1, 2. Tam ango ma jo mogo gitye kwede i kom Lubanga?

 DANO mapol gitamo ni kubbe tye manok i kin jami ma gitimo ki gin ma Lubanga tye ka timone. Ki lok ada, jo mogo gitamo ni Lubanga tye ki miti manok adada i kom jami ma dano gitimo. I kare ma yamo ki kot magwar ma kilwongo ni Haiyan obalo kabedo mogo i lobo Philippines i Novemba 2013, meya me boma mo acel madit owaco ni: “Twero bedo ni Lubanga nen calo onongo tye ka mukene.”

² Jo mukene gitimo jami pien gitamo ni Lubanga pe neno gin ma gitimo. (Ic. 26:10, 11; 3 Jon 11) Gin gitye calo jo ma lakwena Paulo oloko i komgi i kare ma owaco ni: “Gin pe guneno gin mo ma konyogi i ngeyo Lubanga-ni.” Kodi jo magi onongo “gupong ki kwa bal mapol ducu, tim maraco, woro me lim, raccwiny.”​—Rom. 1:28, 29.

3. (a) Lapeny macalo mene ma myero wapenye kwede madok i kom Lubanga? (b) I Baibul, ka kiloko i kom “cing” Jehovah nongo te lokke ngo?

³ Ento wan kono? Ka iporo ki jo ma kiloko i komgi malo-ni, wan wangeyo ni Jehovah neno jami ducu ma watimogi. Ento  tika waniang mitine kacel ki cinge i kwowa? Medo i kom meno, tika watye i kin jo ma Yecu owacci “gibineno Lubanga”? (Mat. 5:8) Me niang meno, kong wanenu labol mogo me Baibul madok i kom jo ma guneno cing Lubanga i kwogi ki jo ma gukwero nenone. I ngeye, ci wabipwonyo bene kit ma Jehovah konyowa kwede ki cinge. Ka wanyamo lok magi ma pigi tego-ni, nge ni Baibul pol kare loko i kom “cing” ka tye ka lok i kom tekone, ma en tiyo kwede me konyo luticce ki dong jwero jo ma jemo i kome.​—Kwan Nwoyo Cik 26:8.

4. Pingo lumone pa Luicrael pe guneno cing Lubanga?

⁴ I kare mukato angec, dano gubedo ki kare me neno ki dok winyo kit ma Lubanga okonyo kwede jo Icrael. Jehovah otimo tango me laro jone ki i Ejipt, ka lacen oloyo luker mapol mapat pat. (Yoc. 9:3, 9, 10) Kadi bed ni pol pa luker ma onongo gitye tung kunyango me Jordan guwinyo dok guneno gin mutimme, gin “gucokke kacel pi lweny i kom Yocwa ki jo Icrael.” (Yoc. 9:1, 2) Kadi bed ni luker magi gucako lweny, gin onongo gitye ki tyen lok muromo me neno cing Lubanga. Pi teko pa Jehovah, “ceng ocung mot atir, ki dwe bene obedo mot, nio ka jo Icrael guculo kwor i kom lumerokgi.” (Yoc. 10:13) Ento Jehovah “obedo ka miyo cwinygi [lumonegi] obedo tek wek gubin ka lweny i kom jo Icrael.” (Yoc. 11:20) Lumone pa jo Icrael pe guye ni Lubanga tye ka lweny pi Luicrael dok meno oweko kiloyogi.

5. Kabaka Akab ma kite rac-ci okwero ye gin ango?

⁵ Lacen, Kabaka Akab ma kite rac-ci onongo tye ki kare me neno cing Lubanga i jami mapol ma otimogi. Elia owaco bote ni: “Toyo bibedo peke kadi wa kot bene, nio ka doga aye dok biloko.” (1 Luker 17:1) Jehovah onongo bicobo lokke meno, ento Akab okwero ye gin ma nyuto. I ngeye, Akab oneno ka mac bino ki i polo i kare ma Elia olego ni mac owang gitumme. I nge meno, Elia otito ni Jehovah gigiko two pa piny woko ci owaco bot Akab ni: “Dok gang wek kot pe ogengi wot.” (1 Luker 18:22-45) Akab oneno ka jami magi ducu gitimme ento okwero ni pe gutimme pi teko pa Lubanga. Labol man kacel ki mukene bikonyowa me nongo pwony ma pigi tego​—omyero wabed ki kare me neno cing Jehovah i kwowa.   

