SI Noe asin an saiyang pamilya tiripon mantang makusugon na minabagsak an uran. Imahinara, nahihiling mo sa liwanag kan nagkikimat-kimat na lampara an mga itsura ninda, nagdadarakula an saindang mga mata mantang nadadangog an makusugon na pagbagsak kan uran sa atop asin pagtama kaiyan sa mga gilid kan arka. Siguradong makusugon na ribok idto.

Mantang minamaanan ni Noe an lalawgon kan namumutan niyang pamilya—an maimbod niyang agom asin tulong marigon na aking lalaki kaiba an mga agom kaini—mayong duda na napano nin pasasalamat an puso niya. Sa masakit na panahon na idto, posibleng marhay na naranga siya na kaiba niya an mga pinakanamumutan niya. Gabos sinda ligtas asin nasa marahay na kamugtakan. Siguradong pinanginutan niya an pamilya niya sa pamibi bilang pasasalamat, na kinukusugan an boses para madangog siya huli sa ribok.

Si Noe tawong may dakulang pagtubod. Huli sa pagtubod niya, prinotektaran siya asin an pamilya niya kan saiyang Diyos, si Jehova. (Hebreo 11:7) Pero dai na daw sinda nangaipo nin pagtubod kan magpuon nang bumagsak an uran? Mas kaipuhan pa ngani ninda iyan sa masakit na mga aldaw na maabot. Iyan man an kaipuhan ta sa maribok na panahon na ini. Kaya hilingon ta kun ano an manunudan ta sa pagtubod ni Noe.

Sa luwas, padagos na uminuran “nin kuwarentang aldaw asin kuwarentang banggi.” (Genesis 7:4, 11, 12, NW) An tubig padagos na luminangkaw. Arog kan nangyari, nahiling ni Noe na mantang pinoprotektaran kan saiyang Diyos na si Jehova an mga matanos, pinapadusahan man niya an mga maraot.

Ipinundo kan Baha an rebelyon sa tahaw kan mga anghel. Huling naimpluwensiyahan kan makasadiring ugali ni Satanas, binayaan kan dakul na anghel an tamang irukan ninda sa langit asin nakisaro sa mga babayi, na nangaki nin mestiso na inaapod na Nefilim. (Judas 6; Genesis 6:4) Siguradong ugmahon si Satanas na mahiling na nangyayari an rebelyon na iyan, huling mas rarauton kaini an mga tawo, an pinakanangungurog sa mga linalang ni Jehova sa daga.

Minsan siring, mantang naglalangkaw an baha, napiritan an rebeldeng mga anghel na bayaan an saindang pisikal na hawak asin bumalik sa rona nin mga espiritu, na nungka nang magkakaigwa nin pisikal na hawak. Binayaan ninda an saindang mga agom asin aki, na nagkagaradan sa baha kaiba kan mga tawo.

Puon kan panahon ni Enoc, haros pitong siglo bago kaini, pinatanidan ni Jehova an mga tawo na paparaon Niya an mga maraot asin bakong diyosnon na mga tawo. (Genesis 5:24; Judas 14, 15) Puon kan panahon na idto, padagos na gruminabe an karatan nin mga tawo, na rinaraot an daga asin pinapano iyan nin kadahasan. Ngunyan, mapupuho na sinda. Naugma daw si Noe asin an pamilya niya sa pagpuhong idto?

Dai! Asin dai man naugma an saindang mahihirakon na Diyos. (Ezequiel 33:11) Ginibo ni Jehova an gabos tanganing iligtas an pinakadakul sagkod sa mapupuwede. Sinugo niya si Enoc na magpatanid, asin pinagbutan niya si Noe na maggibo nin arka. Si Noe asin an pamilya niya mga dekada nang nagtatrabaho sa dakulaon na proyektong ini, na hiling-hiling kan mga tawo. Saro pa, sinabihan ni Jehova si Noe na magin ‘parahulit nin katanusan.’ (2 Pedro 2:5) Arog ni Enoc na nainot saiya, pinatanidan niya an mga tawo dapit sa paghukom na maabot sa kinaban. Asin ano  an nagin reaksiyon ninda? Si Jesus, na nakahiling kan mga pangyayari hali sa langit, nagirumduman kan huri an mga tawo kan panahon ni Noe: “Dai sinda nagmangno sagkod na mag-abot an baha asin iinanod sinda gabos.”—Mateo 24:39, NW.

