E DUA na ivosavosa e va qo, “Ka kece ga sa ilavo nikua.” Eso na ka e dina kina na ivosavosa qori. E vinakati na ilavo me voli kina na kakana, isulu, sau ni rede se vale. E kaya e dua na edita ni veika vakailavo: “Bibi na ilavo ena vanua eda bula kina nikua. Ke sega ni vakayagataki na ilavo meda veivoli kina, eda na tavaiyaya, rawa sara mada ga na veivala ena loma ga ni dua na vula.”

Ia e vakaiyalayala na ka e rawati kina na ilavo. E tukuna e dua na dauniserekali ni Norway o Arne Garborg ni ilavo e rawati kina na kakana, wainimate, idavodavo dakoba, kilaka, iukuuku tatalivaliva, irairai totoka, lasa, veikilai, kei na dauveiqaravi. Ena yasana adua na ilavo ena sega ni rawa ni uqeti iko mo kana, mo bulabula vinaka, moce vinaka, mo vuku, rairai totoka, taleitaki, marau, vakaitokani, kei na yalodina.

E rawa ni marau e dua ke donu tiko ga na nona rai me baleta na ilavo, oya me ka ni veivuke ga vua, sega ni lewai koya. E veivakasalataki na iVolatabu ni “levu sara na ka ca e vu mai na lomani ni ilavo. Nira vakasaqara qo eso, era . . . sualaka na yagodra taucoko ena levu na mosi.”—1 Timoci 6:10.

E sega ni veivakaleqai na ilavo, ia na kena lomani ga vakalevu. Na gauna e qarai kina vakasivia na ilavo, ena rawa ni tawasei ira na veitokani kei ira na lewe ni vuvale. Qo eso na kena ivakaraitaki.

 Taniela: * “Dua noqu itokani o Tomasi, au dau nanuma tu ni tagane vinaka, e dau dina tale ga. Totoka neirau veimaliwai, ia qai veisau ni sa volia na noqu motoka makawa. Na ka ga au kila ni a vinaka tu na motoka. E taleitaka tale ga o koya, e volia qai vakaivolataka sara ni na sega ni vakasuka mai ke mani ca. Oti toka e tolu na vula, e ca na motoka. E nanuma o Tomasi niu vakaisini koya, e cudru qai vinakata tale nona ilavo. Au kurabui vakalevu! Niu saga me keirau veivosakitaka, dua na ka nona cudru, e cata sara ga. E veisau nona ivalavala, sega ni vaka na Tomasi au dau kila tu.”

Kelera: “E dua ga na taciqu o Sereana. Keirau veimaliwai vinaka, au sega ni vakabauta ni na vakavuna na ilavo na neirau veimaliwai ca. Ia e qai yaco dina qori. Rau biuta tu na neirau itubutubu e dua na ivotavota lailai ena gauna rau takali kina, me keirau qai wasea vakatautauvata. E sega ni vinakata qori o taciqu, e saga me levu na nona. Ia niu via doka na ka rau vinakata na neirau itubutubu, e cudru qai tukuna ni na cakava eso na ka. E se cati au tiko ga ena gauna qo.”

Ni sega ni donu na rai me baleta na ilavo e rawa ni vakavuna na vakalelewa. Kena ivakaraitaki, era rawa ni nanuma na vutuniyau nira vucesa na dravudravua, ra qai sega ni via vakavinakataka nodra bula. Se totolo ga nira nanuma na dravudravua nira domodomoiyau vakalevu ra qai kocokoco na vutuniyau. Qori na ka e yaco vei Leanne, e dua na itabagone e susu ena vuvale vutuniyau. E kaya:

“Dau kilai tu niu luve ni vutuniyau. Era dau kaya vei au eso: ‘Na ka ga o vinakata, kerei Tamamu.’ se, ‘Vosota, eda sega ni vutuniyau kece se vakamotoka vinaka me vaka nomu vuvale.’ Au kerei ira tale ga noqu itokani mera kua ni dau tukuna qori, vakamacalataka na kena dau mositi au. Au sega ni vinakata meu kilai niu vakailavo, ia niu dau caka vinaka ga vei ira eso tale.”

