1, 2. а) Рутун ҝөрдүјү иши тәсвир един. б) Рут Аллаһын Ганунунун вә Онун халгынын һансы ҝөзәл ҹәһәтләрини ҝөрүр?

ГАРАНЛЫГ Бејтләһмин әтрафындакы зәмиләри гојнуна алыр. Ишчиләрин чоху аста-аста тәпәнин үстүндәки шәһәр дарвазасына тәрәф галхыр. Рут дизи үстә чөкүб јығдығы арпаны дөјүр. О, сәһәр ачыландан ишләјир. Јазыг лап әлдән дүшүб, амма јенә дә ишдән галмыр. Сүнбүлләри паја илә дөјәҹләјәрәк дәни самандан ајырыр. Иши ағыр олса да, буҝүнкү ҝүн ҝөзләдијиндән јахшы олуб.

² Дејәсән, һәјат ҹаван јашында дул галмыш бу гадынын үзүнә јаваш-јаваш ҝүлмәјә башлајыр. Өтән фәсилдән ҝөрдүјүмүз кими, о, гајынанасы илә галмаг гәрарына ҝәлди вә анд ичди ки, ону һеч вахт тәрк етмәјәҹәк, онун Аллаһы Јеһоваја ибадәт едәҹәк. Әзизләрини итирән бу гадынлар бирликдә Муабдан Бејтләһмә ҝәлдиләр. Бир мүддәт сонра Рут өјрәнди ки, Јеһова Аллаһын исраиллиләрә вердији Ганунда Исраилдә јашајан касыбларын вә јаделлиләрин ләјагәтинә һөрмәт едән ҝөстәришләр вар. Инди исә, Гануна табе олан инсанларын, Јеһова Аллаһын садиг бәндәләринин нә гәдәр салеһ, нә гәдәр хејирхаһ олдуғуну ҝөрүр вә бу, онун јаралы үрәјинә, санки, мәлһәм олур.

3, 4. а) Буәз Руту неҹә руһландырды? б) Рутун нүмунәси мадди бөһран јашајан бу дүнјада бизә неҹә көмәк едә биләр?

³ Бу инсанлардан бири дә Буәздир. Рут мәһз бу зәнҝин вә јашлы адамын зәмиләриндә башаг јығыр. О, бу ҝүн Рута ата гајғысы ҝөстәрди. Гајынанасы Наимәнин гајғысына галдығы үчүн вә тәк олан Јеһова Аллаһын ганадлары алтына сығындығы үчүн ону тәрифләди. Буәзин дедији хош сөзләри дүшүндүкҹә Рутун үзүндә ҝизли тәбәссүм јараныр. (Рут 2:11—14 ајәләрини оху.)

 ⁴ Бәлкә дә, Рут сабаһыны дүшүнүб нараһат олур. Әри, өвлады олмајан бу јохсул гәриб бундан сонра һәм өзүнүн, һәм дә гајынанасынын гајғысына неҹә галаҹаг? Ҝөрәсән, тәкҹә башаг јығмагла долана биләҹәкләр? Гоҹаланда она ким бахаҹаг? Бу ҹүр нараһатчылығы баша дүшмәк олар. Бу ҝүн дә мадди бөһран јашајан дүнјада әксәр инсанлары бу ҹүр фикирләр нараһат едир. Ҝөрәҹәјимиз кими, Рутун иманы она чәтинликләрә синә ҝәрмәјә көмәк етмишди. Биз ондан чох шеј өјрәнә биләрик.

5, 6. а) Нәјә ҝөрә демәк олар ки, Рутун илк иш ҝүнү уғурлу олур? б) Наимә Руту ҝөрәндә нә дејир?

⁵ Рут сүнбүлләри дөјүб гуртарыр. Јығдығы башагдан бир ефаја (тәхминән 14 кг) јахын арпа чыхыр. Гаш гараланда арпаны парчаја бүкүб башына гојур вә евә гајыдыр (Рут 2:17).

⁶ Севимли ҝәлинини ҝөрәндә Наимәнин үрәји ачылыр. Јәгин Рутун чохлу арпа ҝәтирдијини ҝөрәндә о, чох тәәҹҹүбләнир. Арпанын чохлуғундан баша дүшүр ки, кимсә ҝәлининә илтифат ҝөстәриб, буна ҝөрә дә сорушур: «Бу ҝүн һарада ишләмисән, һарада башаг јығмысан? Гој сәнә јахшылыг едән адам хејир-бәрәкәт тапсын!» (Рут 2:19). Рут Буәзин ишчиләрә вердији наһардан галан јемәји чыхарыр вә гајынанасы илә бирликдә отуруб јејир.

