E tagi o luvemu qai kaya: “Au sega ni rawa ni cakava, e rui dredre au na sega tu ga ni kila!” Sa voleka sara ga ni soro o luvemu ena dua na ka dredre e cakava tiko. O sega ni via raici koya me rarawa tiko, ia o vinakata me vulica na sala me vosota kina na ituvaki qori. Vakacava ena totolo ga nomu vukei koya? O na vakalaivi koya ga me soro? Se mo vakavulici koya me vosovoso?

 Bibi na vosovoso. Ni o vakavulici luvemu me vosota na itavi dredre e soli vua, ena rawa ni toso vinaka nona ka ni vuli, ena mamarau, ena dei qai vinaka na nona veitokani. Ia ke o tarova na nona sasaga me kua ni cakava na itavi dredre, ena rawa ni lomabibi, ena nanuma ni tawayaga qai sega ni vakainaki nona bula.

 Rawa ni veivakayaloqaqataki na vosovoso. O ira mada na gone lalai sara era dau saga mera cakava eso na ka dredre se walia na ituvaki dredre. E laurai ena dua na vakadidike, nira raica tiko na gone yabaki dua vula tolu nona saga e dua na uabula me cakava e dua na ka, era na saga tale ga mera vakatotomuria ni vakatauvatani mai na kena caka vei ira.

 “Au vakasamataka na gauna au vakavulici rau kina na luvequ yalewa me rau vesuka nodrau wa ni vava. E sega ni dua ga na siga rau sa kila na kena ivesuvesu. Ni bera ni rau dara nodrau ivava, rau na vakasamataka na kena icakacaka me 10 ina 15 na miniti. Oti au dau qai vukei rau. E vica toka na vula nodrau saga me rau kila, eso na gauna rau dau tagi. Ia qo rau sa kila vinaka sara. A rawa niu volia ga na ivava e sega na kena wa, me vakarawarawataka vei au. Ia eso na gauna ena vinakati sara ga vei keda na itubutubu na yalovosovoso me rawa nira vuli kina na luveda.”​—Colleen.

 Rawa ni veivakayalolailaitaki na vosovoso. De dua eso na itubutubu era sega ni nakita nodra cakava na ka me vakadredretaka nodra vosovoso na gone. Ena sala cava? Eso na itubutubu na nodra via vakamarautaki luvedra, de dua ena totolo ga nodra saga mera vukei ira mera kua kina ni cudru se yalolailai. Ia e sega ni vinaka qori. E vola na dauvolaivola o Jessica Lahey: “Gauna kece eda vukei ira . . . na luveda ena ituvaki dredre era sotava, eda vakaraitaka tiko nira tawayaga, malumalumu, beci qai sega ni nuitaki.” a Kena itinitini? Ena rawa nira soro totolo nira sotava na ituvaki dredre ena gauna mai muri, nira nanuma e sega ni dua na uabula e vukei ira.

 Uqeta na cakacaka vakaukaua. Rawa ni o vakavulici luvemu me vosovoso ni o lesia vua na itavi me lako vata kei na nona yabaki. Kena ivakaraitaki, o ira na se bera ni vuli e rawa nira lobi isulu, qai tuvana vinaka na iyaya ni vakatatalo. O ira na vuli ena paraimari rawa nira veivuke ena maroroi ni iyaya e voli mai, vakarautaka qai samaka na teveli, kau benu, qua na ka e tasova. O ira na itabagone era rawa ni cakava eso na itavi dredre me vaka na sasamaki, vakavinakataki na iyaya kei na so tale na ka. De dua ena sega ni makutu o luvemu me cakava na itavi, ia ena veivuke vakalevu ke o lesia vua na ka me cakava e vale ena gauna se gone kina. Ena yaga vakacava qori vua? Ena uqeti koya me cakacaka vakaukaua, ena vukei koya tale ga me kua ni soro koso ni sotava na ituvaki dredre ni sa uabula.

 iVakavuvuli vakaivolatabu: “E yaga na cakacaka kaukaua kece.”​—Vosa Vakaibalebale 14:23.

