Cɛcɛ. Kɛ e fa lalafuɛ fluwa nga be klɛli Biblu’n su’n e sunnzun be wun’n, e wun kɛ i nun ndɛ’n w’a kaciman. Kannzɛ bɔbɔ kɛ afuɛ’m bé sín bé kɔ́’n fluwa sɔ’m be sacili’n, sanngɛ Biblu’n nun ndɛ’n w’a kaciman.

 Be wunnin lalafuɛ fluwa wie mɔ be klɛli Biblu’n su’n. Fluwa sɔ’m be tra akpi. Fluwa sɔ’m be nun’n, be wunnin kɛ be nun ndɛ wie’m be sansan be wun. I sɔ’n kle kɛ kɛ bé klɛ́ Biblu’n fluwa uflɛ su’n, fɔnlɛ trannin nun. Sanngɛ ndɛ kanngan wie mun yɛ be sansan be wun-ɔn yɛ i sɔ liɛ’n w’a kaciman Biblu’n nun ndɛ bɔbɔ ba’n. Sanngɛ be nun kunngun wie’m be liɛ’n be ti tɛ. Kɔlɛ’n, sran wie mun yɛ be ɲinfu be kpɛli ndɛ wie mun guali nun naan bé káci Biblu’n nun ndɛ’n niɔn. Ndɛ sɔ’m be nun nɲɔn yɛ:

1.   Biblu wie’m be nun’n, be klɛli i 1 Zan 5:7 nun kɛ: “Ɲanmiɛn su lɔ’n, Siɛ’n, Ndɛ’n, yɛ Ɲanmiɛn Wawɛ’n: Be nsan sɔ’m be ti kun.” Sanngɛ lalafuɛ fluwa wie mɔ be kwla lafi be su’n be kle weiin kɛ ndɛ sɔ’m be nunman Biblu’n nun. Sran wie mun yɛ be kpɛ guali nun-ɔn. a I sɔ’n ti’n, be yili be Biblu nga be yi be siɛn’n be nun.

2.   Ɲanmiɛn i dunman’n wo lalafuɛ fluwa nga be klɛli Biblu’n su’n be nun kpɛ akpi kpanngban. Sanngɛ Biblu sunman nun’n, be yili Ɲanmiɛn i dunman’n kpɛkun be fɛli i tɔnndɔnlɛ dunman wie’m be sieli i osu. Tɔnndɔnlɛ dunman sɔ wie mun yɛle “Annannganman” annzɛ “Ɲanmiɛn.”

 Dɔ nga su’n, b’a wun lalafuɛ fluwa kpanngban kpa. Ɔ maan sɛ fɔnlɛ uflɛ o Biblu’n nun’n saan kɛ bé wún i. b ?Kɛ be fali fluwa sɔ’m be sunnzunnin be wun’n, ngue yɛ be wunnin i m’ɔ kle kɛ Biblu nga e le i andɛ’n i nun ndɛ’n ti nanwlɛ-ɔ?

•   Biblu’n su like suanfuɛ kun suan Wiliamun Anri Glinin. Ɔ kannin Biblu’n i bue nga be klɛli i Ebre nun’n i ndɛ. (Be flɛ Biblu i bue sɔ’n ekun kɛ “Aɛnguɛ laa’n.”) Ɔ seli kɛ: “E lafi su kɛ lalafuɛ nun ndɛ nga be klɛli be fluwa uflɛ su’n, be nun wie fi i nun ndɛ’n w’a kaman sɛsɛsɛ kɛ Biblu’n liɛ’n sa.”

•   Biblu’n su like suanfuɛ kun suan Flederiki Blisi. Ɔ kannin Biblu’n i bue nga be klɛli i Glɛki nun’n mɔ be flɛ i kɛ “Aɛnguɛ uflɛ’n” i ndɛ. Ɔ seli kɛ: “Ninnge nga be kle kɛ Aɛnguɛ uflɛ’n i nun ndɛ’n ti nanwlɛ’n, be sɔnnin tra lalafuɛ fluwa klɛfuɛ dandan’m be ndɛ mun. Kusu sran fi kwlá seman kɛ sran sɔ’m be ndɛ’n timan nanwlɛ.”

•   Be flɛ bian kun kɛ Flederiki Keniɔnun. Ɔ si lalafuɛ fluwa nga be klɛli Biblu’n su’n be kpa. Ɔ seli kɛ: “Sran kun kwla fa Biblu’n kpɛkun ɔ se kɛ ɔ ti Ɲanmiɛn nuan Ndɛ sakpasakpa. Kɛ́ ɔ́ yó sɔ’n, srɛ kunmɛn i. Afin kɛ afuɛ’m bé sín bé kɔ́’n, i nun ndɛ’n w’a kaciman.”

•   Be nga be klɛli Biblu’n fluwa uflɛ su’n, i Zifu-o, i Klisifuɛ-o, b’a kpɛman sa tɛ nga Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be yoli’n i su ndɛ’n b’a yiman. c (Kalɛ 20:12; 2 Samiɛl 11:​2-4; Galasifuɛ Mun 2:​11-​14) Asa ekun’n, b’a kpɛman ɲin kekle nga Zifu’m be yoli i Ɲanmiɛn su’n i su ndɛ’n b’a yiman. Kpɛkun nin ninnge nga sran’m be bɔbɔ be kpɛli be ba mɔ be lafili su’n b’a fiaman be su. (Oze 4:2; Malasi 2:​8, 9; Matie 23:​8, 9; 1 Zan 5:​21) I sɔ’n kle kɛ be nga be klɛli Biblu’n fluwa uflɛ su’n, be yoli i nanwlɛ su. B’a kpɛman i nun ndɛ wie b’a yiman. I lɛ’n kle kɛ be kwla lafi be su naan be ɲin yi Ɲanmiɛn nuan Ndɛ’n i kpa.

•   ?Ɲanmiɛn mɔ i yɛ ɔ yoli maan be klɛli Biblu’n, ɔ kwlá sɛsɛmɛn i naan fɔnlɛ w’a tranman nun? d (Ezai 40:8; 1 Piɛli 1:​24, 25) Afin ndɛ ng’ɔ o nun’n timan lalafuɛ sran’m be ngunmin be liɛ, ɔ ti e liɛ wie. (1 Korɛntifuɛ Mun 10:11) Kosan sɔ’n i su tɛlɛ’n yɛle kɛ “ndɛ nga be klɛli be laa’n, be klɛli be naan e si sa. I liɛ’n, e awlɛn mɔ e tra nin fɔnvɔlɛ mɔ Ɲanmiɛn Ndɛ’n fɔnvɔ e’n ti’n, é ɲán like é fá e wla é gúa su.”​—Rɔmunfuɛ Mun 15:4.

•   Zezi blɛ su’n, Biblu’n i bue nga be klɛli i Ebre nun’n be o fluwa wie’m be su. Zezi nin i sɔnnzɔnfuɛ’m be boli fluwa sɔ’m be nun ndɛ wie’m be su. B’a seman kɛ i nun ndɛ’n timan nanwlɛ.​—Liki 4:​16-​21; Sa Nga Be Yoli’n 17:​1-3.