Pɔdhö: ˗Kwɛ 1985 Novanblö ˈˈsü ˈgü, yi ˗kun ˈdho ˗ni ˈgü Labië Aflikö ˈˈɲaan˗ ˗puö ˗ʒian ˈka yi ˗bha ˗kë bɔmɛn ˗nu ˈka ˗sü ˗blɛɛsü ˈgü. Yi zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗kun dhi ˗ni ˈgü ꞊dedewo! Yi ˗bha ˈviɔŋ˗ ˗yö ˗yɔɔ Senegadhö. Anö ˗ya ˗pö: «ˈˈLɛlɛ ˗ya ˈto do kö ˈkwa ˗lo Labië!» ˈˈKɛɛ ˗wo ˗to mü ˈwo˗ pö yi ˗dhɛ: «Labiëmɛn ˗nu, ka dua ˗mü kö ˈka yɔɔˈˈ ˈyö sü ꞊dhɛ mɛn ˗nu ˗wa ˈˈpiʋ̈ kö ˈwo ˈˈsɛgɔdhiʋ̈mɛn ˗nu bho mü Labië. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˈyaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˈyi ˗lo mü.» ˗Dhɛkpaɔyi ˗kɔŋ do ˈˈpiʋ̈, yi ˗kë bɔmɛn ˗nu ˈka Senegadhö. Yi˗ ˗man ꞊dhɛ ˗wo mɛn ꞊va ꞊dede zë ˗ni ˈgü Labië ˈö ˈˈsɛgɔdhiʋ̈mɛn ˗nu ˈwaa kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö mɛn ˈbha ˗yö yö ˈˈkpɛnŋ gbeŋ, ˈyaa ˈka ˗wo ˗dho ˗a zë.

Anö: ˈWɔn ˗kë ö ˈsuaan˗ ˈka ˗mɛn ˗nu ˗mü yi ˈka. ˈÖ sü n ˈnëndhɛ ˗bha n ˗man ˈˈsuʋ̈ ˗wɔn ˈgü, ˗wo n ˈtɔ ˗kpɔ. ˗A ˗de ˗ʒiaan ˈman˗ pö ˈa ʒian ꞊zinŋ ˈˈkan, a n ˗zokë n ˗de ˈˈpiʋ̈ ꞊dedewo! ˈKö ˗kë ˈˈdhʋ̈, yi ˗kun ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗kplawo kö ˈyi ˗lo Labië.

Pɔdhö: Yaa Anö ˗kɔ ˈyi˗ ˗bha ꞊plɛ yi ˗gla Angletɛɛ ˈˈɲaan ˗puö ˗ʒiaan ˈka. ˈˈKidhʋŋ ˈˈsaaga ˈnën kun yi ꞊zinŋgü. ˈDhɛ ˈa ɲën ꞊klaŋ ˗bha, n ˗mɛn ˗nu ˗wo n ꞊faanmën kö ˈa kë ˗yödhiʋ̈ ˈka. Pë do ˈö bhë ˈyö Anö mɛn ˗nu ˗wa pö ˗a ˗dhɛ. ˈDhɛ ˈyi kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˈyi ˈˈtʋ̈ŋ ꞊gban ˈgü ˗yökë yi ˗bha ˗tosɛta ˈgü bhë, yi ˗mɛn ˗nu zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö ˗dhi ꞊dedewo. ˗Wo n bɔ Betɛdhö kö n ˗kwɛ ˗ya kë 19, ˈö ˈdhɛ ˈyi yi bo yi ˈkosüsü ˈka ˗kwɛ 1982 ˈgü, Anö ˗yö nu n ˈˈpiʋ̈ mü.

Anö: ˗Kë Betɛdhö ˗sü ˗dhɔ ˗yö yi ˗kë, ˈˈkɛɛ yi kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˈyi ˈdho ˗dhɛ ˈö ˗zlanwopömɛn ˗nu ˈwaa˗ ˗bha ꞊va ˗a ˈgü. Yökë bɔmɛn ˗nu ˈˈpiʋ̈ ˗sü ˈö kun Betɛdhö bhë, ˗ya ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗sü ˗dhɔ ˗da yi ˈgü ˈzü. Gbeŋyi ˈˈpɛpɛ ˈka ˗kwɛ ˗yaaga ˈˈpiʋ̈, yi˗ ˗pö Zoova ˗dhɛ ˗yö yi ˗takun kö ˈyi kë bɔmɛn ˗nu ˈka. ˗Kwɛ 1985 ˈgü, ˗wo yi ˗dhɛ Gadhadhö ꞊klaŋkɔ 79 ˗bha ˗naan ˈgü ˈö yi zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö ˗dhi ꞊dedewo, ˈö ꞊taabha ˈwo yi bɔ Labië Aflikö ˈˈɲaan˗ ˗puö ˗ʒiaan ˈka.

