NDITỌ Israel eset ẹma ẹma ikwọ tutu. Bible awak nditịn̄ mban̄a nte mme owo ẹkwọde ikwọ ke uyo, ẹnyụn̄ ẹdade mme n̄kpọ ubre ikwọ ẹbre ikwọ. Ekpemen ofụri Bible abahade ke itie duop, ubak kiet edi ikwọ ikwọ. Uwụtn̄kpọ ntre ẹdi Psalm, Ikwọ Solomon, ye Eseme. N̄wed Music in Biblical Life ọdọhọ ke Bible “enen̄ede owụt ke iwakke se nditọ Israel ẹkesinamde yak ikwọ okûsịne.”

Ke usen ke usen. Edide nditọ Israel ẹdadara m̀mê ẹfọfụhọ, nte ekpetiede-tie mmọ ke idem, mmọ ẹyesịn ke ikwọ. (Isa. 30:29) Iban ẹma ẹsibre ekọmọ, ẹkwọ ikwọ idatesịt, ẹnyụn̄ ẹnek unek ini ẹkesimekde owo edidem, ini ẹnịmde mme usọrọ emi Jehovah ọkọdọhọde ẹsinịm, ye ini mbonekọn̄ ẹkande ke ekọn̄. (Judg. 11:34; 1 Sam. 18:6, 7; 1 Ndi. 1:39, 40) N̄kpọ en̄wen edi ke owo akpakpa, nditọ Israel ẹma ẹsikwọ ikwọ ndiwụt nte n̄kpa oro abiakde mmọ eketre. (2 Chron. 35:25) Idịghe se ẹbobụp, onyụn̄ edi nte McClintock and Strong’s Cyclopedia ọdọhọde ke “nditọ Israel ẹkedi ata mbon ikwọ.”

Ke ufọk ubọn̄. Ndidem Israel ẹma ẹma ikwọ tutu. Edidem Saul ama ọdọhọ David edidu ke ufọk ubọn̄ imọ esibre ikwọ ọnọ imọ. (1 Sam. 16:18, 23) Aka ko, ini David ke idemesie edide edidem, enye ama anam mme n̄kpọ ubre ikwọ emi mîkodụhe ini oro kan̄a onyụn̄ ewet ndinem ikwọ; kpa enye eketịm mme owo yak ẹsibre ikwọ ke temple Jehovah nte ini akakade. (2 Chron. 7:6; Amos 6:5) Edidem Solomon ama enyene irenowo ye iban emi ẹkesikwọde ikwọ ẹnọ enye ke ufọk ubọn̄ esie.​—Eccl. 2:8.

Ini ẹkponode Jehovah. Enye emi akam edide akpan n̄kpọ akan edi ke nditọ Israel ẹma ẹsida ikwọ ẹkpono Jehovah. Okokop mi, owo 4,000 ẹkesibre ikwọ ke temple ke Jerusalem. (1 Chron. 23:5) N̄kpọ ubre ikwọ mmọ ẹkedi usan n̄kukwak, ndido urụk, harp, ye obukpon̄. (2 Chron. 5:12) Mmọ ẹkedi nta-o, edi idịghe mmọ kpọt ẹkesikwọ ikwọ ẹkpono Jehovah. Ediwak nditọ Israel ẹma ẹsikwọ Ikwọ Mmọ Eke Ẹdọkde ini mmọ ẹkade mme usọrọ emi ẹkesinịmde ke Jerusalem kpukpru isua. (Ps. 120-134) Mme n̄wed emi mme Jew ẹkewetde ẹdọhọ ke nditọ Israel ẹma ẹsikwọ Mme Psalm Itoro a ini mmọ ẹdiade Passover.

Ikwọ osụk ededi ata akpan n̄kpọ ọnọ ikọt Abasi mfịn. (Jas. 5:13) Ikwọ esịne ke otu n̄kpọ emi isinamde ikpono Jehovah. (Eph. 5:19) Ima idiana ye nditọete nnyịn ikwọ ikwọ, imesinen̄ede ikpere. (Col. 3:16) Ikwọ esinyụn̄ ọsọn̄ọ nnyịn idem iyọ se iwọrọde nnyịn. (Utom 16:25) Ikwọ edi ata eti usụn̄ kiet emi iwụtde Jehovah ke imọbuọt idem ye enye inyụn̄ ima enye.