Dhɛɛˈˈ ˗nu ˈö mɛn ˗nu ˗wa kpɔ
ˈˈTʋ̈ŋ ˈö Yesu ˗yö Dëmɛn ˗bha ˗bhöpë ˗ya ˗a ˈka bhë, kö ˗a ˗bha gwëëˈˈ ˗nu 70 ˈö ˗an bɔ kö ˗wo ˗zlanwopö bhë ˗wo ˈˈmɛn? Kö ˗wa ˈˈkan ˗a ˗bha ˗ee?
Kwa dua ˈyaa ˗mü kö ˈkwa˗ pö ꞊dhɛ gwëëˈˈ ˗nu 70 ˈö Yesu ˗yö ˗an bɔ bhë, ˈdhɛ ˗kë ꞊dhɛ ˈwaa kun ˗a ˈˈpiʋ̈ ˈˈtʋ̈ŋ ˈö Dëmɛn ˗bha ˗bhöpë ˗ya ˗a ˈka bhë ˗a ˈgü kö Yesu ˗ya ö ˗kɔ bho ˗an ˈgü ɛɛnˈˈ kö ˗wa ˈˈkan ˗an ˗bha. Yesu ꞊dede ˈnën kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö waa ö ˗bha bɔmɛn ˗nu ˈwo kë wo ˈkwëë˗ ˈˈtʋ̈ŋ ˈö bhë ˗a ˈka.
˗Yö ˗kë ˗a mɛn 12 ɛɛnˈˈ 70 ˈwo bhë ˗an ˈka, ˗an ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈˈdhiaa ˗kun Yesu ˈgü. Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ꞊va ꞊zinŋgü, ˗a mɛn ˗kɔŋ do ö ga ꞊plɛ ˈnën ˈö ö ˗kɔ ˗yɛ ˗an ˗bha ˈö ˗an ˗dhɛ bɔmɛn ˗nu. (Dhu. 6:12-16) Kö Yesu ˗yö Galile, ‹˗yö ö ˗bha ꞊klang ˗nu ˗kaɔng do ga ꞊plɛ bha˗ ˗nu ˗dhɛ, ˈyö˗ ˗nu bɔ ˗Zlan ˗bha ˗gblüdëdhɛ ˗dhiang zë ˗dhɛ ˈgü mɛ ˗nu ˗dhɛ, kö ˗wo ˈˈyuëdhi ˗nu dha.› (Dhu. 9:1-6) ꞊Taabha kö Yesu ˗yö Zude ˈˈsɛ ˈgü, ‹˗yö ö ˗kɔ ˗yɛ ˈzü ˈmɛ ˗kaɔng ˈˈsaɔplɛ ˈˈwɛɛ ˈbha ˗bha, ˈyö˗ ˗nu dan ꞊plɛ ꞊plɛ, ˈyö˗ ˗nu bɔ.› (Dhu. 9:51; 10:1) ˗A ˗wɔn ˈgü, Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗wo ˗kun ˗a ˗dhiaŋzë ˗ni ˈgü ˗dhɛ ꞊vadhɛ ˈgü.
Zuifö ˗nu ˈwo kun Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˈka, ˗wo ˗kun Pakö kë ˗ni ˈgü ˗kplawo wo ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu ˈˈpiʋ̈. (Ex. 12:6-11, 17-20) ˈDhɛ Yesu ga ˗yi ˗yö to ꞊klöö˗, waa ö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗wo ˗dho Zedhizadhɛmö. ˈˈKɛɛ ˗yö ˈti˗ pö ö ˗bha gwëëˈˈ ˈˈpɛpɛ ˗nu ˗dhɛ ˗wo ˈgo Zude, Galile waa Pere kö ˗wo nu kë ˈˈdhʋ̈ kö ꞊waa˗ ˗nu ˈwo Pakö kë wo ˈkwëë˗. ˈYaa za ˈgü ꞊dhɛ Yesu ˗kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˈˈtʋ̈ŋ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˈka waa ö ˗bha bɔmɛn ˗nu ˈwo kë wo ˈkwëë˗. ˗Ya ˗pö ˗an ˗dhɛ: «˗Yö ˗kë n ˗dhë ˗së ꞊duö kö ˈkwa Pakö ˗bhöpë ˈö ꞊nɛ ˈkwa˗ ˗bhö kwa ˈko ꞊bhaa n ˈklo yaa ꞊tun bhɔ ˗na.»—Dhu. 22:15, NTBL.