Pɔdhö: ˈDhɛ ˗gblü ˗yö ɲën Labië ˈviɔŋ˗ ˗blɛɛsü ˈö dho mü, yi ˗ya ˗a ˈgü. Suʋ̈ˈˈ ˗kun mɛn ˗nu kë ˗ni ˈgü ꞊dedewo ˈö mɛn ˈbha dua ˈyaa ˗mü kö ˗yö yö ˈˈkpɛnŋ gbeŋ. Suʋ̈ˈˈ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˗wɔn ˈgü gɔ ˗vin ˗ya dɔ ˗kɔ ˈbha ˈgü, mɛn ˗nu ˗wo ˗gbla wo ˈˈkwöö ˈwo ˗ya ꞊duëë ˗sü ˗bha. ˈKwa dɔ gbeŋ, yaa n ˗bha dhebɔ yi Psaume ˗nu ˗wo ˗pö yi ˈkwëë˗ kö yi zuʋ̈ˈˈ ˗yö kë ˗saa. ˈKö ˗kë ˈˈdhʋ̈, yi ˗bha yö ˗dhɔ ˗kun yi kë ˗ni ˈgü ꞊dedewo. Anö ˗kun ˗zlanwopö ˗ni ˈgü yi ˈˈpɛpɛ ˈka, ˈö ˈa kun yökë ˗ni ˈgü  Betɛdhö kwa ꞊dhegblü Diɔnö Shadhukö a ˈˈpiʋ̈. A pë ꞊va ˗draan ˗a ˈˈpiʋ̈, ˈyö sü ꞊dhɛ ˗ya ˈˈtʋ̈ŋ ꞊va kë Labië.

Anö: ˈMën ˗kë ˈö Labië ˗dhɔ ˗yö to mü ˈö ˗da yi ˈgü ˈˈdhʋ̈? ˗Yö ˗sü kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈwo kun mü ˗an ˗bha. ˗Wo ˗dhɔ ꞊dede ˗zɔn yi ˗dhɛ ˈö ˈwo kun ˗klu ˗sü ˈka ˗Zlan ˗bha. ˗Wo ˗kun yi ˈˈtɔŋdë ˗tiaandhö ˗nu ˈka, ˈwo ˗kun ˈzü ꞊dhɛ yi ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu ˗dɛɛ ˈdhö. ˗Wo ˗dhioo ˗sɛŋbɔ ˗nu ˗dhɔ yi ˗ta, ˈwo yi ꞊faanmën. ˗Zlanwopösü ˈö mü ˗yö ˗kun yi ˈgü ˗së ꞊dedewo. ˈYa ˗wo mɛn ˗nu ˗dhɛ, ˈwaa˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈyi ʒiö ˈˈvaandhö. ˗Wo ˗kun ˗ʒianwo Biblö ˗ta ˈˈdoodɔ ˗ni ˈgü ˗kpinŋ ˈˈpiʋ̈ ˗dhɛ ˗nu ˈgü. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˈˈdoodɔ ˗an ˈˈpiʋ̈ ˗sü ˗kun yi ˗kɔa ˈˈplëëplë ˈö Biblö ꞊klaŋnën ˗nu kun yi ˗gɔ ꞊va. ˗An ꞊gban ꞊klaŋkësü kun ˈˈgbɩɩ˗. ˗Yö ˗kun ˈˈtʋ̈ŋ ˗së ꞊dede ˈka!

Pɔdhö: ˗Kwɛ ˗yiishiö ˈˈpiʋ̈, ˗yadeflëëgüsü ˈdɛdɛ ˗kun ˈˈsɛ ˈö bhë ˗a ˈgü. ˈˈKɛɛ ˗kwɛ 1989 ˈgü, ˗gblü yaa ˗ziisü do ˈˈdhiʋ̈ ˗yö ꞊luu mü. ˗Kwɛ 1990 Ʒue 2 ˈgü, mɛn ˗nu ˈwo nu ˈˈsɛgɔdhiʋ̈mɛn ˗nu ˗gɔ bhë ˗wo ˈˈyasa ˈö kun Betɛdhö ˗züzü ˗a ˗kun. ˈˈSu ˗yaaga ˈˈpiʋ̈ ˈyaa kun yö ˗ni ˈgü ˈˈkpɛnŋ kö ˈyi ˈˈdoodɔ yi ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu waa kwa ˈˈdhiʋ̈ʒiöwomɛn ˗nu ˈˈpiʋ̈. ˈˈVaanvandhɛ ˗kun mü ˈö pë ꞊gban ˈˈpɛpɛ kaankwöö ˈö ˗bhöpë ˗wɔn ˗kë mɛn ˗nu ˗bha, ˈö go mü ˈwo ꞊gɔɔn dhebɔ ˗nu ˈka. ˗Wo ˗gblü ˗gɔn ˗kwɛ 14 ˈˈpiʋ̈ ˈö pa ˈˈsɛgümɛn ˗nu ˈˈpɛpɛ ˈka.

