Me nga bialé mbu 1937 mefube ya kolkhoze, e fefele Tokmok e Kirghizstan. Bi ne bôte ya Kirghizstan, a bia kobô Kyrgyz. Bebiaé bam be mbe bebéé mefup, be mbe be saé e kolkhoze ataté tyé akui ngô’é. Be mbe be va’a be jôme ya di môs ôse, be va’a ke be moné mo ve éyoñe jia mbu. Mema a nga bibane na a yale bia kale jam é ne mongô. Me nga bo sikôlô ve mimbu mitan, ane ma fe me nga taté na ma saé kolkhoze.

Mbia azoé a mbe ngoto bi mbe bi nyiñik, bi mbe bi yiane saé abui asu na bi bi ve jôme ya di. Éyoñ me mbe mongô, me nji be me dañe fas amu jé ma nyiñ, nge ke bisi aval ényiñe ja ye bo melu ma zu. Me nji ve’ele simesane môs éziñe na, benya mejôô ba ye tyendé ényiñe jam. Nge me kañete mia avale benya mejôô be nga kui Kirghizstan, mia ye ku avem. Nne me nga taté kui vôm me nga bialé, nord ya Kirghizstan.

Benya mejôô be nga taté kui Kirghizstan, zia mimbu 1950. E nji be tyi’ibi na benya mejôô be wosane mbia ôsimesane politique ya éyoñ ete. Amu jé? Amu Kirghizstan a mbe éjôé Union soviétique (URSS) si. Bengaa be Yéhôva ki be nji be be nyoñe’ ngap a mam me politique. (Jean 18:36) Jôm éte nje  Becommuniste be mbe be vini’ be, a tibili be. Ve teke jam é mbe ve kamane na Mejô me Zambe me nambe minleme bezôsôô be bôt. Jam me nga dañe yé’é ényiñe jam é ne na, Yéhôva “a ne ngule ya bo mam mese.”​—Marc 10:27.

Étibela’a é nga volô na mbamba foé a miasebane Kirghizstan. Amu jé? Amu be mbe be lôme’ bôte ba su’u ki éjôé minkôme Sibérie, vôm URSS a mbe fe a jôé. Éyoñ be bulaneya minkôm, abui bôt é nga zu nyiñe Kirghizstan, a bevo’o ya été be nga taté na ba miase benya mejôô. Émile Yantzen a ne môte wua ya été; a nga bialé Kirghizstan mbu 1919. A nga yem Bengaa a too minkôm. A nga yebe benya mejôô, a bulane Kirghizstan mbu 1956. A nga ke tabe fefele Sokuluk, nlame wom. Akônda ya Sokuluk nde é mbe akônda ôsu ya Kirghizstan, é nga téban mbu 1958.

Mvuse jôm ane mbu wua, Victor Vinter fe a nga zu nyiñe Sokuluk. Éwôlô mojañ éte é nga tôban angôndô ya abui étibela’a. A nga ke mimbô’ô biyoñ bilal: éyoñ ôsu a bo mimbu mila, éyoñ baa, a beta bo mimbu mila, éyoñe lale, a bo mimbu awôm; a nga bo fe mimbu mitane minkôm. Ve étibela’a é nji kamane na mbamba foé a miaseban.

Mbu 1963, Kirghizstan a mbe a bili Bengaa bebé 160, abui ya été é mbe é so’o Allemagne, Ukraine, a Russie. Édouard Varter a mbe wua ya été, a nga duban Allemagne mbu 1924. Zia mimbu 1940, Benazi be nga lôme nye camp de concentration, mvuse ya valé Becommuniste ya URSS be nga lôme nye minkôm. Mbu 1961, éwôlô mojañ ete e nga zu nyiñe Kant, fefele jale dam.

Élizabeth Fot a mbe fe a nyiñe’ Kant. Éwôlô sita éte é mbe tila. Mbôl a mbe a yeme’ bo ésaé jé, mimfañe mi bôt mi mbe mi za’a loé biyé be nye. Aksamaï Sultanalieva, nga loya, a mbe minga wua ya été. A nga zu loé biyé, ve a mbe fe a sili’ abui minsili a lat a nsôñane ya ényiñ a été bewu. Élizabeth a nga liti nye biyalane Bible été. Aksamaï a nga su’ulane bo éwôlô nkañete mbamba foé.

