1. Gen ango ma Paulo onwoyo teretere i kare ma en coyo waraga bot luye luwote?

 IKARE ma lakwena Paulo tye ka coyo waraga bot luye luwote, en onwoyo teretere pi gen ma etye kwede ni Lubanga ki Kricito gibijolo cwiny ma kacokke mapat pat ginyuto. Me laporre, bot jo Galatia en ocoyo ni: “Kica pa Rwot Yecu Kricito obed ki cwiny ma wunyuto, utmega. Amen.” (Gal. 6:18, NW) Ngo ma onongo en tye ka wacone i lokke ni “cwiny ma wunyuto”?

2, 3. (a) Ngo ma Paulo onongo tye ka wacone i kare ma en otiyo ki nyig lok ni “cwiny”? (b) Lapeny mene ma myero wapenye kwede ma lubbe ki cwiny ma wanyuto?

² Paulo otiyo ki nyig lok ni “cwiny” me nyuto kitwa nyo tamwa ma weko wawaco nyo watimo jami i yo moni. Ngat moni romo bedo lakica, paro pi jo mukene, mwol, ki dong cinge lac. Baibul loko i kom “cwiny mamwol, ma ling mot” kacel ki ‘cwiny ma opye mot.’ (1 Pet. 3:4; Car. 17:27) Kitungcel, ngat moni lebe romo bedo bit, maro jami me kom, keco oyot, nyo tye ki tam ni pe ajenge i kom ngat mo. Marac dong loyo aye ni jo mukene gimaro tim me tarwang, pe giwinyo lok, dok gitye ki cwiny me jemo.

³ Pi meno, i kare ma Paulo ocoyo ni “Rwot obed ki cwiny ma inyuto,” en onongo tye ka cuko cwiny utmego me nyuto cwiny ma lube ki lanen pa Kricito ki dok ma yomo cwiny Lubanga. (2 Tem. 4:22, NW; kwan  Jo Kolocai 3:9-12.) I kare-ni, omyero wapenye kekenwa ni: ‘Kodi cwiny ango ma an anyuto? An atwero nyuto kit ma yomo cwiny Lubanga nining? Tika aromo timo gin mo me dongo cwiny mabeco ma tye i kacokke?’ Me laporre, i poto sunflower, ature sunflower acel acel weko neno poto bedo mit adada. Wan tika waweko neno  kacokke bedo mit kit ma “ature” sunflower weko neno poto bedo mit-ti? Ki lok ada, mitte ni myero watute me timo meno. Kong dong wanenu kit ma waromo nyuto kwede kit ma yomo cwiny Lubanga.

4. “Cwiny me lobo man” obedo gin ango?

⁴ Ginacoya wacciwa ni: “Pe gimiyowa cwiny me lobo man, ento gimiyowa cwiny ma oa ki bot Lubanga.” (1 Kor. 2:12) “Cwiny me lobo man” obedo gin ango? Man aye bene cwiny ma kiloko iye i Jo Epeco 2:2, ma wacci: “I kare ca onongo wulubo yo maraco me lobo man, kun wuwinyo lok pa ngat ma loyo twer mogo ma tye malo i dye yamo, ma en aye cwiny ma kombeddi tye ka tic i i jo ma dag winyo lok ma Lubanga waco.” Cwiny me lobo-ni kiporo ki “yamo,” dok cwiny-nyi orumowa dyere calo yamo ma kodo. Cwiny-nyi tye ka ducu. Dano ginyuto kodi cwiny man ka giwacci ngat mo pe wacca gin ma myero atim nyo omyero alweny pi twerona. Gin gitye but lobo pa Catan-ni pien “gidag winyo lok pa Lubanga.”