Anö: ˗Wo ˈbha pömɛn ˗nu ˗kun ˈko zë ˗ni ˈgü mɛn ˗nu ˈö waa˗ ˗nu ˗an ˗wo ˈyaa do ˗an ˈka. ˈˈSɔdha ˗kun ˗kpinŋ ˈˈpiʋ̈ ˗dhɛ ꞊gban ˈgü, ˈö bu ꞊va kun ˗an ˗gɔ. Sɔ ˗tiaandhö ˈyaa kun ˗an ˗bha. ˗Wo ˗da ˈkɔ ˗nu ˈgü ˈö ˈpë ˗dhi ˗an ˗dhɛ ˈwo˗ sü. ˗A mɛn ˈbha ˗nu ˗bha ˈgü, mɛnbhɩɩdhe zë ˗sü ˈö bhë ˗yö ˗kë ꞊dhɛ «˗tɔnën zë ˗sü ˈdhö.» ˗Wo mɛn ꞊gee ˗nu ˗wɔ ˈko ˗ta ˈˈsɔdha ˗nu ˗duëë ꞊bhaa ˗kpinŋ ˈˈpiʋ̈, ˈö˗ ˈbha ˗nu kun Betɛdhö ˈˈsuee ʒiaanwo. ˗Wo ˗klu Zoova ˗bha ˗mɛn ˈbha ˗nu ˗zë ˈwo kwa ꞊dhegblü ꞊plɛ ˈwo kun bɔmɛn ˗nu ˈka ˗an zë ˈpö.

Kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗wo wo ˗bha ˗tosɛta ˗dɔ ga ˗yɛ ˈˈdhiʋ̈ kë ˈˈdhʋ̈ kö ˈwo wo ꞊dhegblü ˗nu ˗bin kö ˈwa ˗dho ˗an zë. ˈYö sü ꞊dhɛ ˗wo ˗kun ˗an ˗wopömɛn ˗nu mɛɛnˈˈ ˗ni ˈgü kö ˈwo ˗an zë. Bɔmɛn ˗nu waa Betɛdhömɛn ˈbha ˗nu pë do ˈö bhë ˈyö ˈwo˗ ˗kë. Kwa ˗bha Betɛdhö ˈgü, Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˈwo ꞊duëë ˗gblü ˗dhɛ ˗wo ˗kun wɔ ˗ni ˈgü ˈkɔ gɛnŋdhö ˈˈshia˗ ˈö˗ mɛn ˈbha ˗nu ˗wo ˗wɔ yi ˈˈpiʋ̈ ˈˈdhuŋ. Yi mɛn ˈˈsɔɔplɛ ˈwo go ˈkɔdhi go ˈgü ˗an ˗sü yi ˗gɔ ˈkɔɔ.

Pɔdhö: ˗Dhɛkpaɔyi ˈˈpɛpɛ ˈka ˈkozëmɛn ˗nu ˗wo ˗nu Betɛdhö kö ˗ya kë ꞊dhɛ yi mɛn ˗nu ˗bin ˗ni ˈgü ˈwo˗ ˈwɔn dɔ. ˗Wa nu ˈˈdhʋ̈, mɛn ꞊plɛ ˗wo ˗go yi ꞊zinŋgü ˈwo dho ˈˈkwee ˗bha kö waa˗ ˗nu ˈwo ˈwɔn blɛɛˈˈ, ˈö mɛn ˈˈwɛɛ ˈbha ˗wo ˗an ˗ga fenɛtrö ˗bha. Mɛn ꞊plɛ ˈwo dho ˈˈkwee ˗bha ˈˈdhʋ̈ ˗wa wo ˗kɔ ˈto wo ˈˈdhiʋ̈ kö ˈwɔn ꞊gban ˗yö ˗së. ˈˈKɛɛ ˗wa wo ˗kɔ ˗da wo ꞊taa kö  ˈkozëmɛn ˈwo nu bhë ˗wo ˈˈvaanvan. ˗Ya kë ˈˈdhʋ̈ ˈyö˗ mɛn ꞊plɛ ˈwo fenɛtrö ˗bha bhë, ˈwo dho ˈˈvaandhö kö ˈwo kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗bin.

Anö: ˈDhɛ ˈˈdhoogɔ ꞊va ˗yö ˗ʒiö, ˗dhɛkpaɔyi do ˈka ˈkozëmɛn ˗nu kpö do ˈö ˈwɔn ˗ya ˗shiö ˗an ˗dhɛ ˗wo ˈˈgbɩɩdhɛ ˗wɔ kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗ta kö ˈwo ˗da ˈkɔɔ. Yaa kwa ꞊dhegblüdhe do yi ˗dho kö ˈyi ˗bin ˈˈzukɔɔdhö plakaa ˈgü. Kwa ꞊dhegblüdhe ˗yö ˗bin ˗dhɛ ˈˈsɔɔsɔ do ˈgü. ˗Wo ˗nu ˈkɔ ˈö ˈˈdhuŋ ˗a ˈgü bu ˗nu ˈka ˈwo ˈˈkwee ˗ta ˗man kö ˈwɔn ˗ya ˗shiö ˗an ˗dhɛ. Pɔdhö ˗ya ˗pö ˗an ˗dhɛ: «N ˗man dhebɔ ˗yö ö ˈˈzu ˗ni ˈgü.» ˈDhɛ plakaa ˈö kwa ꞊dhegblüdhe ˗yö kun ˗a ˈgü bhë ˈa˗ ˈˈdhiʋ̈ta, ˈyö˗ ˗vin ˗yö dɔ. A ˗ya ꞊kwɛɛ˗ ˗nu baaˈˈ ˗sü ˗bha mü ˈˈtʋ̈ŋ ˈnën ˈdɛdɛ ˈˈpiʋ̈. A˗ ˗kun ˗a pö ˗ni ˈgü n ˗de ˗dhɛ ꞊dhɛ ˈpë ˈa kun ˗a kë ˗ni ˈgü mü ˗wa dɔ. ˗A ˗wɔn ˈgü, n ˗dhɛ ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˗ya ˗zii ˗sü ˗bha. ˈMan ˈˈkwee ˈˈpʋ ˗an ˗gɔ ˗wa n yö kö a ˗zii ˗ni ˈgü, ˗wo ˗dho ˗a pö ˈwɔn ˈbha ˗yö mü. A ˗to mü ˈa ꞊bhɛɛ Zoova ˗dhɛ n ˗wo ꞊loo ˈa˗ pö ˗a ˗dhɛ ˗yö n ˗takun. ˈDhɛ ˈa n bo ˈyö ˈa ˈˈkwee ˗pʋ ˗an ˗gɔ, ˈa n zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˈa ˗bo ˗da ˗an ˗dhɛ. ˗A mɛn do ˗yö n ˗blü ˈö n bho ꞊ʒiaan ˈö dho vɛɛdhö ˈˈzukɔɔdhö ˈö ˗ya pë ˈˈpɛpɛ ˗lo ˈˈshia˗ ˗sü ˗bha. ˈDhɛ ˈti ˗kpan pë ˈbha ˗bha mü, ˗a ˈwɔn ˗ya ˗kun. Waa ö ˗bha mɛn ˗nu ˗wo ˈkɔ ˈˈwɛɛ ˗nu ˈwo to ˗an ꞊blüü˗ ˈˈkɛɛ ˗wo ˈti ˗kpan pë ˈbha ˗bha ˈzü.

