Nahibalo Ka Ba?
Sa unsang paagi gipamatud-an sa arkeolohiya ang papel ni Belsazar sa Babilonya?
SA DAGHANG katuigan, ang mga kritiko sa Bibliya nangangkon nga si Haring Belsazar, nga gihisgotan sa basahon sa Daniel, wala gyod maglungtad. (Dan. 5:1) Nagtuo sila niana kay ang mga arkeologo walay makitang ebidensiya nga siya tinuod nga nabuhi kaniadto. Pero nausab nâ niadtong 1854. Ngano?
Nianang tuiga, gisusi sa usa ka British nga konsul, si J. G. Taylor, ang pipila ka kagun-oban sa karaang siyudad sa Ur, nga naa sa gitawag karon nga habagatang Iraq. Didto sa usa ka dakong torre, nakakita siyag pipila ka kulonon nga silindro. Ang mga silindro, nga ang matag usa dunay gitas-ong 10 ka sentimetro, may sinulat nga cuneiform. Ang sinulat sa usa sa mga silindro naglakip ug pag-ampo para sa taas nga kinabuhi sa hari sa Babilonya nga si Nabonido ug sa iyang kamagulangang anak, si Belsazar. Bisan ang mga kritiko miuyon nga ang nadiskobrehang mga silindro nagpamatuod nga si Belsazar tinuod nga naglungtad.
Pero wala lang mag-ingon ang Bibliya nga si Belsazar naglungtad kondili nag-ingon sab ni nga siya usa ka hari. Ang mga kritiko dili na sab motuo niini. Pananglitan, ang ika-19 nga siglong English nga siyentipiko, si William Talbot, misulat nga ang pipila miingon nga “si Bel-sar-ussur [Belsazar] kauban nga nagmando sa iyang amahan nga si Nabonido. Pero wala gyoy bisag gamay nga pamatuod niini.”
Apan nasulbad ni nga isyu dihang ang mga sinulat sa laing kulonon nga mga silindro nagpadayag nga may mga higayon nga ang amahan ni Belsazar, si Haring Nabonido, wala magpuyo sa Babilonya sa daghang katuigan. Unsay nahitabo samtang wala siya? Ang Encyclopaedia Britannica nag-ingon nga “samtang didto si Nabonido sa laing nasod, iyang gipiyal kang Belsazar ang trono ug ang dakong bahin sa iyang kasundalohan.” Busa si Belsazar nagsilbing magmamando sab sa Babilonya nianang panahona. Tungod niana, ang arkeologo ug eskolar nga si Alan Millard miingon nga haom lang nga “ang Basahon sa Daniel nagtawag kang Belsazar nga ‘hari.’”
Siyempre, para sa katawhan sa Diyos, ang pangunang ebidensiya nga ang basahon sa Daniel kasaligan ug gisulat pinaagi sa paggiya sa Diyos makita diha mismo sa Bibliya.—2 Tim. 3:16.