7, 8. а) Наимә Буәзин етдији јахшылығын архасында кимин дурдуғуну дүшүнүр вә нәјә ҝөрә? б) Рут гајынанасына мәһәббәтини даһа неҹә ҝөстәрир?

⁷ Ҝәлин-гајынана сөһбәтә башлајыр. Рут Наимәјә Буәзин она етдији јахшылыгдан данышыр. Наимә севинәрәк дејир: «Дириләрдән вә өлүләрдән мәһәббәтини әсирҝәмәјән Јеһова она хејир-дуа версин» (Рут 2:20). Наимә баша дүшүр ки, бу јахшылығын архасында Јеһова Аллаһ дурур. Чүнки Аллаһ Өз хидмәтчиләрини әлиачыг олмаға сәсләјир вә сөз верир ки, онларын хејирхаһ әмәлләринин әвәзини мүтләг верәҹәк *. (Мәсәлләр 19:17 ајәсини оху.)

⁸ Наимә Рута Буәзин тәклифини гәбул едиб онун зәмиләриндә башаг јығмағы вә гарабашларына јахын ишләмәји мәсләһәт ҝөрүр. О, гајынанасына гулаг асыр. Рут 2:22, 23  ајәләриндә бир даһа Рутун мәһәббәти ҝөрүнүр. Орада дејилир: «Рут гајынанасы илә јашајырды». Ҝәлин өзүмүздән сорушаг: «Мән дә Рут кими аиләмин гәдрини билирәм? Һәмишә әзизләримә дајаг олурам? Дар ҝүндә онларын көмәјинә чатырам?» Унутмајын, бу ҹүр ҝөзәл әмәлләр Јеһова Аллаһын нәзәриндән гачмыр.

9. Рутла Наимәнин әһвалатындан аилә илә бағлы нә өјрәнирик?

⁹ Чохлары дүшүнүр ки, әсил аилә ата, ана, өвлад, нәнә-баба вә саирәдән ибарәт олмалыдыр. Онда белә чыхыр ки, Рутла Наимәни аилә сајмаг олмаз? Хејр! Онларын әһвалаты ҝөстәрир ки, Јеһованын халгынын арасында олан натамам аиләләр дә исти оҹаг ола биләр. Бу ҹүр аиләләрдә дә меһрибанчылыг, мәһәббәт вә хејирхаһлыг һөкм сүрә биләр. Аиләмиз там да олса, натамам да олса, гәдрини билмәлијик. Иса пејғәмбәр демишди ки, мәсиһи јығынҹағы аиләси олмајанлара аилә ола биләр (Марк 10:29, 30).

10. Наимә Рут үчүн нә етмәк истәјир?

¹⁰ Рут арпа јығымындан буғда јығымына гәдәр Буәзин зәмиләриндә башаг јығыр. (Арпа јығымы апрелдән ијуна гәдәр давам едирди.) Ҝүнләр, һәфтәләр өтдүкҹә Наимә ҝәлининин рифаһы үчүн нә едә биләҹәјини дүшүнүр. Муабда оланда Наимә үмид етмирди ки, Рута исти бир јува тапа биләр (Рут 1:11—13). Лакин инди о, башга ҹүр фикирләшир. Наимә Рута дејир: «Гызым, ҝәл сәни әрә верим, сәнин дә исти јуван олсун» (Рут 3:1). О вахтлар гызы, оғланы валидејнләри евләндирәрди. Рут да Наимәјә гызы кими иди. Наимә она исти јува тапмаг истәјирди. Истәјирди ки, онун ев-ешији, гајғысына галан әри олсун. Бәс Наимә буну неҹә едәҹәк?

11, 12. а) Һансы гануна әсасән, Буәзин үзәринә гоһумлуг борҹу дүшүрдү? б) Рут гајынанасынын мәсләһәтинә неҹә јанашыр?