Pɔdhö: ˈˈSu ꞊va ˈˈpiʋ̈, dhiapiʋ̈ ˗bhöpë ˈyaa kun ˗dhö. ˈˈKɛɛ dhiapiʋ̈ ˗bhɔkwëë ˗yö ˗kë ꞊dhɛ yi ˗bha ˗bhöpë ˈdhö. Yi ˈˈpɛpɛ yi˗ ˗yö ꞊dhɛ Biblö ˗wopösü waa˗ draansü ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ꞊faan nu yi ˗dhɛ kö ˈyi ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˈkun yi ˗bha yi ˈˈpɛpɛ ˈka.

Yi˗ ˗yö ꞊dhɛ ˈya˗ pö ˈyi ˈdho ˗bhöpë waa ˈˈyi ˗an mɛɛnˈˈ ˗dhɛ ˈgü, yi ˗kɔ ˈti ˗dho ˗mɔn kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈwo kun ˗bin ˗ni ˈgü bhë ˗an ˗takpasü ˗bha, ˗wo ˗dho ˗an zë. ˗Ya kë ꞊shiöŋ, Zoova yi ˗takun ö ˈˈtʋ̈ŋ ˗së ˗bha ˈö˗ ˈwɔn ˗yö yi kun ꞊dedewo. ˗Yö ö ˗zokë yi ˈˈpiʋ̈ ˈö yi zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa.

ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˈˈsɛ ˈö bhë ˗yö ˗kun ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ꞊dede ˈgü, gagade ˈbhü ˗kun bhɔ ˗ni ˈgü mü. Kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗wo ˗duëë ˈko ˗ta ꞊va kö ˈwa ˗dho wo zë, ˈˈkɛɛ ˗an ˗bha ˗zoyödhe ˗to ö ˗wɛɛ ˈgü ˈö ˗an zuʋ̈ˈˈ ˗yö ˗kë ˗saa ˈˈtʋ̈ŋ ˈˈgbɩɩ˗ ˈö bhë ˗a ˈgü. ˗A mɛn ˈbha ˗nu ˗wa ˗pö ꞊dhɛ ˗bɔ ˗gblü ˈö bhë ˗a ˈgü ˗sü ˗kë ꞊dhɛ ˈpë ˈwo wo «˗de baaˈˈ ˗ni ˈgü ˈˈklʋʋbhɔdhe ˈkpii˗ ˗bha ˗a ˈdhö.» Mɛn zii ˗nu waa wo ˗kɔ ꞊löö ˗nu ˗wo wo ꞊dhegblü ˗nu ˗takun ˗zogbandhe ˈka. Kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈwo ꞊duëë ˈwo dho ˗dhɛ ˈˈwɛɛ ˗nu ˈgü ˈpö ˗wo wo ˈko ˗nu ˗takun ˈwo ˗ya ˗zlanwopösü ˗bha mü. ˗Wo ˗bhɔkwëëkëgükɔ ˗nu ˗dɔ ˈˈdhü ˗nu ˈka ˈwo ˗bhɔkwëë ˗nu ˗kë ˗an ˈgü. ˗Dho ˗bhɔkwëë ˗ta ˗sü waa ˗zlanwopösü ˈö ˈˈtʋ̈ŋ ˈö bhë ˗a ˈgü ˗yö ˗an ˗takun ˈö ˗zoyö ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗dhɛ ˗sü waa ˈgüdɔgbɩɩsü kun ˗an ˗gɔ. ˈˈTʋ̈ŋ ˈö ˈyi kun ˗bhöpë ˗gblü ˗ni ˈgü ˗a ˈka bhë kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈwaa sɔ ˗dhɛ yi ˗gɔ, ˈpë ˈwo˗ kun ˗a ˗dhɛ ˗ni ˈgü ꞊ʒiaan ˈyö ˗tɔ ˗zlanwopö ˗a ˈka sakö ˗nu. ˗Yö ˗pa yi zuʋ̈ˈˈ ˈka ꞊dedewo! Mɛn ˗nu ˈwo ˗kpan ˈwɔn ˗ziisü ˗nu ˗bha ˈˈdhʋ̈, ˗wo wo ˈˈtʋ ˗to nɔɔn˗ ˗së ˗nu ˗bha. ˗Wa ˗kpan Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˗bha kö ˗an zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗ya dhi, ˈwɔn yö ˗kɔ ˗së ˗yö ˗an ˗gɔ ˈˈkpɔnŋtaadhɛ tii ˈö yö ˗a ˈgü, ˗a ˈwɔn ˗yö ˗an ˗kun. (Mat. 5:​14-16) Kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗bha ˗zlanwopö wo ꞊sɔbhɛɛ ˈka ˗sü ˗wɔn ˈgü, ˈkozëmɛn ˈˈvaanvan ˈbha ˗nu ˗wo ˗dho ˈwo ˗kë kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈka.

