Wiliki Rawa e Dua na iVolavivigi Makawa
E sega ni wiliki rawa na tiki ni ivolavivigi kama ni Ein Gedi e laurai ena 1970. Ni vakayagataki na misini e dau kopitaka na ivola, e laurai kina e vica na tikina mai na ivola na Vunau ni Soro kei na yaca ni Kalou.
ENA 1970, era raica na daukelikeli e dua na ivolavivigi e Ein Gedi, Isireli, volekata na ra ni baravi na Waitui Mate. Era kunea na ivolavivigi qori nira kelikeli tiko ena dua na nodra valenilotu na Jiu e vakamai ena gauna e vakarusai kina na koro, rairai ena ikaono ni senitiuri G.V. E dredre ni wiliki na ivolavivigi qori ena vuku ni kena ituvaki. E dredre mada ga ni dolavi, e mani vakayagataki e dua na misini e dau kopitaka na ivola (3-D scanner). Sa qai wiliki rawa na ka e tiko kina ena dua na porokaramu vou ni kompiuta e dau ilovi kina na ka matailalai.
Na cava e laurai? E tiko ena ivolavivigi qori na tikinivolatabu, oya na imatai ni vica na tikina ena ivola na Vunau ni Soro. E laurai kina na yaca ni Kalou ena va na matanivola vakaIperiu. E macala ena ka e kunei ni ivolavivigi qori e volai sara ena maliwa ni 50 G.V kei na 400 G.V. Kena ibalebale, e ivolavivigi makawa duadua ni iVolatabu vakaIperiu, e tarava qori na iVolavivigi ni Waitui Mate e kune e Kumran. E vola o Gil Zohar ena Jerusalem Post: “Ni bera ni wiliki na ivolavivigi ni Ein Gedi e tiko kina na tikinivolatabu na Vunau ni Soro, sa tiko rawa na iVolavivigi ni Waitui Mate donuya na iKarua ni Valenisoro ena 2,000 na yabaki sa oti kei na ivolavivigi makawa na Alepo Codex e volai ena ika10 ni senitiuri G.V., erau veisivi na ivolavivigi qori ena duanaudolu na yabaki.” Era kaya na kenadau ni ka e laurai ena ivolavivigi ni Ein Gedi e vakaraitaka ni se “sega ni dua na ka e veisautaki” ena lima na ivola e vola o Mosese (Torah) “ena loma ni duanaudolu na yabaki qori, era sega tale ga ni veisautaka e dua na ka o ira na daulavetaka na ivolavivigi.”