¹¹ Рут илк дәфә Буәзин адыны чәкәндә Наимә демишди: «О, гоһумумуздур, үзәринә гоһумлуг борҹу дүшән адамдыр» (Рут 2:20). Бу, нә демәкдир? Аллаһын исраиллиләрә вердији Ганунда  чәтин вәзијјәтдә олан касыб вә натамам аиләләрин рифаһына хидмәт едән ҝөстәришләр вар иди. О вахтлар гадын өвлады олмадан дул галардыса, бу, онун үчүн хүсусилә бөјүк зәрбә олурду, чүнки әринин нәсли кәсилә, ады исә унудула биләрди. Буна ҝөрә дә Гануна әсасән, дул галан гадыны гајны алмалы иди *. Беләҹә, ондан доғулан оғул мәрһумун адыны јашадаҹаг вә аиләнин мүлкүнә саһиб чыхаҹагды (Ган. 25:5—7).

¹² Наимә Рута бир мәсләһәт верир. Ола билсин, бу мәсләһәт Рута гәрибә ҝәлир, тәәҹҹүбдән ҝөзләри бөјүјүр. Исраилдәки ганунлар һәлә дә онун үчүн јенидир, адәт-әнәнәләр һәлә дә она јаддыр. Бунунла белә, һөрмәтдән ирәли ҝәләрәк гајынанасынын һәр кәлмәсинә диггәтлә гулаг асыр. Бәлкә дә, бу мәсләһәт Руту утандырыр, она гәрибә, алчалдыҹы ҝөрүнүр. Амма о разылашыр вә мүлајимҹәсинә дејир: «Неҹә демисән, елә дә еләјәрәм» (Рут 3:5).

13. Рут бөјүјүн сөзүнә гулаг асмагда бизә неҹә нүмунә гојуб? (Һәмчинин Әјјуб 12:12 ајәсинә бах.)

¹³ Бәзән ҹаванлара бөјүкләрин мәсләһәтинә гулаг асмаг чәтин олур. Дүшүнүрләр ки, јашлы нәсил онларын проблемләрини баша дүшмүр. Рутдан өјрәнирик ки, тәвазөкар олуб  бөјүкләрә гулаг ассаг, хејир тапарыг. Чүнки онлар бизи севдикләри, јахшылығымызы  истәдикләри үчүн мәсләһәт верирләр. (Зәбур 71:17, 18 ајәләрини оху.) Бәс ҝөрәсән, Наимә Рута нә мәсләһәт верди? Бу мәсләһәтә гулаг асмаг Рута хејир ҝәтирди, јохса јох?

14. Хырман неҹә јер иди вә орада һансы иш ҝөрүлүрдү?

¹⁴ Һәмин ахшам Рут хырмана ҝедир. Хырман кәндлиләрин тахыл дөјүб совурдуғу бәрк дөшәмәли мејданча иди. Хырман ја тәпәнин дөшүндә, ја да башында олурду. Ахшама јахын бурада ҝүҹлү јел әсирди. Дәни самандан вә күләшдән ајырмаг үчүн тахылы ја јаба илә, ја да беллә јелә верирдиләр. Беләҹә, саман соврулур, дән исә ағыр олдуғундан јерә дүшүрдү.

15, 16. а) Буәз ишини гуртарандан сонра Рут нә едир? б) Буәз ајаг уҹунда киминсә узандығыны неҹә һисс еләјир?

¹⁵ Рут ишчиләрин ишләрини гуртармасыны ҝөзләјир. Буәз зәмисиндә таја-таја јығылмыш тахылын соврулуб тәмизләнмәсинә нәзарәт едир. Јахшыҹа шам еләдикдән сонра тахыл тајаларындан биринин јанында узаныр. (О вахтлар мәһсулу оғрулардан вә гулдурлардан горумаг үчүн хырманда ҝеҹәләјирдиләр.) Рут ҝөрүр ки, Буәз јатмаға һазырлашыр. Инди гајынанасынын мәсләһәтинә әмәл етмәк вахтыдыр.

¹⁶ Буәз дәрин јухуја ҝедиб. Рут үрәји дөјүнә-дөјүнә  она јахынлашыр. Наимәнин дедији кими, Буәзин ајагларынын үстүнү ачыр, ајаг уҹунда узаныб ҝөзләјир. Бу вахт она бир өмүр кими узун ҝәлир. Ҝеҹәјарысы Буәз сојугдан титрәјиб јухудан ојаныр. Јәгин ајағынын үстүнү өртмәк үчүн дикәләндә һисс еләјир ки, ајаг уҹунда кимсә узаныб. Мүгәддәс Китабда дејилир: «О... ҝөрдү ки, ајаг уҹунда бир гадын хејлағы узаныб» (Рут 3:8).