Pɔdhö: Yi ˗go Labië ˗gɛnɲan ˗yaaga ˈˈtʋ̈ŋ ˈnën ˈdɛdɛ ˈˈpiʋ̈, ˈyi go mü ˈzü ˗gɛnɲan ꞊plɛ ˗kwɛ do ˈˈpiʋ̈. ˗Kɔ ˈyi kun ˗a ˈka yi ˗de ˈgü bhë, kwa ꞊dhegblüdhe do ˈö kun bɔmɛn ˈka ˗ya ˗blɛɛ ˈö˗ pö: «ˈDhɛ ˈyi ˗kë Gadhadhö ꞊klaŋkɔɔdhö bhë ˗wa ˗pö ˈyi yi zuʋ̈ˈˈ nu yi ˗bha yö ˗dhɛ. Pë ꞊dede ˈyi˗ ˗kë ˈyö bhë. ˈˈKɛɛ ˗kan yi ꞊dhegblü ˗nu ˗bha ˗sü ˈö ˈˈtʋ̈ŋ suu ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˈgü bhë, ˗yö ˗wëë ˗bɔ yi ˗ta ꞊dedewo. ˈKö ˗kë ˈˈdhʋ̈, ˈwɔn ˗së do ˗yö kun mü. Yi ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˈyi ˗ya ˈˈsɛ ˗nu ˈwo Labië ˗dhɛ ˈˈsuee ˗an ˈgü kö ˈyi yi ꞊dhegblü ˗nu ˗takun.

Anö: ˗Kwɛ 1996 ˈMɛn ˈˈsu ˈgü, mɛn ˗yiishiö yi ˗kun Betɛdhö ˗bha gɔ ˈgü. ˈSëedhɛ ˗wɔngbɩɩsü ꞊va ˗kë yi ˗gɔ. Yi dua ˗mü kö ˈyi ˈˈkidhʋŋ 16 kë kö ˈyi kun ˗lo ˗dhɛ ˈö ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˈyaa˗ ˗bha, ˗a ˈgü . ˈˈKɛɛ ˈˈtʋ̈ŋ ꞊dede ˈö bhë ˗a ˈgü, ˈyö mɛn ˗nu ˗wo nu ˗gblü ˈka yi ˗bha ˈˈyasa ˗gɔ ˈwo ˗ya bu ˗da ˗sü ˗bha ˈˈdhuŋ, ˈwo yi ˗bha gɔ ˈduannu. ˗Wo mɛn ˗yaaga yi ˗bho ˗a ˈgü ˈwo Pɔdhö to ˗a ˈgü ˈwo ˗ʒiö ˗a ˈka. Yi zuʋ̈ˈˈ ˗yö ˗kaankwöö ꞊dedewo. ˈYi dho ˈˈkan yi ˗ta kö Pɔdhö ˗yö ˈˈtasü ˗ni ˈgü mɛn ꞊va kpö ˈgü ꞊ɲɔɔn ˗yö yɔɔˈˈ ˗ni ˗a ˗kpoŋ ˈgü. ˈDhɛ ˈyi ˗kpan ˗a ˗bha ˈyi˗ ˗ga ˗be ꞊dhɛ ˗wa bu ˗da ˗a ˗gɔ ˗bha. ˈˈKɛɛ ˈyö ˈyi˗ yö ꞊dhɛ ˗yö ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗be, ˈyaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗yö ˈˈtasü. ˈDhɛ ˈwo bho gɔ ˈgü, mɛn do ˗ya ˗zɔn pë ˈka ˈö ˗gɔ ˗bha. Zoova ˈsaa˗ ˈgü, ˗a ˗gi pin ˈti kë ꞊va.