E sega ni vakacala na ilavo na iVolatabu se vakadiloi ira na levu nodra ilavo. E sega ni bibi na levu ni nona ilavo e dua, ia na ivakarau ga ni nona rai me baleta na ka e tu vua, se na ka e vinakata. E veiraurau na ivakasala vakaivolatabu me baleta na ilavo, se yaga tiko ga nikua me vaka na gauna a volai kina. So na kena ivakaraitaki qo.

KAYA NA IVOLATABU: “Mo kua ni vakaocai iko mo vutuniyau.”—Vosa Vakaibalebale 23:4.

E kaya na ivola The Narcissism Epidemic, ni o ira na dau qara na bula vutuniyau era “sega ni dau vakasama vinaka, era tautauvimate me vaka na mosi ni itilotilo, mosi ni daku, kei na mosi ni ulu, ra gunu vakalevu, ra vakayagataka tale ga na wainimate gaga. Na nodra saga gona mera vutuniyau era rarawa kina.”

 KAYA NA IVOLATABU: “Me kua ni laurai ena nomuni bula ni oni lomana na ilavo, ni lomavakacegu ga ena ka e sa tiko vei kemuni.”—Iperiu 13:5.

O koya e lomavakacegu ena ka sa tu vua ena dau leqataka tale ga eso na ka vakailavo, ia ena sega ni vakavuna me lomaocaoca. E kila ni dodonu me kauai ga ena so na ka. Kena ivakaraitaki, ni lomavakacegu ga ena ka sa tu vua, ena sega kina ni lomaleqataka ni lailai nona ilavo. Ia ena saga me tiko vua na rai ni yapositolo o Paula, e vola: “Au sa kila vinaka na bula ena gauna ni dravudravua, au kila vinaka tale ga na bula ena gauna ni sautu. Au sa vulica na ka meu cakava meu lomavakacegu kina ena ka kece kei na ituvaki kece, seu mamau seu viakana, seu vutuniyau seu ligalala.”—Filipai 4:12.

KAYA NA IVOLATABU: “O koya e nuitaka na nona iyau ena bale.”—Vosa Vakaibalebale 11:28.

Era kaya na dauvakadidike ni leqa vakailavo e vakavuna sara tiko ga vakalevu na veileti vakaveiwatini e rawa tale ni tini sara ena veisere. So mada ga era vakamatei ira sara kina. Eso e bibi cake vei ira na ilavo mai na nodra vakawati kei na nodra bula! Ia o ira e donu nodra rai era sega ni nuitaka na ilavo. Era kila na ivakasala vuku i Jisu: “Ke levu mada ga na ka e tu vua e dua, ena sega ni vakatau na nona bula ena veika e taukena.”—Luke 12:15.

Ni o vakadikevi iko, o rawa ni kila ni vinakati me donu nomu rai me baleta na ilavo. O rawa ni tarogi iko ena vica na taro qo.

• Au dau taleitaka na sasaga ni rawa ilavo totolo, ia e rivarivabitaki?

• Au dau burogotaka na noqu ilavo?

• Au dau veitokani ga kei ira era veivosakitaka vakalevu na ilavo kei na ka era taukena?

• Au dau lasu se vakayagataka eso na ivadi ca meu rawa ilavo ga kina?

• Au raici au meu dua tu na ka ena vuku ga ni ilavo?

• Au vakasamataka tu ga na ilavo?

• Vakacava na noqu rai me baleta na ilavo, sa vakaleqai tiko kina noqu bula kei na noqu vuvale?

  Dau lomasavu ni o solika

Ke o dau cakava kece qori, saga mo kua ni vakasamataka vakalevu na iyau kei na veitemaki e salamuria mai. Kua ni vakailala kei ira na vakaliuca na ilavo kei na taukeni ni iyau. Qara ga nodra veitokani o ira era vakabibitaka na itovo savasava, sega ni taukeni ni ka.

Me kua ni kadre e lomamu na vinakata na ilavo. Me kua ni vakaliuci na ilavo, mo kauaitaki ira nomu lewe ni vuvale, itokani, ivakarau ni lomamu kei na nomu bula. Ni o cakava qori, o sa vakaraitaka tiko na rai donu me baleta na ilavo.