17. Һансы амилләр Рутун налајиг иш тутмадығыны ҝөстәрир?

¹⁷ Буәз ондан сорушур: «Сән кимсән?» Рут титрәк сәслә ҹаваб верир: «Гарабашын Рутам,.. әтәјинлә гарабашынын үстүнү өрт, чүнки үзәриндә гоһумлуг борҹу вар» (Рут 3:9). Бу ҝүн бәзи тәнгидчиләр һесаб едирләр ки, Рут һәрәкәти вә сөзләри илә ҹинси јахынлыға ејһам вурурду. Амма онлар нөвбәти ики амили нәзәрә алмырлар. Биринҹиси, Рут о дөврүн адәтләринә ујғун һәрәкәт етмишди, бу адәтләр исә бу ҝүн бизә гәрибә ҝөрүнә биләр. Буна ҝөрә дә Рутун һәрәкәтини индики позғун дүнјанын аршыны илә өлчмәк дүзҝүн олмазды. Икинҹиси, Буәзин сөзләриндән ҝөрүнүр ки, о, Руту исмәтли гадын һесаб едирди вә бу һәрәкәтинә ҝөрә ону тәрифләмишди.

18. а) Буәзин һансы сөзләри Рута раһатлыг ҝәтирир? б) О, Рутун һансы јахшы әмәлләриндән данышыр?

¹⁸ Буәзин сәсиндәки мүлајимлик Рутун гәлбинә раһатлыг ҝәтирир. Буәз она дејир: «Гој Јеһова сәнә јар олсун, гызым! Инди сән әввәлкиндән дә бөјүк јахшылыг етдин. Чүнки нә касыб, нә дә варлы ҹаванын ардынҹа дүшмәдин» (Рут 3:10). Рутун биринҹи јахшылығы Наимә илә Исраилә ҝәлмәји вә онун гејдинә галмағы иди. Икинҹи јахшылығы исә ҹаван олса да, өзүнә ҹаван әр ахтармамасы иди. Рут Наимә илә јанашы, онун мәрһум әрини дә дүшүнүрдү. О истәјирди ки, мәрһумун ады доғма јурдунда јашасын. Инди баша дүшмәк олар, нәјә ҝөрә бу ҹаван ҝәлинин һәрәкәти Буәзә хош тәсир бағышламышды.

19, 20. а) Нәјә ҝөрә Буәз Рутла дәрһал евләнмир? б) Буәз Рута неҹә хејирхаһлыг ҝөстәрир вә онун адына ләкә ҝәлмәсин дејә, нә едир?

¹⁹ Буәз сөзүнә давам едир: «Гызым, горхма. Нә истәсән, сәнин үчүн едәҹәјәм, чүнки бу шәһәрдә һәр кәс сәнин ләјагәтли гадын олдуғуну билир» (Рут 3:11). Рутла евләнмәк  фикри Буәзә хош ҝәлир. Јәгин Рут она «үзәриндә гоһумлуг борҹу вар» дејәндә о, елә дә тәәҹҹүбләнмәди. Бунунла белә, Буәз виҹданлы адамдыр, јалныз өзүнү фикирләшмир. Рута дејир ки, Наимәнин мәрһум әринин нәслиндә үзәринә гоһумлуг борҹу дүшән даһа јахын гоһуму вар. Буна ҝөрә дә әввәлҹә о адамын јанына ҝедиб Руту алмағы тәклиф едәҹәк.

²⁰ Буәз Рута дејир ки, сабаһа гәдәр јатыб-динҹәлсин, амма сәһәрин алагаранлығында, кимсә ону ҝөрмәмиш дуруб ҝетсин. Бунунла о һәм Рутун, һәм дә өзүнүн адыны тәмиз сахламаг истәјир, чүнки ҹамаат буну дүз баша дүшмәјә биләр. Рут онун ајаг уҹунда узаныб јатыр. Јәгин Буәзин хош рәфтарындан сонра онун үрәји бир аз да сакитләшиб. Сәһәрин алагаранлығында Рут ојаныр. Буәз онун бүрүнҹәјинә боллуҹа арпа төкүб, Бејтләһмә јола салыр. (Рут 3:13—15 ајәләрини оху.)