ˈˈSɔdha ˗nu ˗bha gɔ do ˗kun ˈduannu ˗sü ˈka. Mɛn ˗nu ˈö ˈˈsuʋ̈ ˈdhö ˗an kë ˗ni ˈgü ˗wo ˗kun ˗a ˈgü. Yi ˗kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˈyi ˗da ˗a ˈgü, ˈˈkɛɛ ˈyö ˈyi˗ yö ꞊dhɛ ˗yadhɛ ˈyaa mü. Yi ˗ya gɔ ˗bha ˈö ˈpë ˈyi dho yi ˗kɔ ʒiö ˗a ˈgü ˗së ˈka ˈyaa kun ˗dhö. ˈˈKɛɛ gɔdëmɛn ˗ya ˗ʒiö ˗bia ˈka ꞊dedewo ˈö˗ ˗wɔn to ˈˈtɩtɩ kö yi ˗puö. Yi˗ ˗pö ˗dhɛ ˗yö dɔ ˈˈgbɩɩ˗ kö ˗yö ˈdho ˈˈlëëlë ˈˈkɛɛ ˈˈsuʋ̈ ˗wɔn ˈgü, ˈyaa kun ˈö ˈˈtʋ ˈto ˗ni ˈgü. ˈKö ˗kë ˈˈdhʋ̈, yi ˗lo kö yi kwigüdhɛ ˗ya ˈto ˈˈdhiʋ̈dhiʋ̈sü yi ˗zii ˗ni ˈgü ꞊dedewo.

Pɔdhö: ˈDhɛ ˗kë ˈˈdhʋ̈ kö yi ˗bha sɔ ˗nu ˗wa ˗dhii ˈkun, ˗wa ˈˈblë. ˈˈKɛɛ yi ˗bha ˗kë yi ˈˈɲaan ˗sü ˈwɔn ˗yö yi ˗kun ꞊dedewo. Yi ˗kpan ˈviɔŋ˗ ˈnën ˈˈtɩtɩ do ˈö bu ga pin ˗nu ˈdhö˗ ˗bha ˗a ˗bha kö ˗yö ˈduannu ˗sü ˈka yi ˈˈsuee. ˗Yö ˗kun kë ˗sü ˈka ꞊dhɛ ˈpë ˈö ˗ya ˗ya ˗lo ˗sü ˗bha ˈö dho ˈˈkan ˈkwëë˗ ˗a ˈdhö. ˗Yö yi ˗sü ˈö dho yi ˈka Sedha Leɔnö ˗dhɛkpaɔyi ˈö dɔ ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗a ˈgü. Yi zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö ˗dhi ꞊dedewo yi ˗bha dhasü ˗wɔn ˈgü. ˈˈKɛɛ yi zuʋ̈ˈˈ ˗yö ˗to ꞊zlöö yi ꞊dhegblü ˗nu ˈyi ˗an to Labië bhë ˗an ˗wɔn ˈgü.

Anö: Yi ˗lo ˗së ˈka Betɛdhö ˈö kun Fritɔnö Sedha Leɔnö bhë ˗a ˈgü, ˈö kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗wo wo ˗zokë yi ˈˈpiʋ̈ mü. ˈˈKɛɛ a ˗ya n ˗zota ˗sü ˗bha ˈwɔn ˗nu ˈwo Labië ˗an ˈgü. Yi ˈˈpɛpɛ ˈka, ˈˈsuʋ̈ ˗kun n ˈgü ꞊dedewo ˈa˗ ˗ga ꞊dhɛ ˈwɔn yaa ˈbha ˗dho kë, ˈö ˗zotadhe ˗së ˈyaa kë n ˗gɔ. ˈKwa dɔ gbeŋ, a ˗go yiöö ˈa ˗ya ziisü ˗bha ˈö ˗kë n ˈgü ˈzü ꞊dhɛ ˈwɔn yaa ˈbha ˗yö nu ˗ni ˈgü. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˈmaan kun ˈˈtë ˗dhɛ yö ˗ni ˈgü ˗së ˈka. ˗Ya kë ˈˈdhʋ̈, Pɔdhö ˗yö n ˗kun ˈyi ꞊bhɛɛ, ˈyi ˗Gblüdëdhɛ ˈˈtan ˗nu bho ˈö dho ˈö yö ˗a ˈka ˗ziisü ˗bha ˗go n ˗ta ˗sü ˗bha. A ˗kë n ˗de ˈgü ꞊dhɛ mɛn ˈö ˈˈyua yaa ˈbha ˗ya ˗ya ˗a ˗bha ˈö ˈti ˗dho kë bɔmɛn ˈka ˈzü ˗a ˈdhö.