Imahinara an nagin kamugtakan ni Noe asin kan pamilya niya sa inot na 40 aldaw na idto pagkatapos na isera ni Jehova an pinto kan arka. Mantang an makusugon na uran padagos na minabagsak sa arka aroaldaw, sindang walo posibleng nagkaigwa nin rutina—pag-asikaso sa lambang saro saka sa istaran ninda, asin pag-ataman sa mga hayop sa mga lauman kaini. Pero bigla na sana, nagyugo-yugo asin nagkiwang-kiwang an dakulaon na estruktura. Naghihiro na an arka! Mantang idinuduyan kan naglalangkaw na tubig, an arka padagos na uminangat sagkod na ‘ilinataw asin uminitaas [iyan] sa ibabaw nin daga.’ (Genesis 7:17) Makangangalas nanggad na pagpahiling nin kapangyarihan kan Makakamhan sa Gabos na Diyos, si Jehova!

Siyertong nagpasalamat si Noe—bako lang huli sa kaligtasan niya asin kan saiyang pamilya kundi huli man sa pagkahirak ni Jehova sa paggamit sainda para patanidan an mga tawo na nagkagaradan sa luwas kan arka. An mga taon nin pagpapagal ninda kaidto garo daing pakinabang. Habong maghimati an mga tawo! Pag-isipan ini—si Noe posibleng may mga tugang asin pamangkin na nabuhay bago an Baha; pero, warang nagdangog ni saro apuwera sana sa saiya mismong pamilya. (Genesis 5:30) Ngunyan, mantang an walong kalag na idto ligtas sa arka, siyertong naranga sindang isip-isipon an dakul na panahon na ginamit ninda tanganing matawan an mga tawo nin tsansang makaligtas.

Si Jehova dai nagbabago puon kan panahon ni Noe. (Malaquias 3:6) Ipinaliwanag ni Jesu-Cristo na an satong panahon ngunyan kaparehong marhay kan ‘mga aldaw ni Noe.’ (Mateo 24:37) Nabubuhay kita sa itinalaan na panahon, an panahon nin dakulang kariribukan na matatapos sa paglaglag sa maraot na sistema nin mga bagay kan kinaban. Ngunyan, ipinapaabot man kan mga lingkod nin Diyos an nagpapatanid na mensahe sa gabos na mahinanyog. Mahimati ka daw sa mensaheng iyan? Kun inako mo na an katotoohan kan nagliligtas-buhay na mensaheng iyan, makikikabtang ka man daw sa pagsabi kaiyan sa iba? Si Noe asin an saiyang pamilya nagtao nin halimbawa para sato gabos.

Mantang inaanod an arka sa nag-aalimbukay na kadagatan, siguradong dangog-dangog kan mga nasa laog an ragitnit kan darakulaon na tablon. Nahadit daw si Noe sa darakulang alon o kun baga matibay an arka? Dai. Tibaad iyan an ikahadit kan mga mapagduda sa ngunyan, pero dai nagduda si Noe. Sinasabi kan Bibliya: ‘Huli sa pagtubod si Noe nag-andam nin dahong.’ (Hebreo 11:7) Pagtubod sa ano? Naggibo si Jehova nin sarong tipan, sarong pormal na kasunduan, na ililigtas Niya sa Delubyo si Noe asin an gabos na kairiba niya. (Genesis 6:18, 19) Dai daw magigibo kan Saro na naglalang kan uniberso, kan daga, asin kan gabos na nabubuhay diyan na papagdanayon na masarig an arka? Siyempre iyo! Tama sanang nagtiwala si Noe na uutubon ni Jehova an panuga Niya. Tunay nanggad, siya asin an pamilya niya ‘nakaligtas sa tubig.’—1 Pedro 3:20.

