1.  Babilon ze ndùb nke ndaʼdʼà we?

2.  Mésia naʼ nseʼ à se?

3.  Ba mat netshwén bo lem

4.  Netum nandà nèn ntswe num yu bag tùʼ o

5.  Ba jùa

6.  Ngokèt tse bʼa tshùb tsemoʼ là

7.  Tshunu nkàb bo nenabte ntsha

 1. Babilon ze ndùb nke ndaʼdʼà we?

Be lèn à ndùke mbe Babilon ze ndùb nke ndaʼdʼà njoñ tshôssi kebwô fa à? (Apokalipse 17:5) Siañde nu num tshen tshu li:

• A bʼa ntùm njoñ njù sagkuà fa. Ñwaʼni Nsi tshob mbe Babilon ze ndùb tswe num “bwoñ benntùn [mba] ngôngô”. A ghù “nufen num fenfen nsitshaʼ.”​—Apokalipse 17:15, 18.

• A keʼ bʼa taʼ kum nkùnkù ke taʼ kum neta ntàn no. Bo ke nsi biagde Babilon ze ndùb boa “Fenfen nsitshaʼ” ngù “ghatantàn”.​—Apokalipse 18:9, 15.

• A tshwèt ntshabte Nsi bo ngùninu mi. Bo nke tsiañ i kattù mènnzwi à nummbe a wat nkàn boa ngôngô num neghù nkàb bo tsemoʼ tshu. (Apokalipse 17:1, 2) A tshwèt ntatte njoñ ngôngô fa. A fètte lem bwoñ benntùn.​—Apokalipse 18:23, 24.

Bèn ntùm bag i 13 bètte 6

 2. Mésia naʼ nseʼ à se?

Ñwaʼni Nsi naʼ soñ mbe ngabnjù 69 aʼ tôg kà Mésia nseʼe.​—Siañ Daniel 9:25.

• Ba ngabnjù 69 naʼ ntoʼdʼà se? Ntùm nguʼnjù 455 K.Z.N. Yen ngelañ nà, ngomnaʼ Néhémi nèn mà Yérusalém num nebèn “nkut sen tùsô là”.​—Daniel 9:25; Néhémi 2:1, 5-8.

• Ba ngabnjù 69 naʼ ntswe à njoñ ndùke? Ntùm tsemoʼ ntshob ndamnjù Ñwaʼni Nsi, taʼ léʼnjù nke ndaʼdʼà taʼ nguʼnjù. (Nesiañe 14:34; Ezékia 4:6) Ndùlà, mba zit ngabnjù lo nke ndaʼdʼà nguʼnjù sammbàa. Ntùm men ntshob ndamnjù li, ngabnjù sammbàa nke ndaʼdʼà nguʼnjù 483 (ngabnjù 69 x léʼnjù 7).

• Ba ngabnjù 69 naʼ mi à se? Be siañde nguʼnjù 483 netoʼde num nguʼ 455 K.Z.N. mba bag bin aʼ gwù num nguʼ 29 Z.N. * A bʼa num yen nguʼnjù là ze Yésu naʼ ngù nyuʼntse, ntùʼ Mésia là!​—Lukas 3:1, 2, 21, 22.

Bèn ntùm bag i 15 bètte 5

 3. Ba mat netshwén bo lem

Tsemoʼ mat netshwén be bwe là tse bo num ndoʼ à lem mèn zʼa tshwèt ngon nà kà mfaʼ yi. Be taʼ mènnkristô ke bam tsemoʼ netèt tshen mat netshwén nà mba nefà lem mènntùn ke neléʼ lem tsho bo ghù kà mfaʼ bo yi num o lo.​—Nebwôgde 15:23.

Là, be taʼ mènkristô bam tsemoʼ mat netshwén bo lem. Yennà bʼa ba analyses de sang, hémodialyse, hémodilution mba récupération du sang épanché ke Cœur-poumon artificiel lo. * Mba zit mènkristô lo ghù netshoʼ mba bo loʼ lem tse ntshwén wul i yi là. Mba zit ngatshwén no ghù ze mat nefaʼ bo tshen mat netshwén nà. Ndùlà, kà mbam mba zit mat netshwén bo lem no, taʼ mènkristô ghù netsweʼ ntun ndèn mba bo faʼ bo lem tse là. Siañde nu num tshen mbètte li:

• Bo sô lem num àm kʼa ke bèn nezinde ntùm wul àm mba ndaʼ num metsit ngelañ, mba yàm nzentù aʼ bam mbe me bèn ndoʼ sen lem nà mba ndùse a bèn mbʼa taʼ bag wul àm, kʼa ke bètte mbe me “fètte [sen] lem [nà] num tshaʼ” ké?​—Nebwôgde 12:23, 24.