ˈWɔn ˈbha ˈö ˗kë ˗a ˈˈpiʋ̈ ꞊taabha ˈzü n ˗zo ˈti ˗dho bhɔ ˗a ˈka toŋtoŋdhö. ˈˈDhoogɔ ꞊dede ˈö bhë ˗a ˈka yi kwa ˗bha ˈˈsu ˗bha ˈsëëdhɛ ꞊plɛ ꞊slɔɔ. ˗A do ˗kun ˗kwɛ 1996 Ʒuɛn 8 Réveillez˗vous ! ˈka. ˈWɔn ˗gɔ do ˈbha ˈö kun ˗a ˈgü ˈyö ˗tɔ: « Comment venir à bout des crises de panique ». A ˗to mü ˈö ˈpë kun n kë ˗ni ˈgü ˈa˗ dɔ. ˗A ꞊plɛ ˗bha ˗naan ˗kun ˗kwɛ 1996 ˈMɛn 15 ˈˈGlaadhiʋ̈ ˗tɔn ˈö˗ ˈwɔn ˗gɔ do ˗kë « Où puisent-ils leur force ? » bhë, ˗a ˈka. ˈˈNɛnnɛnkpaadhe do ˈö˗ gban ˗ya ˈˈblë ˗a ˈˈbin ˗kun mü. ˗A ˈwɔn ˗gɔ ˗yö kwa ˗zɔn ˈˈnɛnnɛnkpaadhe ˈö˗ gban ˗ya ˈˈblë ˈˈkɛɛ ˈö ꞊kun ˗lö ˗ni ˈgü ˗kplawo ˗a ˈka ˈö pö ˈkö ˗kë ꞊dhɛ ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˗wo kwa ˗kë ˈˈtëëtë Zoova ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö bɔ kwa ˗ta ˈö mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗takun. ˈWɔn ˗nu ˈwo bhë ˗wo ˗kun pë ꞊dede ˈö yi ˗bhawɔn kun ˗a ˗bha ˈö Zoova ˗ya bɔ yi ˗dhɛ ö ˈˈtʋ̈ŋ ˗së ˗bha ˗a ˈka. (Mat. 24:45) ˈWɔn suu ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ a ˗an ˈˈwɛɛ ˈbha ˗nu ˗mɛɛn ˈa ˗an ˗lokota ˈsëëdhɛ ˗da ˗a ˈgü ˗pë do ˈgü ˈö ˈwo n ˗takun ꞊dedewo. ˈDhɛ ˈˈtʋ̈ŋ ˗nu ˈwo ʒiö ˗ni ˈgü, ˈˈsuʋ̈ ˗ya ˗go n ˈgü ˗sü ˗bha.

Pɔdhö: ˈˈTʋ̈ŋ ˈˈpɛpɛ ˈö ꞊waa˗ pö yi ˗dhɛ ˈyi ˈdho Labië ˗a ˈka, yi zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö ˗dhi ꞊dedewo. ˈDhɛ ˈkwa dɔ ˗kwɛ 2004 ˈˈdhiʋ̈tadhɛ ˈgü, kö ˈya ˗kwɛ 20 kë yi ˗bha yö ˈgü bhë, ˗gblü ˗yö ˗ɲën. ˈKɔ ˈbha ˗nu dɔ ˗wɔn ˗kun Betɛdhö. ˈˈKɛɛ ˈdhɛ ˈyi dho ˈˈkan yi ˗ta kö ˗wa yö ˈˈwɛɛ ˈbha dɔ yi ˗kɔ ˈka ˈzü.

˗Yö ˗kun ˈˈgbɩɩ˗ ꞊dedewo yi ˗bha ˈka. Kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈö ˗wa kë ꞊dhɛ yi ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu ˈdhö bhë ˗an ˈto ˗sü kö ˈyi ˈdho ˗yö ˗kë yi ˗kɔa ˈˈgbɩɩ˗. ˈˈKɛɛ ˈdhɛ ˈyi yi ˗zota ˈdhuëë˗ ˗nu ˈö Zoova ˗yö ˗an kpɔ yi ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˈyi yi ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu to ˗a ˈka ˈyi dho Gadhabhö  ˗a ˈgü, yi ˗we ˗a ˗bha. ˗Wa ˗pö ˈyi ˈdho Gana, ˈˈsɛgɔ ˈö ˈyaa kun Labië ˈka ꞊gblɛɛn ˗a ˈgü.

Anö: ˈDhɛ ˈyi kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˈyi ˈgo Labië, yi ˈˈgbʋ ˗bɔ ꞊dedewo. ˈˈKɛɛ kwa ꞊dhegblü do ˈö ˗ya kë zii ˈwo kun ˗a ˗dhɛ ˗ni ˈgü Flankö bhë, ˈpë pö yi ˗dhɛ ˗a ˈwɔn ˗yö yi ˗kun ꞊dedewo. ˗Ya ˗pö: «Ka dua ˗mü kö ˈka ka ˗zo bho yi ˈˈpiʋ̈.» ˈˈKɛɛ ˗ya ˈgü ˗pʋ ˈö˗ pö: «Yi˗ ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ka ˗zo ˈti ˗dho bhɔ yi ˈka toŋtoŋdhö. Ka dua ˗mü ꞊ʒiaan kö ˈka ka zuʋ̈ˈˈ nu kwa ˗bha yö ˗dɛɛ ˈö bhë ˗a ˗dhɛ, Zoova ˈnën˗ dɔ ka ˗kɔ ˈka. ˗A ˗wɔn ˈgü, ka dua ˗mü kö ˈka ka ˗zokë kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈwo Gana mü ˗an ˈˈpiʋ̈.» ˗A ˗wo ˈö bhë ˗yö yi ꞊faanmën kö ˈyi ˈˈtɔŋdë ˗dɛɛ ˗nu ˈkun Gana, ˗dhɛ ˈö mɛn ˈbha ˈyaa yi dɔ ˗a ˗bha ˈö ˈwɔn ˈˈpɛpɛ kun ˗dɛɛ yi ˈgü bhë ˗a ˗bha.