21. Нәјин сајәсиндә Рут ләјагәтли гадын адыны газаныб вә биз ондан неҹә өрнәк ала биләрик?

²¹ Јухарыда охудуғумуз кими, Буәз Рута демишди ки, бүтүн ҹамаат ону ләјагәтли гадын кими таныјыр. Јәгин бу сөзләри јадына саланда Рут фәрәһ һисси дујурду. Сөзсүз ки, Рут әсас етибары илә Јеһова Аллаһы танымаг вә Она ибадәт етмәк истәдији үчүн ҹамаат арасында бу ады газанмышды. Һәмчинин Рут Наимәјә вә онун халгына һөрмәт едир, онлара гаршы хејирхаһ мүнасибәт бәсләјирди. Она јад олан адәт-әнәнәләрә өјрәшмәјә чалышырды. Биз дә Рутдан өрнәк алыб инсанлара, онларын адәт-әнәнәсинә һөрмәт етмәлијик. Белә етсәк, һамынын јанында јахшы ад газанарыг.

22, 23. а) Буәзин Рута алты өлчү арпа вермәси нә мәна дашыјыр? (Һашијәјә бах.) б) Наимә Рута нә мәсләһәт ҝөрүр?

²² Рут гајыданда гајынанасы сорушур: «Гызым, неҹә олду?» О, ишин нә јердә олдуғуну өјрәнмәк истәјир. Билмәк истәјир ки, Буәз ону алаҹаг, ја јох. Рут һәр шеји гајынанасына данышыр вә Буәзин онун үчүн ҝөндәрдији арпаны она верир * (Рут 3:16, 17).

 ²³ Наимә Рута һәмин ҝүн евдә галыб башаг јығмаға ҝетмәмәји мәсләһәт ҝөрүр. О дејир: «О адам бу иши ҝүнү бу ҝүн һәлл етмәјинҹә раһатлашан дејил» (Рут 3:18).

24, 25. а) Буәзин дүрүст олдуғу вә өз мәнфәәтини ҝүдмәдији нәдән ҝөрүнүр? б) Рут һансы мүкафаты алыр?

²⁴ Наимәнин дедији кими олур. Буәз шәһәр дарвазасынын јанында, шәһәр ағсаггалларынын топлашдығы јердә дуруб Әлимәликин јахын гоһумунун орадан кечмәсини ҝөзләјир. О ҝәләндә шаһидләрин јанында она Рутла евләниб гоһумлуг борҹуну јеринә јетирмәји тәклиф едир. О исә мирасыны итирмәкдән горхуб бундан бојун гачырыр. Белә олан һалда Буәз шаһидләрин гаршысында билдирир ки, гоһумлуг борҹуну өзү јеринә јетирәҹәк: Наимәнин мәрһум әри Әлимәликин мүлкүнү алаҹаг вә Мәһлунун дул галмыш арвады Рутла евләнәҹәк. Беләликлә дә, мәрһумун адыны өз ирсинә гајтараҹаг (Рут 4:1—10). Буәз, һәгигәтән дә, дүрүст вә өз мәнфәәтини ҝүдмәјән инсандыр.

²⁵ Буәз Рутла евләнир. Мүгәддәс Китабда дејилир: «Јеһованын изни илә Рут һамилә галды вә бир оғул доғду». Бејтләһм гадынлары Наимәјә ҝөзајдынлығы верир, Руту тәрифләјәрәк онун једди оғулдан да артыг олдуғуну дејир. Мүгәддәс Китабдан өјрәнирик ки, сонралар Рутун оғлундан Давуд падшаһ төрәјир (Рут 4:11—22). Давудунса нәслиндән Иса Мәсиһ ҝәлир (Мәт. 1:1) *.

26. Рутла Наимәнин әһвалатындан нә өјрәнирик?

²⁶ Рут да, онун өвладыны өз баласы кими бөјүдән Наимә дә Јеһова Аллаһдан бол немәт алды. Онларын әһвалаты ајдын шәкилдә ҝөстәрир ки, Јеһова Аллаһ зәһмәтлә аиләсини доландыранлары вә Онун халгына гошулуб сәдагәтлә Она гуллуг едәнләри унутмур. Буәз, Наимә вә Рут кими садиг бәндәләрини әсла мүкафатсыз гојмур!