Zia biyoñ éte, Nicholas Chimpoesh a mbe njome mekônda, a mbe a so’o Modalvie, a nga bo bebé mimbu 30 a jome’e mekônda. A mbe fe a wulu’ ésaé ya kuli bekalate a kabe be. Éjôé é nga su’ulane yem ésaé a mbe a bo’ok. Ane Édouard Varter a nga ve nye melebe ma: “Nge éjôé é loone wo, jô’ô na, bekalate bangan ba so Brooklyn. Fombô’ô mone bezimbi ya KGB mis été ne tôéññ. Ô nji yiane ko woñ.”​—Mt. 10:19.

Mvuse mon éyoñ, valé a ndôme laan a Edouard, KGB ya Kant a nga bi Nicholas. A jô na: “Mone bezimbi a nga sili ma vôme bekalate bangan ba so. Ane me nga jô nye kpwame na ba so Brooklyn. A nga li’i anyu é yoo. Ane a nga suu ma, a nji me beta loon éyoñ éfe.” Ayo’o bobejañ aval ane Nicholas, e nga  ke ôsu a nkañete nlame wom, e nord ya Kirghizstan a ntyel ôse. Mejô me Zambe me nga nambe nda bôte jame zia mimbu 1980; Maïrambubu, minga wom, nnye a nga taté wô’ô me.

Maïrambubu a nga bialé Naryn, tisone ya Kirghizstan. Bi nga yenan éyoñ ôsu be kale jam, e Ngone mwomô ya mbu 1974. Nlem ô nga téé ma abum éyoñ me nga yene nye. Me nga lu’u nye môs ôte ôbien.

Ngon ôsu ya mbu 1981, Maïrambubu a nga wô’ô minlañ bia te jôô mie atata’a, a bete metua na a ke makit. A mbe a kômbô’ tu’a wôk, ane a nga sili minga ate jôé dé a vôm a too. A nga kate nye na a ne jôé na Apun, ve a nji kate nye vôm a too; a mbe ntyel amu étibela’a. A nga jibi sili minga wom vôme bi bi too. Minga wom a nga bulane nda môs ôte a ye’e wu a mevak.

A nga kate ma na: “Ma te wô’ô étua jame den. Minga a te kate ma na awu da ye man. A na, bia ye ke beta koo betite ya fé woñ.” A mbe ve ane a laane ma minkana. Nde me nga jô nye na: “Ma yange nye va, émien é zu timine ma mam wo jô le.”

Apun a nga zu jome bia mvuse ngon éla. A nga ke ôsu a jome bia, nalé a nga volô na bi yem Bengaa b’ôsu béziñe ya Kirghizstan. Besita bete be nga ye’ele bia angôndô ya mbamba be mam a lat a Yéhôva, a nsôñane wé. Be mbe be lañe’ bia kalate Du paradis perdu au paradis reconquis. * Mbôle kalate ate a mbe ve wua wua Tokmok ase, bi nga tili nye a mo, na bi bi émbangan biabebien.

Jam ôsu bi nga yé’é é mbe nkulan ajô ya Metata’a 3:15. Bi nga wô’ô na nkulan ajô ôte wo ye tôéban a zene ya Éjôé Messie. Ke mbamba foé le asu môt ase! Ane bia fe bi nga taté na bia kañete. (Mt. 24:14) Benya mejôô ve taté na ba tyendé ényiñe jangan.

Mojañ éziñe ya Tokmok a nga bañete bia  abô’ô aluk. Bia minga wom bi nga semé avale Bengaa ba bo mam map. Meyo’o me nji be, mam mese me mbe nta’an. A mbe éyoñ ôsu bia tabe abôk, teke yene môt a so’o meyok, nge ta, nge bo mvite mam.

Bi nga tabe fe bisulan biziñ akônda ya Tokmok. Bi mbe bi bo’o bisulan afan, éyoñ mveñ é nji be é noñôk. Mbôle bezimba be mbe be bole bia, mingum mi bobejañ mi mbe mi mombô’ô nté ésulan ja lôt. Éyoñe ya avep (hiver), bi mbe be bi bo’o bisulan nda mojañ éziñ. É nga kui biyoñ bibaé na, bezimbi be nyiine nda, a sili bia jôme bia bo. Éyoñ bia Maïrambubu bi nga duban Ngone zangbwale ya mbu 1982, bi mbe bi yiane tabe ntyel. (Mt. 10:16) Mone nsamba bobejañ a nga sulan afan été. Bi nga yia jia ya Éjôé a vô’ôlô nkañete ya mbaptizô.

Mbu 1987, mojañ éziñ a nga lôme ma be môt éziñe ya Balykchi; môt ate a mbe a kômbô’ô vô’ôlô Mejô me Zambe. Me nga bo mewolo menyine zen, me bete minsini minkoñ. Nalé a nga ve ma fane ya miase benya mejôô.