• Bo be bag àm nsô lem num àm, mfaʼ num bwe mbèn nso ntùm wul àm, mba nzentù àm aʼ ghùtni àm ké, ke mʼaʼ bam lèn yen mat netshwén bo lem nʼà?

Bèn ntùm bag i 39 bètte 3

 4. Netum nandà nèn ntswe num yu bag tùʼ o

Ñwaʼni Nsi keʼ be kô mbe taʼ mandum ke taʼ mènnzwi lo tum nandà, nèn ntswe num ze bag tùʼ i; a be bèn ndaʼde kuaʼ mebwô mbe mèn a nèn nà keʼ ghù nena ndà bo mèn ghua. (1 Korintô 7:10, 11) Là, tsemoʼ benkristô yen mbe tsemoʼ ngelañ, a bètte bo fañ nzwi yub ke ndu yub lo nèn tswe num yub bag.

• Negha nelôde ze tunndà: Taʼ ndu nke nga netomde nzi ze tunndà num bag mbàb wut, kà ze tunndà ke ghù mba ndaʼ tshu tsʼa bètte num yôg là.​—1 Timôtio 5:8.

• Neta mvamva ntùm tunndà: Be taʼ ndu ke taʼ mènnzwi lo yen mbʼa kuʼni nebi ze ntswe mebwô ke yôg se lo a be zʼa tswe ntùm nandà là.​—Galatia 5:19-21.

• Ngelañ ze kushun mènntùn bo Yaweh Nsi be kuaʼ ntùm ngùtni là: Taʼ mandum ke taʼ mènnzwi lo nke ngù njoñ tshu fa netshètte nzwi i ke ndu i lo neghamde Yaweh Nsi.​—Mfaʼ Ghantum 5:29.

Bèn ntùm bag i 42 bètte 3

 5. Ba jùa

Benkristô keʼ be loʼ bag ntùm ba jùa tse Yaweh Nsi keʼ kô là. Là, mba zit mènkristô lo ghù nefaʼ bo nzentù i zʼa tswide bo Ñwaʼni Nsi là, kà ndèn mba bʼa ghù ngelañ lèn tshen jùa là là. Tsemoʼ mfiʼ li:

• Mènntùn loʼ taʼ jùa, ntshaʼdʼo yi. Bʼo bùndʼà ndaʼ mbe, “Me labtʼo.” A kô nebèn ndèn yàme, mba bʼo bagde yi ju zʼa ghù o ke nke ngù yen jùa là là.

• Ndu o ke nzwi o lo zʼa keʼ bʼa ta ngakwénta Yaweh Nsi là, tsiañ o bin yi nèn jù ju boa shun ke tunndà lo ngelañ taʼ jùa. Nzentù o bam mbʼo nène, mbʼo kuʼni nebagde ndu o ke nzwi o lo mbe bo kum bwe, ngù ba tshu tsʼa keʼ zin ku ntshùʼ bo Ñwaʼni Nsi là, mbʼo ke loʼ bag.

• Tàfaʼ o fà ndaʼ wù ngelañ taʼ jùa. Oaʼ gha ké? Ke bʼa njoñ ngelañ fa. Yu tàfaʼ nke njen yen ndaʼ lʼà mba taʼ mat neghù jùa kʼa nke njen i à ndaʼ mba taʼ mat nenyàmdʼo num faʼ zʼo num ngù lʼà?

• Mènntùn fà ndaʼ wù ngelañ taʼ jùa. Ngani kuʼni netshob mbe: “Me lèn mbʼo keʼ be ghù yen jùa li, ndaʼndù me kô nefà yen ndaʼ li wù.” Moʼndù a ndaʼ taʼ mat yi nelaʼde bwôntù wù. Là, mbèn nsiañde a be ze ngani tshwèt ndiag à nelañde yu bamntù ke ne tèndʼo o loʼ bag ntùm yen jùa là lo. Oaʼ yéʼdʼà num bwe kà ntshoʼ a be zʼo bam ke negha yen ndaʼ là lo. Ntùm njoñ tshag mfiʼ fa, bag kô neléʼ taʼ mbwô nzentù mbèn ntswe nelat num Yaweh Nsi.​—Mfaʼ Ghantum 23:1.