Sa katapos-tapusi, pakalihis nin 40 aldaw asin 40 banggi, puminundo an uran. Sa satong kalendaryo, nangyari iyan kaidtong mga Disyembre 2370 B.C.E. Pero, dai pa tapos an pambihirang eksperyensiya kan pamilya sa arka. An sakayan na pano nin buhay na mga linalang solong nagpapataw-pataw sa kadagatan na nakalantop sa bilog na daga, na mas halangkaw pa ngani sa alituktok kan mga bukid. (Genesis 7:19, 20) Maiimahinar ta si Noe na inoorganisar an magabat na trabaho tanganing siya asin an mga aki niya na si Sem, Ham, asin Jafet mapakakan, malinigan, asin mapagdanay na makusog an gabos na hayop. Siyempre, an Diyos na nagpagaro sa layas na mga hayop tanganing lumaog sa arka nagibo man na papagdanayon an mga ini sa siring na kamugtakan durante kan Baha. *

Minalataw na maingat na irinekord ni Noe an mga pangyayari. Mahihiling sa rekord na iyan kun kasuarin nagpuon asin natapos an pag-uran. Sinasabi man diyan na nalantupan nin tubig an bilog na daga sa laog nin 150 aldaw. Sa katapos-tapusi, an tubig nagpuon nang maghubas. Sa sarong dai malilingawan na aldaw, an arka luway-luway na suminadsad sa ‘kabukidan nin Armenia,’ o Ararat, na mahihiling sa Turkey sa presenteng panahon. Iyan nangyari kan Abril 2369 B.C.E. Kan Hunyo, pakalihis nin 73 na aldaw, nahihiling na an alituktok kan kabukidan. Kan Setyembre, pakalihis nin tulong bulan, nagdesisyon si Noe na halion an nagkapirang tahob o atop kan arka. Siyertong narepreskuhan sinda sa magabat na trabahong idto kan lumaog an liwanag asin preskong duros sa arka. Bago kaiyan, inaram nguna ni Noe kun baga ligtas asin puwede nang istaran an palibot. Nagpalayog siya nin uwak, na paghaloy-haloy minabalik saka minahali, na tibaad minatugdon sa arka sa kada paglayog; dangan nagpalayog si Noe nin salampati, na pirming nagbabalik saiya sagkod na makakua ini nin lugar na madadapuan.—Genesis 7:24–8:13.

Siyertong an rutina ni Noe mas nakapokus pa man giraray sa espirituwal na mga bagay. Maiimahinar ta an pamilya na regular na nagtitiripon tanganing iribang mamibi asin pag-ulayan an manungod sa saindang mapagprotektar na Ama sa langit. Si Noe nagsarig ki Jehova sa kada importanteng desisyon. Dawa ngani nahiling na ni Noe na mara o ‘alang na an daga’​—pakalihis nin labing sangtaon na nasa arka—​dai niya pa man giraray binukasan an pinto asin pinanginutan an pagluwas sa arka. (Genesis 8:14) Imbes, hinalat niya an sasabihon ni Jehova!

Dakul an manunudan kan mga payo nin pamilya ngunyan sa maimbod na lalaking iyan. Siya areglado, mahigos, mapasensiya, asin mapagprotektar sa gabos na nasa pangangataman niya. Pero urog sa gabos, panginot saiya an kabutan kan Diyos na Jehova. Kun aarugon ta an pagtubod ni Noe sa mga bagay na ini, madara kita nin bendisyon sa gabos na namumutan ta.

Sa katapos-tapusi, nag-abot an pagbuot ni Jehova. ‘Lumuwas ka sa [arka],’ an sabi niya ki Noe, ‘ika patin an saimong agom, asin an mga aki mo, asin an mga agom kan mga aki mo na kaibanan mo.’ Makinuyog na pinanginutan kan pamilya an pagluwas, asin suminunod an gabos na hayop. Paano? Nagkakariribok na nag-iirinutan? Dai nanggad! Sinasabi sa rekord na an mga iyan nagluwas sa arka ‘siring sa saindang gikan’ o pamilya. (Genesis 8:15-19) Kan makaluwas na si Noe asin an pamilya niya, na hinahangos an preskong duros sa bukid asin tinatanaw an kabubuldan kan Ararat, nahiling ninda an sarong lininig na daga. Mayo na an mga Nefilim, an kadahasan, an rebeldeng mga anghel, asin an gabos na maraot na tawo! * An katawuhan may pagkakataon nang magpuon giraray.

 Aram ni Noe an gigibuhon. Nagpuon siya paagi sa pagsamba. Nagtugdok siya nin altar asin ginamit an mga hayop na ibinibilang nin Diyos na malinig​—na isinakay ninda nin ‘mamito-pito’—asin nagdulot ki Jehova nin atang na tinutong. (Genesis 7:2; 8:20) Naugma daw si Jehova sa pagsambang iyan?