 “Kua ni vakalusia nomu gauna mo solia vei luvemu na cakacaka me vakaosoosotaki koya tu ga kina. Eda sega ni dau taleitaka qori, o ira tale ga na gone. Ia mo solia na cakacaka ena yaga vua. Ke gone lailai o luvemu, sa rawa ni samaka eso na ka e rawa ni yacova. Ke o sava lori, rawa ni o kaya vua me savata na vanua e yacova. Dau vakavinavinakataki koya tale ga ena nona cakacaka vakaukaua.”​—Chris.

 Dusimaki luvemu ni cakava e dua na itavi dredre. Eso na gauna era na soro koso na gone nira sega ni kila na sala mera vakaotia kina na itavi. Ni o vakavulici luvemu gona ena dua na cakacaka vou, saga mo muria qo. Kena imatai, mo vakaraitaka vua na kena icakacaka ena gauna vata qori me raica o koya ni o cakava tiko, oti drau qai cakava vata. Kena ikarua, solia vua na itavi qori me cakava, mo qai raici koya tiko. Tukuna tale ga vua eso na ka e rawa ni vakavinakataka. Kena iotioti, laivi koya me cakava vakai koya na itavi qori.

 iVakavuvuli vakaivolatabu: “Na ka au cakava qo e ivakaraitaki vei kemudou, mo dou cakava tale ga na ka au cakava vei kemudou.”​—Joni 13:15.

 “Mai na ka au vakadinadinataka, me keimami ivakaraitaki vinaka sara ga na itubutubu vei ira na luvei keimami ke keimami vinakata mera bucina na yalovosovoso. Me keimami bulataka sara ga na itovo keimami vinakata mera bucina na gone.”​—Doug.

 Vukei luvemu me kila ni kena ivakarau ga meda sotava na dredre se cala ena so na gauna. Talanoataka vua e dua na ka dredre o sotava, ia o sega ni soro qai vakila na kena yaga. Vakamacalataka vua ni kena ivakarau ga meda sotava na dredre ena so na ka eda cakava. Qori ena rawa ni vukei koya tale ga me vuli ena cala e cakava. Vakadeitaka vua ni o na lomani koya tiko ga ke sega mada ga ni cakava rawa eso na ka. Ena kaukaua na masela ke vakayagataki, ena rawa tale ga ni vosovoso vakalevu o luvemu ni o laiva me sotava na veika dredre. Ni sotava na veika dredre, kua ni totolo nomu vukei koya. Ke mani cudruvaka, solia vua na gauna me saga tiko ga. E kaya na ivola How Children Succeed “na sala vinaka e rawa ni bucina e dua na gone na itovo vinaka me yalomatua tale ga, ya me cakava e dua na ka ena rairai dredre vua.”

 iVakavuvuli vakaivolatabu: “Nida se gone, e vinaka meda cakacaka vakaukaua.”​—Lele i Jeremaia 3:​27, Contemporary English Version.

 “Ni o vakalaivi luvemu me sotava na veika dredre, ena yaga vua ni kila ni rau na vukei koya na nona itubutubu. Toso na gauna, ena rawarawa nona cakava na itavi qori. Ena kila vinaka sara, qai nuidei ni yaga nona vosovoso.”​—Jordan.

 Vakavinavinakataka nona sasaga, sega ni nona vuku. Kena ivakaraitaki kua ni tukuna, “Wananavu nomu maka ni veitarogi! Iko sa gone vuku sara ga.” Ia o rawa ni tukuna, “Wananavu nomu maka ni veitarogi! Au marautaka nomu sasaga vakaukaua mo vuli lesoni.” Cava e bibi kina mo vakavinavinakataka nona sasaga sega ni nona vuku? E kaya e dua na parofesa ni vakasama o Dr. Carol Dweck, ni o vakavinavinakataka nodra rawaka na gone “ena rawa nira lomatarotaro ke ra sotava na ituvaki dredre se cala e dua na ka. Na ka vinaka duadua gona era rawa ni cakava na itubutubu vei luvedra, ya mera vakavulici ira mera marautaka na dredre era sotava. Mera laivi luvedra mera vuli mai na nodra cala, marautaka nodra sasaga, mera qara na sala mera cakava kina eso na ka vou, ra qai vuli tiko ga. Nira cakava qori na itubutubu, era na gumatua na gone ni qarava nodra itavi ke ra sega mada ga ni vakacaucautaki kina.” b

 iVakavuvuli vakaivolatabu: “E vakatovolei vaka kina na tamata ni vakacaucautaki.”​—Vosa Vakaibalebale 27:21.