˗A pö ˈö˗ wo ˈˈdhʋ̈ bhë ˗a ˗gɛn ˗së ˗kun ˗a ˗gɔ. ˗A ˈˈtʋ̈ŋ ˈyaa kun mü ꞊gblɛɛn kö Yesu ˗yö ga ꞊dhɛ ‹ˈˈbhlaanë ˈö ˗Zlan ˗ya bɔ kö ˗ya kë ˈˈsaa˗ ˈka kö mɛ ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˗bha ˈwɔn yaa ˗mawɔn ˗yö ˈto› ˗a ˈdhö. (Zan 1:29) ˗Wo ˗dho Yesu zë Zedhizadhɛmö ˗pö ˈwo kun ˈˈsaa˗ bho ˗ni ˈgü ˗Zlan ˗dhɛ ˗kplawo bhë ˗a ˈgü. ˈˈBhlaanën ˈwo˗ zë Pakö yi ˈka bhë ˗yö Izraɛdhömɛn ˗zo ˗bö ꞊dhɛ Zoova ˗yö ˗an ˗bho ˈˈgan ˈgü Ezitö. ˈˈKɛɛ Yesu ˗bha ˈˈsaa˗ ˗dho ˈwɔn ˗së ˈö ˗ʒiö mü ˗a kë. ˗Yö ˗dho mɛnbhɩɩdhe ˈˈpɛpɛ bho ˈwɔn yaa waa ga ˗an ˗gɔ ˈˈgan ˈgü. (1 Ko. 5:7, 8) Yesu ˗bha ga ˗sü ˈsaa˗ ˈgü, bɔmɛn ˗nu ˗kɔŋ do ö ga ꞊plɛ ˈwo bhë ˗wo ˗dho kë kletiɛn ˗nu ˗bha ˗zlanwokɔdhi ˗gɛn ˗gban ˗dhɛ ˈka. (Efɛ. 2:20-22) ˗A ˗dhɛ ˈö ˗së ˈzü ˈyö ˗tɔ Zedhizadhɛmö ˗pö ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ ˈö bhë ‹˗a ˗gɛn ˗yö ˗gban ˗sü ˈka ˗gwë 12 ˗ta, ˈö ˈˈbhlaanë ˗bha bɔmɛ ˗nu 12 ˈtɔ ˗kaɔng do ga ꞊plɛ ˈdhö ˗ta.› (˗Dhɛ. 21:10-14) ˗A ˗wɔn ˈgü, bɔmɛn ˗nu ˈwo ˗klu ˗Zlan ˗bha bhë ˗wo ˗dho yö ꞊va kë ˗Zlan dhɔɔbhaawɔn ˗bha ˗yökodhiʋ̈sü ˈgü. ˗Ya kë ˈˈdhʋ̈ kö kwa˗ ˈgüman ꞊dhɛ Yesu ˗kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö waa˗ ˗nu ˈwo Pakö ˗totaabhasü ˈö bhë ˗a kë wo ˈkwëë˗, ˗ya ˈgo mü kö ˈö Dëmɛn ˗bha ˗bhöpë ˗ya.
Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˗nu 70 waa ˗a mɛn ˈˈwɛɛ ˈbha ˗nu ˈwaa kun Yesu ˈˈpiʋ̈ ˗bhöpë ˈö bhë ˗a ˗ta. ˈKö ˗kë ˈˈdhʋ̈, Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˈˈpɛpɛ ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo ˈwɔn ˗së ꞊slɔɔ Dëmɛn ˗bha ˗bhöpë ˈgü. Kletien ˗nu ˈˈpɛpɛ ˈwo kun ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo ˗nu ˈka ꞊taabha waa Yesu ˗nu ˗wo ˗da ˗Gblüdëdhɛ ˗mlɛɛn ˈgü. Pë ꞊dede ˈö Yesu ˗ya pö ö ˗bha bɔmɛn ˗nu ˗dhɛ gbeŋ ˈö bhë ˗a ˈka, ˈyö bhë.—Dhu. 22:29, 30.