6, 7. Ngo ma jo Gibeon ki Rakab guniang i kare pa Yocwa?

⁶ Ka iporo ki luker ma kitgi raco-ni, jo mukene guneno cing Lubanga kadi bed ni kit me kwogi onongo rom aroma ki pa jo ma waloko i komgi malo-ni. Me labolle, jo Gibeon gubedo pat ki lobbe ma gulwenyo i kom Luicrael i kare pa Yocwa pien gin guyubo lok me kuc ki jo Icrael. Pingo? Gin guwaco ni: ‘Wan wabino pi nying Jehovah Lubangawu ma wawinyo gitito pire, ki pi gin ducu ma yam otimo.’ (Yoc. 9:3, 9, 10) Gin guye ni Lubanga me ada tye ka konyo jo Icrael.

⁷ Rakab bene oneno cing Lubanga i jami mogo mutimme. I nge niang kit ma Jehovah olaro kwede jone, en owaco bot lurot piny aryo me Icrael ni: “Angeyo ni Rwot [Jehovah] otyeko miyowu lobo man.” Kadi bed ni timo gin ma kit meno onongo keto kwone ka mading, en obedo ki niye ni Jehovah romo larre kacel ki jo me ode.​—Yoc. 2:9-13; 4:23, 24.

8. I yo ango ma Luicrael mogo guneno cing Lubanga?

⁸ Ma mapat ki Kabaka Akab, Luicrael  mogo ma guneno ka mac bino ki i polo me nyuto ni kigamo lega pa Elia guye ni Lubanga aye otimo meno. I kare ma guneno mac mua ki bot Jehovah ka wango gityer, gin guwaco ni: ‘Jehovah aye Lubanga me ada.’ (1 Luker 18:39) Ki tung botgi, gin guneno ka maleng teko pa Lubanga!

9. Wan watwero neno Jehovah kacel ki cinge i kareni nining?

⁹ Watyeko dong neno labol mabeco kacel ki maraco ma gikonyowa me niang te lok me ‘neno Lubanga’ nyo neno cing Lubanga. Ka wangeye, ci wan bene watwero neno cinge pien waniang kite mabeco mapol kacel ki ticce i ‘tamwa.’ (Ep. 1:18) Ki lok ada, wamito ni wabed calo jo me kare mukato angec ki me kareni ma guneno kit ma Jehovah konyo ki jone kwede. Kadi bed kumeno, tika watye ki labol ma moko ni Lubanga tye ka konyo dano i kareni?

10. Caden ango ma watye kwede ma moko ni Jehovah tye ka konyo dano i kareni? (Nen cal ma tye i pot karatac 12.)

¹⁰ Watye ki tyen lok mapol ma moko ni Jehovah tye ka medde ki konyo dano. Tyen mapol, wawinyo kit ma jo mogo gulego kwede pi kony i yo me cwiny ci kigamo legagi. (Jab. 53:2) I kare ma gitye ka tito kwena i ot ki ot i cula nam mo i lobo Philippines, Allan orwatte ki dako mo ma ocako koko bote. En owaco ni: “I odiko me nino meno, en olego bot Jehovah ni Lucadenne myero gubin bote. I kare ma en pud tye mwaka apar ki wiye, Lucaden pa Jehovah gubedo ka kwano Baibul kwede ento pe dong orwatte kwedgi i kare ma onyomme ci okobo i cula nam meno. Lubanga ogamo legane oyotoyot adada ma omiyo en okok ki pig wange.” I kine ka mwaka acel keken, en odyero kwone bot Jehovah.