5. Cwiny marac ango ma Luicrael mogo gunyuto?

⁵ Kodi cwiny man pe obedo gin manyen. I kare pa Moses, Kora ojemo i kom jo ma onongo gitye ka telo Luicrael. En oloko marac i kom Aron ki awobene, ma onongo gitye ki mot me tic calo lulamdog. Oromo bedo ni en oneno gorogi. Nyo otamo ni Moses tye ka tic ki lok ni wadi or ki lurem​—kun miyo mot me tic bot wadine keken. Kadi bed pe wangeyo pingo en ojemo, nen ka maleng ni Kora otero jami i kit pa dano kun loko marac i kom jo ma Jehovah ocimogi me tela labongo woro ni: “Mewu dong okato kakare! . . . Pingo wun wukette kenwu malo twatwal makato lwak pa Rwot ducu?” (Wel 16:3) I yo acel-lu bene, Datan ki Abiram gukok i kom Moses, kun giwacce ni en tye ka ‘kette kene me bedo laker ma loyogi.’ I kare ma kilwongogi me bino bot Moses, gin gugamo ni: “Wan pe wabicito kunnu.” (Wel 16:12-14) Kodi cwinygi-ni owango i Jehovah matek adada. Ento en oneko lujemo magi ducu.​—Wel 16:28-35.

6. Co mogo i cencwari me acel gunyuto nining ni gitye ki cwiny marac, dok pingo gubedo ki cwiny ma kumeno?

⁶ Co mogo i cencwari me acel onongo giloko marac i kom jo ma kicimogi me telo kacokke. (Juda 8) Co magi nen calo onongo cwinygi pe yom pi motgi me tic ci gutemo bwolo jo mukene wek bene gujem i kom jo ma gitye ka tiyo tic pa Lubanga i kacokke.​—Kwan 3 Jon 9, 10.

7. Kodi cwiny mene ma myero wagwokke kwede wek obed pe i kacokke i kare-ni?

⁷ Ngene kene ni kodi cwiny man pe mitte i kacokke. Man aye gin mumiyo omyero wagwokke wunu adada. Luelda gitye ki roc calo ludongo ma i kare pa Moses ki dong lakwena Jon. Luelda gitimo bal mogo matino tino ma gudowa. Ka meno otimme, omyero pe walub cwiny me lobo-ni kun wawacci “Omyero kiwiny lokka!” nyo ni “Omego ni myero pe kinen anena!” Ento myero wange ni Jehovah twero cayo bal mogo matino tino ma luelda gitimo. Wan bene mono pe waromo timo kumeno? Pien ticgi obedo me neno goro ma luelda gitye kwede, jo mukene ma gitimo bal madongo i kacokke gikwero bino i nyim komitti me ngolo kop ma tye me konyogi. Man rom aroma ki latwo ma kwero yat pa dakta moni pienni en pe maro dakta meno.

8. Ginacoya mene ma romo konyowa me bedo ki neno mupore i kom jo ma gitelo kacokke?

 ⁸ Wek pe wabed ki cwiny ma kumeno, omyero wange ni i Baibul kiwacci Yecu “omako lakalatwe abiro i cinge tung lacuc.” Pi man ‘lakalatwe abiro-ni’ cung pi Lukricitayo ma kiwirogi ma gitye luelda ento bene cung pi luelda ducu ma i kacokke. Yecu romo tic ki “lakalatwe” ma omako i cinge-ni kit ma cwinye mito. (Yabo 1:16, 20) Pi meno, Yecu ma tye Lawi Kacokke-ni, tye ki twero i kom luelda. Ka ce mitte ni laelda mo onong tira, ci Yecu, ma ‘wange bedo calo leb mac ma lyel-li’ miyo tira man i cawa ki kare ma mitte. (Yabo 1:14) Ento kombeddi-ni, omyero wanen ni waworo luelda, pien Paulo ocoyo ni: ‘Wuwiny lok pa jo ma telowu, dok wumine i te locgi, pien gin gitye ka gwoko kwowu labongo yweyo macalo jo ma Lubanga bipenyogi pi ticgi. Wumi guti ticgi ki yomcwiny, ma pe wumiyogi peko mo, pien meno pe konyowu kadi ki acel.’​—Ibru 13:17.

9. (a) Atematema ango ma Lakricitayo romo bedo iye ka ce kimine tira? (b) Gin ango ma waromo timone ka kiminiwa tira?