Bia Maïrambubu bi mbe bi kele’ Balykchi. Bi nga bo besondô wôé, bi kañete’ a tabe bisulan. Abui bôt é mbe é kômbô’ô lañe bekalate bangan. Bi mbe bi be’e bekalate bete mishok, ékpwaé ndubi. Bi mbe bili minjalan bikpwaé bibaé ngon ése, ve abim ete e nji be e yi’an. Bi mbe bi kañete’ to’o éyoñ bi bete minsini minkoñ.

Mvuse mimbu mwom, mbu 1995, akônda ôsu é nga tébane Balykchi. Mulu mete me mbe me sili’i bia abui moné. Biabebien bi mbe fe teke wô’ô mam mese; nde bi nga bo aya? Mojañ éziñ a mbe a va’a bia moné na a volô bia. Yéhôva a nga yen nkômbane wongane ya nene ésaé nkañete jangan, ane a nga yooé bia “mimbé ya yôp.” (Mal. 3:10) Teke vaa nge beté, Yéhôva a ne fo’o ngule ya bo mam mese!

Mbu 1992, be nga telé ma mvendé; me mbe mvendé ôsu ya Kirghizstan. Bi mbe bi bili abui ésaé akônda dangane Tokmok. Bi nga taté meyé’é a bongô ya beta besikôlô ya Kirghizstan. Wua a saé Béthel, bebaé be nto bekpwa’a mefan be ne ngum aval. Bi mbe bi yi’ane fe volô bôte béziñ be mbe be tabe’e bisulan. Atata’a ya mimbu 1990, bekalate be mbe be kui’ ve nkobô Russe, bisulane fe bi boba’ane ve nkobô ôte. Abui bôte ya akônda ki, é mbe é kobô’ô Kyrgyz. Nde me nga taté na ma kôñelane be Mejô me Zambe nkobô wop, ane be nga tu’a wô’ô me.

Bia Maïrambubu bi nga volô fe nda bôte jangan na é yaé nsisim. Bi mbe bi kui’ nkañete a ke bisulan a bone bangan. Ngo jangan,  Gulsaïra é mbe é nye’e é kañete’e bôte bia tôbane be njoñ, valé é bili ve mimbu 12. Bone bangan be mbe fe be nye’e be ba’ale bifuse ya Bible nlô. Nalé a nga volô bone bangan a bendaé bangane na be nyoñe ngab a mame ya akônda. E bon 9 a bendaé 11 be li’iya be vee bia, 16 ba kañe Yéhôva, nge ke tabe bisulan a bebiaé bap.

Nge bobejañ be nga taté ésaé jale dam zia mimbu 1950 be vee den, ve ba ku avem. Beta jame wua a ne na, ataté mimbu 1990, bi nga bi fili ya kañete a tabe bisulan.

Mbu 1991, bia minga wom bi nga tabe beta étôkan ôsu e Alma-Ata, ba loone tison éte dene na Almaty, si ya Kazakhstan. Mbu 1993, bobejañe ya Kirghizstan be nga bo beta étôkan ôsu, nseñ ébuma ya Bichkek ba loone na Spartak. Bobejañ be nga bo ngume sondô be fubu’ nseñ ébuma. Éyoñ directeur a nga yene de, nde a nga jibi jô be na, be bo teke beta ya’an.

Mbu 1994, be nga kuli kalate ôsu nkobô Kyrgyz. Den, ékip bekôñelane bekalate ja kôñelane bekalate nkobô Kyrgyz, e Béthel ya Bichkek. Mbu 1998, éjôé é nga sane mefebe ma ve Bengaa ngule ya bo ésaé jab e Kirghizstan. Tañe Bengaa é nga taté na ja bet, den bi ne bekañete mbamba foé a lôte 5 000. Bi mbili mekônda 83, a mengôs 25 nkobô Chinois, Énglis, Kyrgyz, Russe, nkobô mimvuvu’u ya Russie, Turkish, Ouïgour, a Ouzbek. Bobejañe ya mekônda mete mese ba bo Yéhôva ésaé a nleme wua. Yéhôva nnye a nga botan ésaé ése é nga boban.

Yéhôva a nga tyendé fe ényiñe jam. Me nga yaé éngôngol été, a me nji bo mfañe sikôlô. Akusa bo nalé, Yéhôva a nga belane ma na me bo mvendé, a na, me ye’ele bôte ba yeme sikôlô adañe ma Mejô mé. Yéhôva a nga bo fo’o bitua bi mam. Nkañete ya ényiñe jam wo bo na me ke ôsu a wumulu Zambe “a ne ngule ya bo mam mese.”​—Mt. 19:26.