11, 12. (a) I yo macalo mene ma Jehovah tye ka konyo ki luticce? (b) Tit kit ma Jehovah okonyo kwede laminwa mo acel.

¹¹ Jo mapol ma gitiyo pi Lubanga guneno labol mapat pat ma moko ni en okonyogi i kare ma guweko bedo opii pa taa, tic ki yadi calo jayigi-gu, nyo neno jami ma tugo miti me buto. Jo mogo giwacci gitemo gikone tyen mapol pigi kengi ento pe olarre. Ento, i kare ma gulego pi kony ki bot Jehovah, en ominigi “tek madwong me twero,” ma okonyogi me lweny ki gorogi.​—2 Kor. 4:7; Jab. 37:23, 24.

¹² Jehovah okonyo luticce mapol me lweny ki pekkigi mapat pat. Me labolle, lamego mo ma nyinge Amy otute adada i kare ma kicwale me konyo gedo Ot me Ker ki gang pa lumiconari i cula nam mo ma tye i Pacific Ocean. En owaco ni: “Wabedo ka bedo i otel mo matidi dok nino ducu wawoto i dye gudo ma opong ki pii me cito ka ma watye ka gedo iye.” En bene onongo myero olok kit me kwone wek orwatte ki pa jo ma kunnu, dok kare ki kare onongo gibedo labongo mac nyo pii. Amy omedo ni: “Gin marac loyo ma atimo aye ni aredo i wi laminwa mo acel ma onongo tye ka gedo kacel kwedwa. Adok paco ma cwinya tye ka cwer mada. Ki i ot butona ma tye i otel, alego bot Jehovah i dyewor ma piny col ni okonya.” I kare ma mac odwogo, Amy okwano Watchtower mo ma loko i kom yub me cwalo woko lumiconari ma gutyeko kwangi. Watchtower man onongo nyamo pekki ma en obedo ka lweny kwedgi calo: tekwaro manyen, paro jo ma paco, ki kit me kwo ki jo manyen. En owaco ni: “Awinyo calo iwacci Jehovah tye ka lok kweda i dyewor meno. Man ocuko cwinya me medde anyim ki ticca.”​—Jab. 44:25, 26; 10, 13.

13. Gin ango ma moko ni Jehovah tye ka konyo jone me ‘lweny pi lok me kwena maber-ri wek omok matek’?

 ¹³ Pien Lucaden pa Jehovah ‘gulwenyo pi lok me kwena maber-ri wek omok matek,’ man nyuto ni cing Jehovah tye ka konyogi. (Pil. 1:7) Gamente mukene gutemme me giko tic pa jo pa Lubanga matwal. Ento watyeko loyo kot 268 kulu i kot mamalo i twok lobo lung, ma 24 i kine obedo i kot me European Court of Human Rights nicakke i mwaka 2000. Man nyuto atir ka maleng ni pe tye ngat mo ma twero juko cing Lubanga.​—Ic. 54:17; kwan Icaya 59:1.

14. Waneno cing Lubanga i ticwa me tito kwena ki dok note ma tye i kin utmege nining?

¹⁴ Tic me tito kwena maber-ri i wi lobo lung tye ka cobbe pien Lubanga tye ka konyowa. (Mat. 24:14; Tic 1:8) Medo i kom note pa jo pa Jehovah i kareni aye gin ma lobo-ni pe twero timone, ma man oweko watwero ye gin mumiyo jo mukene giwacci: “Adada, Lubanga gire tye i kinwu.” (1 Kor. 14:25) Pi meno, wan ducu waye ni tye jami mapol ma nyuto ni meno Lubanga tye ka konyo jone. (Kwan Icaya 66:14.) Kadi bed kit meno, in kono itamo ningo? Tika itye ka neno cing Jehovah i kwoni?