Bèn ntùm bag i 44 bètte 1

 6. Ngokèt tse bʼa tshùb tsemoʼ là

Mba be kô tsemoʼ là, be ghù taʼ ngokèt ze bʼa tshùb tsemoʼ benntùn nà, mba bʼaʼ bàm nà nekag yen ngokèt là num bo. Ndùlà, o lèn kʼo kwade mbʼo ghù taʼ ngokèt ze bʼa tshùb tsemoʼ benntùn nà, mbʼa bètte o nke nzede. Be nke ngù ndùlʼà nummbe Ñwaʼni Nsi tshwèt ntshob mbe: “Kô mèn zʼa ghebte mbañ o là mba tu wul o là.”​—Roma 13:8-10.

Be mènntùn zʼa ghù taʼ ngokèt ze bʼa tshùb tsemoʼ benntùn nà yab men ntag li ntùm faʼ à ndùke? Mènntùn zʼa ghù taʼ ngokèt ze bʼa tshùb tsemoʼ là keʼ ghù netsiag benntùn ke nenyô ngùʼ mub lo. A keʼ bwô a ya ntù a be ze taʼ mènntùn gha netsiañ i ndà i num netshètte ze tunndà là. Kà ngù nyuʼntse, a bètte a soñ ngatshagde kum ghakwémbwe mbʼa ghù taʼ ngokèt ze bʼa tshùb tsemoʼ là, ndùlala bo loʼ ba mfiʼ num netshètte tsemoʼ benntùn bo ghù nyuʼntse mba yi là. Kà ntoʼde netede num nandà, a bètte mbe mèn zʼa ghebte taʼ mènntùn zʼa ghù taʼ ngokèt ze bʼa tshùb tsemoʼ là na lem tse. Neghù ndùlà bʼa nelaʼde mbʼo tshwèt nywin num tsemoʼo, “ke [nke] ndôdʼ[à] ndaʼ [tsho] tshu, là mba . . . tshu tsemoʼ fètfèle.”​—Filipi 2:4.

Bèn ntùm bag i 56 bètte 2

 7. Tshunu nkàb bo nenabte ntsha

Bag bin be nabte tshunu nkàb, nkide ba ñwaʼni​—mba bo fèt ben num bag ywèle​—mba bag bin aʼ kù bwoñ ngùtni. (Yérémia 32:9-12) Là, be tsemoʼ ngelañ, benkristô ghù bontsit ntsha netèt bo mfà num nkàb ke tsemoʼ tshu lo. Aʼ bètte mbe bo nabte tshen ntsha là netèt bo ndende, ntùm fide, ke bèn ngù benntùn lène.

Ndùlà, bo nke nabte ba ntsha num tshô ke num nesaʼ ndàm no à ndùke? (Siañ Matio 18:15-17.) Yésu naʼ tshob mfà num tshu tat tsʼa bètte be ghù là:

1. Kagtùn nenabte ntsha zʼo ghù bo mvèl o là ndaʼ ntu tsin bàa.​—Lôde nka 15.

2. A be ke zin, o bètte taʼ mèn ke bàa lo ndà ntseʼde tse bo ta num bag ywèt là bin à bo nèn ntèl i.​—Lôde nka 16.

3. Mba yennà be ke zin, o nèn ntèt ghakwémbwe.—Lôde nka 17.

Mbeʼyàm ngelañ, a keʼ bètte be nèn mbwe ghatshoʼde ntsha bo fèt ben, nummbe bʼa nañ mbén num Yaweh Nsi mba num ntseʼde. (1 Korintô 6:1-8) Là, tsemoʼ ntsha be là tsʼa bètte bo nèn à mbwe ghatshoʼde ntsha bo yi mba: nefagde nandà, netshoʼ mèn a tswe bo bônkeʼ là, nefà nkàb num netomde bônkeʼ yi, ñwaʼni num ngelañ mènntùn kwù là, mba tsemoʼ ñwaʼni ndùb. Taʼ mènkristô nèn mbwe ghatshoʼde ntsha bo lèn tshen nu là, mbʼa ke tshwèt mfàn ntshùʼ Ñwaʼni Nsi.

Taʼ nu ndùb te nsi—mba netshùb mènntùn à ntun kà nzi bo yi, nebagde bônkeʼ, neghom mènntùn bo neta mfaʼdʼé, neyii, nezwi mènntùn​—mba mènkristô zʼa loʼ yen nu là nèn yi mbwe ngomnaʼ keʼ fàn ntshùʼ Ñwaʼni Nsi.

Bèn ntùm bag i 56 bètte 3