol ata. Ryeko ma nen i kom kit ma kicweyowa kwede tugo cwinywa me ye lok pa laco jabuli ma owaco ni: ‘Abipaki, pien in aye ma icweya i yo me aura.’—Jabuli 139:14.

Watwero nongo adwogi maber ango ki i kom ryeko pa Lubanga? Lacwecwa ngeyo gin ma wamito wek wabed ki yomcwiny. Kit macalo en tye ki ngec kacel ki niango matut adada, en twero miyowa tira me ryeko i Lokke, Baibul. Me labolle, Baibul cuko cwinywa ni: “Wudi cwinywu . . . kun wutimo kica ki luwotwu.” (Jo Kolocai 3:13) Meno tika obedo tam me ryeko? Ada. Ludaktari gunongo ni timo kica weko dano nino maber dok twero konyo me dwoko two preca piny. Twero dwoko bene piny two ma bino pi cwercwiny ki two mukene. Lubanga obedo calo larem ma ryek dok ma paro piwa, ma pe juko miyo botwa tam ma konyowa. (2 Temceo 3:16, 17) In pe imito bedo ki larem ma kit meno?

“[Jehovah] maro ngolo kop atir.”—JABULI 37:28.

Lubanga kare ducu timo gin ma atir. Ki lok ada, “Lubanga pe twero timo gin marac kadi ki acel. Won Twer Ducu pe timo gin mo ma pe tye atir!” (Yubu 34:10) Ngolo koppe ducu tye atir, kit ma laco jabuli owaco kwede i kare ma tye ka lok bot Jehovah ni: “In aye ingolo kop pa rok ducu maromrom.” (Jabuli 67:4) Kit macalo ‘Jehovah neno cwiny dano,’ lugoba pe gitwero bwolle ento en kare ducu niang ada me lok moni ci ngolo koppe kakare. (1 Camuel 16:7) Medo i kom meno, Lubanga neno tim me ngolo kop alenga ki camucana ducu ma tye ka timme i wi lobo, dok en ocikke ni cokcok-ki, “jo maraco gibityekogi woko ki i lobo.”—Carolok 2:22.

Ento, Lubanga pe obedo langolkop mager ma tye ki miti me miyo pwod keken. En nyuto kica ka opore. Baibul waco ni: “[Jehovah] lakica dok maro dano,” kadi wa jo maraco ka gungut i kom balgi ki cwiny me ada. Meno tika pe obedo ngolo kop atir?—Jabuli 103:8; 2 Petero 3:9.

Adwogi maber ango ma wanongo ki i ngolo kop pa Jehovah? Lakwena Petero owaco ni: “Lubanga pe poko kin dano, ento en jolo dano ma i rok ducu ma gilworo en ki ma gitiyo gin ma tye atir.” (Tic pa Lukwena 10:34, 35) Wanongo adwogi maber ki i ngolo kop pa Lubanga pien en pe lenge nyo nyuto apokapoka. En twero jolowa wek wadok jo ma wore labongo paro pi rokwa, kakawa, rwom me kwanwa nyo me kwowa.

Kit macalo lubanga mito ni waniang dok wanong adwogi maber ki i ngolo koppe, en omiyo botwa cwiny ma ngoliwa kop. Ginacoya tito ni cwiny ma ngoliwa kop-pi tye calo ‘cik ma dong gicoyo woko i cwinywa,’ ma ‘bedo caden kacel kwedwa’ me nyuto botwa ka kitwa ber nyo rac. (Jo Roma 2:15) Man keliwa adwogi maber ango? Ka kipwonyo cwiny ma ngoliwa kop-pi maber, ci twero tugo mitiwa me gwokke ki i timo jami maraco. Dok ka watimo bal, twero tugo cwinywa me  ngut i kom balwa ki weko timwa marac-ci. Adada, ka waniang maber kit me ngolo kop pa Lubanga, ci konyowa me nyiko cok bote!

“Lubanga aye mar.”—1 JON 4:8.

Lubanga nyuto teko ki ryeko, dok ngolo kop atir, ento Baibul pe waco ni Lubanga aye teko, ryeko nyo ngolo kop atir. Waco ni Lubanga aye mar. Pingo? Tye lok ada ni teko pa Lubanga weko en timo jami dok ngolo koppe ki ryekone tiro kit ma en timo kwede jami. Ento mar pa Jehovah aye tugo cwinye me timo jami ducu. Mar gudo jami ducu ma en timo.

Kadi bed gin mo onongo pe orem bot Jehovah, ento marre otugo cwinye me cweyo cwec ma gitye ki ryeko, i wi polo ki lobo, dok ma gitwero nongo adwogi maber ki i marre. En oyubo lobo ki cwiny acel wek obed paco mamwonya pi dano. Dok en pud medde ki nyuto mar bot dano ducu kun “miyo cengnge tuc bot jo maraco ki jo mabeco bene, dok miyo kot cwer bot dano ma kitgi atir, ki bot jo ma pe kitgi atir bene.”—Matayo 5:45.

Medo i kom meno, ‘Jehovah lakica dok timo ber bot dano.’ (Yakobo 5:11) En nyuto mar bot jo ma gitute ki cwiny me ada me ngeyo en ki me nyikke cok kwede. Lubanga neno dano magi ki acel acel. Ki lok ada, “en paro piri.”—1 Petero 5:7, NWT.

Adwogi maber ango ma wanongo ki i mar pa Lubanga? Wamaro neno kit ma ceng poto kwede mamwonya. Winyo nyero pa latin matidi weko iwa bedo yom adada. Watero mar ma wanongo ki bot dano me pacowa calo gin ma pire tek. Oromo bedo ni jami magi pe mitte wek wabed kwo ento giweko kwowa bedo mamit.

Wanongo bene adwogi maber ki i yo mukene ma Lubanga onyutiwa marre: en aye lega. Baibul cuko cwinywa ni: “Pe wubed ki par i kom gin mo, ento i lok ducu wumi Lubanga onge gin ma wumito i lega ki i bako dogwu kacel ki miyo pwoc bene.” Calo wego ma lamar, en mito ni wanong kony ki bote pi par mo keken ma tye i cwinywa. Dong pi marre madwong-ngi, Jehovah ocikke me miniwa “kuc pa Lubanga ma kato ngec pa jo ducu.”—Jo Pilipi 4:6, 7.

Tika nyamo lok manok-ki i kom kit pa Lubanga ma pigi tego—calo teko, ryeko, ngolo kop atir, ki dong mar—okonyi me niang anga ma Lubanga obedo? Me medde ki dongo pwocci i kom Lubanga, walegi me pwonyo gin ma en dong otimo ki ma bitimone me konyi.