⁹ Cwiny ma Lakricitayo moni tye kwede kiromo temone kace kimine tira nyo kikwanyo motte me tic i kacokke. Luelda gumiyo tira bot omego mo ma mwakane pud tidi pien en onongo maro tuko gero me vidio. Ento ki cwercwiny, omego-ni pe ojolo tira man mumiyo kikwanye woko ki i bedo lakony kor tic i kacokke. (Jab. 11:5; 1 Tem. 3:8-10) I ngeye, omego-ni ocako tito bot  jo mukene ni pe eye lok pa luelda-ni, medo i kom meno en obedo ka coyo waraga mapol i jang gang kal kun loko marac i kom luelda kun bene bito jo mukene i kacokke me timo kumeno. Ento lok ada tye ni pe myero wageng ngewa pi bal ma watimo, pien man balo kuc me kacokke dok bene pe konyo ngat mo keken. Pud dong bedo ber ka waneno tira calo yo me yabo wangwa wek wanen ka ma gorowa tye iye kun waye tira ma kiminiwa.​—Kwan Koko 3:28, 29.

10. (a) Tit kong gin ma waromo pwonyone ki i Yakobo 3:16-18 ma lubbe ki cwiny mabeco ki maraco. (b) Adwogi ango ma wanongo ka wanyuto “ryeko ma oa ki malo”?

¹⁰ Yakobo 3:16-18 konyowa me niang gin ma kwako cwiny mabeco ki marac ma pe myero wanyut i kacokke. Wacciwa ni: “Ka ma nyeko ki laro dito tye iye, inongo anyobanyoba ki tim ducu maraco tye iye. Ento ryeko ma oa ki malo, mukwongo bedo leng, dok bedo me kuc, me mwolo, gamo tam ducu mabeco, opong ki kica, ki nyako nyig maber, ngat ma tye kwede pe poko kin dano, bedo ma cwinye atir. Jo ma kelo kuc gicoyo kodigi i kuc me nyako kit ma atir.” Ka watimo jami i yo ma rwatte ki “ryeko ma oa ki malo,” ci kit pa Lubanga bikonyowa me dongo cwiny mabeco i kacokke.

11. (a) Bedo ki neno mupore konyowa me gwokke ki i kom gin ango? (b) Gin ango ma wapwonyo ki i lanen pa Daudi?

¹¹ Omyero wange ni Jehovah omiyo bot luelda tic me ‘kwayo lwak pa Lubanga.’ (Tic 20 :28; 1 Pet. 5:2) Pi meno, gin me ryeko ma waromo timone aye me nyuto woro pi yub man ma Lubanga oketo-ni, kadi bed watye ki mot me tic macalo laelda nyo pe. Bedo ki cwiny mupore weko pe watamo ni myero wabed ki twero ma miyo wadiyo jo mukene. I kare ma Kabaka Caulo otamo ni Daudi nen calo mito mayo kerre, Caulo ocako “neno Daudi agaya.” (1 Cam. 18:9) Caulo ocako bedo ki cwiny marac ma bene onongo mito dong neko Daudi. Ma ka bedo calo Caulo kun waparo ni myero wabed ki twero, pore tutwal ni myero walub lanen pa Daudi. Kadi bed ni en odeno can mapat pat, Daudi onyuto woro pi jo ma Lubanga ocimogi me bedo ki twero.​—Kwan 1 Camuel 26:23.

12. Gin ango ma kelo note i kacokke?

¹² Pien wan ducu tamwa patpat, man romo cwero cwiny jo mukene me kacokke​—kadi wa i kin luelda. Tira man ma a ki i Baibul romo konyowa: ‘Dano acel acel myero omi deyo bot lawote’ ki myero ‘pe wakette kekenwa ni waryek.’ (Rom. 12:10, 16) Ma ka diyo jo mukene ki tamwa, omyero waye ni pe tye yo acel keken me timo gin moni. Ka waye tam pa jo mukene, ci man bikelo note i kacokke.​—Pil. 4:5.