Pɔdhö: Kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈwo kun Gana bhë ˗an ˗dhɔ ˗yö ˗da yi ˈgü ˈˈvaandhö. Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ꞊va ꞊dede ˗wo ˗kun mü! Yi ˈˈtɔŋdë ˗dɛɛ ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗an ˗bha ˗klu ˗Zlan ˗sü waa ˗an ˗bha ˗zoyödhe ˗wo ˗gleŋ ˗da yi ˗bha. ˈˈKɛɛ ˈdhɛ ˈyi Zoova ˗bha yökë ˗kwɛ 13 ˈˈpiʋ̈, ˈwɔn do ˈbha ˗yö ˗kan yi ˈgü. ˗Wo yi ˗bɔ Betɛdhö ˈö kun Kenia ˈɲaan˗ ˈgo ˗ʒian ˈka bhë ˗a ˈgü. ˈKö ˗kë ꞊dhɛ yi ˈˈtɔŋdë ˗nu ˈwo kun Labië waa Gana bhë ˗an ˗dhɔ ˗kun yi ˗bha, yi ˗to mü ˈyi ˈˈtɔŋdhɛ ˈkun kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈwo Kenia an ˈka. Yö ꞊va ꞊dede ˗yö ˈˈsɛ ˈˈpian ˗nu ˈwo bhë ˗an ˈgü.

Anö: A ˗bɔ ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˈgü n ˗man ˗tosɛta ˈgü ˈö ˈˈtʋ̈ŋ ˈbha ˈka ˗ʒianwo ˈö ˈˈsuʋ̈ ˗yö n ˗kë ꞊dedewo. ˈKwa kë ˗dhɛ ˈö ˈyaa ˗së ˗a ˗bha ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˈgü, ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˈˈyua ˗ya kwa ˗bha ˈö ˈpë ˈkwa dho ˗a kë ˈkwaa dɔ. ˈˈKɛɛ ˈya ˗dho kë kwa ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˈyaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗yö kwa ˗takpa ˗a ˗gɔ. Dɔ ˈö ˈkwa˗ wo ꞊dɛɛ ˈman bu ˗wo man, n ˈˈgblüüdhɛ ˗to mü ˈö ˈˈmuunbho, ˈö n ˗kɔ ˗nu ˗wo ga n ˗bha. ˈKö ˗kë ˈˈdhʋ̈, a n ˗zoyö Zoova ˗bha mɛn ˈgü ˗kë ˈˈgbɩɩ˗ ˗sü ˈö ˈwɔn ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈgü bhë ˗a ˗dhɛ, ˈö go mü ˈzü ˈa n ˗zoyö kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗bha ˗takundhe ˗dhɛ. A ˗yö ˈzü ꞊dhɛ ˈkwa ˈsëëdhɛ draanˈˈ ˗kplawo, ˈkwa bhɛɛˈˈ, ˈkwa ˈdho ˗bhɔkwëë ˗nu ˗ta, ˈkwa ˗zlanwopö, Zoova ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö kwa ˗takun ˈkwa to ˗a ˗bha yö ˈgü ˗kplawo.

Pɔdhö: ˗Ya kë ꞊shiöŋ mɛn ˈbha ˗nu ˗wo yi dhɛɛˈˈ ˗kpɔ ˈwo˗ pö: «Ka ˗bha yö ˗dhɔ ˗yö ka ˗kë ˗ee?» ˈˈSɛgüdhɛ ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo ˗kë ˗së, ˈˈkɛɛ ˗bhluubhludhe ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗da ˈö˗ ˗dhɛ ˗kë ˈya˗. ˈDhɛ ˈˈdhʋ̈, ˈmën ˗dhɔ ˗yö yi ˗kë ˈgbɛ ˈö ˗ʒiö ˗a ˈka ˈˈsɛgüdhɛ ˗nu ˗ta? Kwa ꞊dhegblü ˗wɔngbɩɩsü ˗nu ˈwo ˗kë ꞊dhɛ yi ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu ˈdhö ˗bhë, wo ˗mü. ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˈkwaa ˈkɔdhi do ˈgümɛn ˗nu ˈka ɛɛnˈˈ kwa ˈgodhɛ ˈyaa do, gagade ˈka kwa ˗zotakɔ ˈö ˗gban Zoova ˗bha ˗yö do. Yi˗ ˗ga ˗be ꞊dhɛ ˗wo yi ˗bɔ kö ˈyi kwa ꞊dhegblü ˗nu ꞊faanmën, ˈˈkɛɛ gagade ˈka wo ˈnën ˈwo yi ˈgü ˗kë ˈˈgbɩɩ.

Kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈwo ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗todhʋ̈sü ˈgü bhë ˗wo kë ˗sü ˈka ꞊dhɛ Zoova ˗bha ˗dhidha ˈdhö. Kwa ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu ˗wo ˗dhɛ ˈˈpɛpɛ ˈgü. Kö ˈkwa ˈto kwa ˗bha ˗zlanwokɔdhi ˈgü ˗kplawo, kwa ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu waa kwa ˗bha ˈkɔ ˗dho kë ˗dhö ˗kplawo. ˗Yo ga ˗sü ˈka kwa ˈgü ꞊dhɛ ˈkwa kwa ˗zoyö Zoova ˗dhɛ ˈˈtʋ̈ŋ ꞊gban ˈka, ˗yö ˗dho kwa ˈgü kë ˈˈgbɩɩ˗ ˈö kwa ˗bhawɔnyëëpë ˗nu ˈˈɲan bhɔ.—Fdh. 4:13.