An Bibliya nagsisimbag sa nakakapakusog sa buot na mga tataramon na ini: “Naparong ni Jehova an mahamot na parong.” An kulog na namatian nin Diyos kan an kinaban pinano kan mga tawo nin kadahasan, naribayan nin nakakaginhawa, nakakaugmang pagmati na mahiling an pamilya nin maimbod na mga parasamba sa daga na determinadong gibuhon an kabutan niya. Dai linalauman ni Jehova na magin perpekto sinda. An iyo man sanang bersikulo nagsasabi: ‘An [tendensiya] kan puso kan tawo maraot magpuon sa saiyang pagkaaki.’ (Genesis 8:21) Isip-isipa kun paano urog pang ipinahiling ni Jehova an saiyang mapasensiyang pagmalasakit sa mga tawo.

Hinali nin Diyos an sumpa sa daga. Kan magrebelde si Adan asin Eva, sinabi nin Diyos an sumpang iyan, kaya nagin dipisil an pagtanom. An ama ni Noe na si Lamec pinangaranan an aki niya na Noe, na an buot sabihon gayod “Kapahingaluan,” o “Karangahan.” Ihinula niya na panginginutan kan aki niya an mga tawo pasiring sa panahon nin kapahingaluan sa sumpang iyan. Siguradong ugmahon si Noe kan maaraman niyang mahihiling na niya an kautuban kan hulang iyan asin magigin mabunga na an daga sa paghihinguwang kultibaron iyan. Bakong makangangalas na pinunan tulos ni Noe an pagtanom!​—Genesis 3:17, 18; 5:28, 29; 9:20.

Kadungan kaiyan, tinawan ni Jehova an gabos na gikan ni Noe nin nagkapirang malinaw asin simpleng ley tanganing giyahan sinda—kaiba an pagbabawal sa paggadan asin salang paggamit nin dugo. Nakipagtipan man an Diyos sa mga tawo, na nanunuga na nungka na siyang mapaabot nin baha tanganing paraon an gabos na nabubuhay sa daga. Bilang tanda sa pagkamasasarigan kan tataramon niya, ipinahiling ni Jehova sa mga tawo sa kainot-inuti an sarong mamuraway na tanda—an bulalangaw (rainbow). Sagkod ngunyan, an kada bulalangaw na mahihiling ta nagtatao nin nakakarangang pagirumdom kan mamumuton na panuga ni Jehova.—Genesis 9:1-17.

Kun inimbento sana an istorya ni Noe, tibaad natapos sana iyan sa bulalangaw. Pero si Noe sarong tunay na tawo, asin an saiyang buhay bakong arog kaiyan kasimple. Kan mga panahon na idto, kan halawig pa an buhay kan mga tawo, an maimbod na lalaking iyan kinaipuhan pang magtagal nin 350 taon, asin an mga siglong idto nagtao saiya nin grabeng kakulugan. Nakagibo siya nin seryosong sala kan maburat siya sa sarong pangyayari, alagad nadagdagan an sala na iyan kan an makuapo niyang si Canaan nakagibo nin mas magabat na kasalan—kasalan na nagkaigwa nin marauton na resulta sa pamilya ni Canaan. Si Noe nabuhay pa nin halawig na panahon kaya nahiling niya an mga gikan niya na nahulog sa kasalan na arog kan idolatriya asin kadahasan kan panahon ni Nimrod. Pero sa ibong kaiyan, nahiling man ni Noe an aki niyang si Sem na nagpahiling sa pamilya kaini nin mapuwersang halimbawa nin pagtubod.—Genesis 9:21-28; 10:8-11; 11:1-11.

Arog ni Noe, kaipuhan tang magtagal na may kaimbudan. Kun an iba sa palibot ta binabaliwala an tunay na Diyos o nagpundo na sa paglilingkod saiya, kaipuhan tang magdanay sa tamang dalan arog ni Noe. Lubos na pinapahalagahan ni Jehova an siring na maimbod na pakatagal. Siring kan sinabi ni Jesu-Cristo, ‘an minatagal sagkod sa katapusan, siya an makakaligtas.’—Mateo 24:13.