SI Herodotus, an Griegong historyador na nabuhay 2,500 na taon na an nakaagi, nag-istorya manungod sa mga Ehipsiyo kan panahon niya. “Sa mga bangkete nin mayayaman,” an isinurat niya, “pakapamanggi ilinilibot nin sarong lalaki an kabaong na may laog na imahen na kahoy, na an pagkapintura saka pagkaukit garo nanggad itsurang bangkay, asin an laba saro o duwang siko. Ipinapahiling niya ini sa mga yaon duman asin nagsasabing ‘Uminom asin mag-ugma, pero masdan ini; ta magigin arog kamo kaini pagnagadan kamo.’ ”

Bako lang mga Ehipsiyo an may siring na kaisipan dapit sa buhay asin kagadanan. Ngunyan, nagin nang kasabihan an ekspresyon na “Kumakan, uminom, asin mag-ugma.” Kun an buhay natatapos sa kagadanan, taano ta dai mag-ugma sagkod na magigibo mo? Taano ta magmamaigot pang gibuhon an tama? Kun gabos iyan tatapuson nin kagadanan, garo baga rasonable sanang mabuhay para sa presente. Aram iyan ni apostol Pablo. Ilinadawan niya an kaisipan kan mga dai nagtutubod sa pagkabuhay liwat, sa pagsabing: “Kun an mga gadan dai bubuhayon liwat, ‘magkarakan asin mag-irinom kita, huli ta sa aga magagadan kita.’”—1 Corinto 15:32, NW.

Siyempre, si Pablo dai nagtutubod na pagnagadan an saro malilingawan na ini sagkod lamang. Kumbinsido siyang bubuhayon liwat an mga gadan, na may oportunidad na dai na nuarin man magagadan. An kumbiksiyon na iyan nakabasar sa mahalagang marhay na pangyayari—an pagkabuhay liwat * ni Cristo Jesus. Para ki Pablo, an pagigin totoo kaiyan dai mapagdududahan. Sa katunayan, an pagkabuhay liwat na iyan iyo an pinakaimportanteng pangyayari na nagpakusog sa pagtubod kan inot na mga disipulo.

 Kun siring, ano an kahulugan para sa sato kan pagkabuhay liwat ni Jesus? Paano ta maaaraman kun talagang nangyari iyan? Hilingon ta kun paano si Pablo nangatanusan manungod sa bagay na ini kan suratan niya an mga Kristiyano sa Corinto.

May mga Kristiyano sa suanoy na Corinto na naribong manungod diyan, asin an iba dai ngani nagtubod sa literal na pagkabuhay liwat. Sa inot na surat ni Pablo sa mga Kristiyano duman, sinabi niya an mga resulta kun an pagkabuhay liwat bakong totoo. Isinurat niya: ‘Alagad kun dai nin pagkabuhay liwat kan mga gadan, si Cristo dai man binuhay liwat: Asin kun si Cristo dai binuhay liwat, sayang sana an samong paghuhulit, sayang man an saindong pagtubod. Iyo asin kami nakukuang mga putikon na saksi nin Diyos; an saindong pagtubod sayang sana; kamo nasa saindong mga kasalan pa. An mga nagturog [sa kagadanan] man diyan ki Cristo nagkapaharamak.’—1 Corinto 15:13-18.

Nagpuon si Pablo sa mga tataramon na dai mapapahimutikan: Kun an mga gadan dai bubuhayon, kun siring si Cristo, na nagadan, dai man binuhay liwat. Ipamugtak na dai binuhay liwat si Cristo, ano an kasunod? An paghuhulit kan maugmang bareta magigin sayang sana, dakulaon na pangloloko. An pagkabuhay liwat ni Cristo sarong mayor na kabtang kan Kristiyanong pagtubod, na konektadong marhay sa pinakapanginot na mga katukduan sa Bibliya manungod sa soberaniya nin Diyos, pangaran niya, Kahadian niya, asin kaligtasan niyato. Kun dai nangyari an pagkabuhay liwat, an mensaheng ibinalangibog ni Pablo asin kan ibang apostol magigin daing kamanungdanan, daing halaga.

Kasunod kaiyan an iba pang mga resulta. Kun si Cristo dai binuhay liwat, an pagtubod kan mga Kristiyano magigin sayang sana, daing kamanungdanan, basado sa kaputikan. Saro pa, si Pablo asin an iba pa garo nagputik bako sanang manungod sa pagkabuhay liwat ni Jesus kundi pati sa sinabi nindang nagbuhay liwat ki Jesus, an Diyos na Jehova. Dugang pa, magigin putik man an deklarasyon na si Cristo ‘nagadan huli sa satong mga kasalan’—huling kun an Paraligtas mismo dai ikinaligtas sa kagadanan, dai niya man ikakaligtas an iba. (1 Corinto 15:3) Iyan mangangahulugan na an mga Kristiyanong nagadan, na an iba nagin martir, nagadan na may salang paglaom na sinda bubuhayon liwat.

Si Pablo nagkongklusyon: ‘Kun kita naglaom ki Cristo sa buhay na ini sana, sa gabos na tawo kita an makahihirak.’ (1 Corinto 15:19) Arog kan ibang mga Kristiyano, si Pablo nawaran, pinersegir, nagtagal nin kasakitan, asin inatubang an kagadanan huling nagtutubod siya sa pagkabuhay liwat asin sa gabos na kalabot diyan. Daing pakinabang nanggad kun an pagkabuhay liwat kaputikan sana!