15. Tit kong gin mumiyo i cawa mukene pe watwero neno cing Jehovah kwowa.

¹⁵ Tyen lok macalo mene ma weko pe watwero neno cing Jehovah atir atir i kwowa? Jami ma gitimme i kwowa twero bwoyo tamwa. Ka man otimme, wiwa twero wil woko me keto tamwa i kom kit ma Jehovah okonyowa kwede. I kare ma Daker Jejebel otemme me neko lanebi Elia, Elia bene wiye owil woko i kare meno i kom kit ma Jehovah con kong okonye kwede. Baibul loko i kom Elia ni: “Openyo ni myero eto woko.” (1 Luker 19:1-4, Baibul pa Katoli.) Elia onongo twero cobo pekone nining? Onongo mitte ni en  onong cuko cwiny ki bot Jehovah.​—1 Luker 19:14-18.

16. Ngo ma watwero timone me neno Lubanga kit ma Yubu oneno kwede?

¹⁶ Yubu olungo wiye i pekone ma ka neno jami kit ma Jehovah neno kwede. (Yubu 42:3-6) Calo Yubu, mitte ni wan bene myero waket tek me neno Lubanga. Watwero timo man nining? Myero walwod lok i kom pekowa kun watiyo ki Ginacoya. Ka watimo kumeno, ci wabiniang kit ma Jehovah konyowa kwede dok en bidoko dano adana ki tung botwa. Ci dong, calo Yubu, watwero wacone ni: “Yam onongo awinyo piri awinya keken, ento kombeddi dong aneni ki wanga.”

17, 18. (a) I mapat pat ango ma watwero niang kwede ni Jehovah ada tye ka konyowa? (b) Tit kong gin mo acel mutimme ma nyuto kit ma Lubanga tye ka konyowa kwede i kareni?

¹⁷ Watwero neno cing Jehovah nining? Magi aye labol mogo manok nok: Oromo bedo ni kit ma inongo kwede ki lok me ada twero miyo itamo ni Lubanga aye ma ocwalo dano boti. Tika nino mo acel ibedo tye i cokke ci iwinyo pwony ma ogudo cwinyi mumiyo iwaco ni: “Meno aye gin ma onongo amito kikome!” Nyo gwok ilego ci Lubanga ogamo legani. Twero bedo ni imedo cawani i ticwa me pwony ma oweko ibedo ki ur i kit ma Jehovah okonyi kwede. Onyo iweko dog ticci wek omini kare me tic pi Jehovah ci lacen ineno kit ma cikkene eni ocobbe kwede: “Pe abiboli”? (Ibru 13:5) Ka wabedo ma wangwa twolo i yo me cwiny, ci watwero niang yo mapol mapat pat ma Jehovah okonyowa kwede.

¹⁸ Sarah ma a ki i lobo Kenya owaco ni: “Alego pi latin kwanna mo me Baibul ma mitine nok. Apenyo Jehovah ka ce pe dong amedde ki kwan kwede. Cimma okok i kare ma awaco ni ‘Amen.’ Latin kwan-ni openya ka ce waromo cito i cokke kacel. Abedo ki twon ur madit adada!” Ka ibedo ma wangi twolo, ci ibineno yo mapat pat ma Lubanga konyi kwede. Laminwa mo ma nyinge Rhonna, ma bedo i lobo Asia owaco ni: “Mitte ni jami mogo kong otimme i kwowa ka wek waniang ni Jehovah konyowa. Ka teke waniang litap, ci wabedo ki yomcwiny me ngeyone ni en tye ki miti madit i komwa!”

19. Gin ango ma mitte wek wabed i kin jo ma gineno Lubanga?

¹⁹ Yecu owaco ni: “Gitye ki gum [yomcwiny] jo ma cwinygi leng, pien gin aye gibineno Lubanga.” (Mat. 5:8) Wan watwero bedo “jo ma cwinygi leng” nining? Omyero watam i kom jami mabeco dok wagik timo jami maraco. (Kwan 2 Jo Korint 4:2.) Ka wajingo watwa ki Jehovah dok wakwo i yo matir, ci man biweko wabedo i kin jo ma giromo neno Lubanga. I pwony ma lubo man, wabinyamo kit ma niye romo konyowa me neno cing Jehovah i kwowa.