13. Gin ango ma myero watim ka ce wamiyo tam, dok labol mene ma tye i Baibul ma romo konyowa?

¹³ Man mono te lokke ni pe myero dong wami tamwa ka ce waneno ni gin moni myero kitim iye alokaloka i kacokke? Pe. I cencwari me acel, lok mo okati ma okelo laro lok ki pyem i kacokke. Utmege ‘guyero Paulo ki Barnaba ki jo mukene, gucwalogi Jerucalem bot lukwena ki ludongo pi lok man.’ (Tic 15:2) Labongo akalakala, ngat acel acel i kin utmege magi onongo tye ki tam i kom lok man dok tamo ni tamme-ni aye myero kilubi. Ento, i kare ma ngat acel acel omiyo tamme  dok gudolo tere ma lubbe ki kony pa cwiny maleng, utmege magi pe gumedde ki pyem. I kare ma utmege gunongo waraga ma lubbe ki tam ma kimoko, “cwinygi obedo yom i kom lok ma gicoyo iye me cuko cwinygi” dok bene “gumoko matek i niye.” (Tic 15:31; 16:4, 5) I kare-ni bene, ka watito lok moni bot luelda, myero wabed ki genni gibineno lokke dok gimoko tam i kom gin ma myero gitim.

14. Waromo nyuto cwiny matir ma lubbe ki wat i kinwa ki jo mukene nining?

¹⁴ Ma lubbe ki wat i kinwa ki jo mukene, tye yo mapat pat ma waromo nyuto kwede ki cwiny matir. Twero bedo gin maber ka wan ducu ki acel acel watimo kica bot luwotwa ka gucwero cwinywa. Lok pa Lubanga wacciwa ni: “Wudi cwinywu kekenwu, ngat acel acel odi cwinye i kom lawote, kun wutimo kica ki luwotwu i kinwu kekenwu pi balwu. Ka ngat mo i kinwu tye ki lok mo i kom lawote, timo kica pi bal myero obed tye macalo Rwot bene ceng otimowu kica.” (Kol. 3:13) Lok ni “ka ngat mo i kinwu tye ki lok mo i kom lawote” nyuto ni ngat moni romo bedo ki tyen lok matir me keco i kom jo mukene. Ento, ma ka weko bal matino tino pa jo mukene obal kuc me kacokke, omyero watemme me lubo lanen pa Jehovah kun watimo kica bot luwotwa dok waityo tic pa Jehovah kacel.

15. (a) Pwony ango ma wanongo ki bot Yubu ka odok i lok me timo kica? (b) Lega romo konyowa nining wek wanyut cwiny matir?

¹⁵ Ma lubbe ki timo kica, watwero nongo pwony ki i lanen pa Yubu. Co adek ma onongo myero gukwe cwinye-ni gubedo ka loko lok maraco. Kadi bed kumeno, Yubu obedo ki cwiny me timo kica. Nining? En “olego pi lureme.” (Yubu 16:2; 42:10) Lega pi jo mukene weko wacako nenogi ki cwiny matir. Lega pi omegiwa ki lumegiwa konyowa me dongo cwiny ma Kricito obedo kwede. (Jon 13:34, 35) Medo i kom lega pi utmegiwa, omyero bene waleg pi cwiny maleng. (Luka 11:13) Cwiny pa Lubanga bikonyowa me nyuto but nyig ma nyak pi cwiny maleng i kit ma watero kwede jo mukene.​—Kwan Jo Galatia 5:22, 23.

16, 17. Ma lubbe ki “cwiny ma wanyuto,” gin ango ma imoko tammi me timone?

¹⁶ Ka wan ducu ki acel acel watute matek me dongo cwiny maber, ci dano ducu me kacokke binongo adwogi maber! I nge nyamo pwony man, waromo moko tamwa kekenwa i kom gin ma myero watim me dongo cwiny maber. Ka tye kumeno, ci myero wawek Lok pa Lubanga okonywa me timo alokaloka ma kit meno. (Ibru 4:12) Pien Paulo onongo mito bedo lanen maber i kacokke, en owaco ni: “Angeyo ni cwinya leng, ento man pe twero miyo aloyo kop. Rwot [Jehovah] aye ma ngolo kop i koma.”​—1 Kor. 4:4.

¹⁷ Ka watute me timo jami ducu ma lubbe ki ryeko ma oa ki malo, kun pe waketo motwa me tic bedo gin ma pire tek, ci wabidongo cwiny maber i kacokke. Ka wabedo ki cwiny me kica kun watamo pi jami mabeco ma luwotwa gitimo, ci wabibedo ki kuc i kinwa ki omegiwa ki lumegiwa. (Pil. 4:8) Ka watimo jami magi ducu, ci waromo bedo ki gen ni Jehovah ki Yecu cwinygi bibedo yom pi “cwiny ma wanyuto.”​—Pile. 25, NW.