Si Pablo dai naniwala na nakabasar sa kaputikan an tinutubod kan mga Kristiyano. Aram niya na si Jesus binuhay liwat, asin sinumaryo niya an mga ebidensiya para sa mga taga-Corinto paagi sa pagsabi ‘na si Cristo nagadan huli sa satong mga kasalan, siring sa mga Kasuratan; asin na siya ilinubong; asin na siya binuhay liwat sa ikatulong aldaw, siring sa mga Kasuratan; asin na siya nagpahiling ki Cefas; dangan sa kagduwa.’ * Sinabi pa ni Pablo: ‘Dangan nagpahiling siya sa labing limang gatos na tugang na nagkakatiripon; na an kadaklan sa sainda buhay pa ngunyan, alagad an iba turog na [sa kagadanan]. Dangan siya nagpahiling ki Santiago; dangan sa gabos na apostol; asin sa kahuri-hurihi, siya nagpahiling man sako.’—1 Corinto 15:3-8.

 May kumpiyansang sinabi ni Pablo na si Cristo nagadan para sa satong mga kasalan, ilinubong, asin binuhay liwat. Ano ta sigurado siyang marhay kaiyan? An sarong dahilan iyo an patotoo kan dakul na nakahiling mismo. An binuhay liwat na si Jesus nagpahiling sa mga indibiduwal (pati na ki Pablo), sa saradit na grupo, asin sa mga 500 katawo, na an dakul sa sainda siyertong nagduda kan mabaretaan ninda na binuhay liwat si Jesus! (Lucas 24:1-11) An kadaklan sa mga nakahiling mismo buhay pa kan panahon ni Pablo asin makukumpirmar sa sainda an mga pagpapahiling na idto. (1 Corinto 15:6) Tibaad dai paniwalaan an saro o duwang testigo, pero bako an patotoo nin 500 o labi pang nakahiling mismo.

Mangnuhon man na duwang beses sinambit ni Pablo na an kagadanan, paglubong, asin pagkabuhay liwat ni Jesus uyon o ‘siring sa mga Kasuratan.’ An mga pangyayaring iyan nagkumpirmar na nautob an mga hula sa Hebreong Kasuratan manungod sa Mesiyas, na nagpapatunay na si Jesus talaga an ipinanugang Mesiyas.

Sa ibong kan patotoo kan mga nakahiling mismo asin kan Kasuratan, may mga nagdududa pa man giraray na si Jesus binuhay liwat. May mga nagsasabing hinabon an bangkay niya kan mga disipulong nagsasabi na nahiling ninda an pagkabuhay liwat. Pero, an mga disipulo mayo nin kapangyarihan, ni impluwensiya na malusutan an mga Romanong guwardiya na nakabantay sa laugan kan lulubngan. An iba nagsasabing imahinasyon sana an mga pagpahiling ni Jesus. Kontra sa teoriyang iyan an katunayan na dakul na tawo an nakahiling sa saiya sa magkakalain na pagkakataon. Saro pa, rasonable daw na maniwala na an saro na imahinasyon sana maluto asin mahanda nin sira, arog kan ginibo kan binuhay liwat na si Jesus sa Galilea? (Juan 21:9-14) An tawo daw na imahinasyon sana makakaalok sa mga nagmamasid na dutan siya?—Lucas 24:36-39.

 May mga nagsasahot pa na an pagkabuhay liwat pangloloko na inimbento sana kan mga disipulo. Pero ano an pakinabang sa paggibo kaiyan? Huli sa pagpapatotoo dapit sa pagkabuhay liwat napaatubang an mga disipulo sa pagtuya, kasakitan, asin kagadanan. Taano ta aatubangon ninda an grabeng peligro tanganing suportaran an saro sanang kaputikan? Saro pa, sa Jerusalem sinda inot na nagpatotoo, sa atubangan mismo kan mga nagkokontra, na handang gumamit nin ano man na sarahutan tanganing kondenaron sinda.

An pagkabuhay liwat iyo an nagtao sa mga disipulo nin kusog nin buot na magpatotoo dapit sa saindang Kagurangnan sa ibong nin pinakamadahas na persekusyon. An katotoohan kan pagkabuhay liwat nagin panginot na kabtang kan Kristiyanong pagtubod. Dai isinapeligro kan inot na mga Kristiyano an buhay ninda tangani sanang magpatotoo dapit sa sarong madunong na paratukdo na ginadan. Ginibo ninda iyan tanganing ibalangibog an pagkabuhay liwat ni Jesus ta iyan nagpatunay na siya an Cristo, an Aki nin Diyos, sarong makapangyarihan, buhay na persona na nagsuportar asin naggiya sa sainda. An pagkabuhay niya liwat nangangahulugan na sinda bubuhayon man liwat. An totoo, kun dai binuhay liwat si Jesus, mayo nin Kristiyanismo asin tibaad nungka niyatong nadangog an manungod sa saiya.

Kun siring, ano an kahulugan para sa sato kan pagkabuhay liwat ni Cristo?