• “E vaka ga e veibutakoci tiko o watiqu.”

• “Dua na ka noqu madua, au nanuma niu sega ni rairai vinaka, au tawayaga tale ga.”

• “Au sega ni rawa ni wasea tale vua e dua, e tu lo ga e lomaqu noqu rarawa.”

• “Au nanuma ni sega ni kauaitaki au o Jiova.”

Na veika e tukuni mai qori e vakaraitaka na levu ni nona rarawa e dua na yalewa vakawati ni sara iyaloyalo vakasisila o watina. Ke cakava lo tiko me vica na vula se yabaki, ena rairai nanuma ni sa sega ni rawa ni nuitaki koya tale. E kaya e dua na yalewa vakawati, “Au dau taroga: ‘Qo dina na tagane au vakawatitaka? Eso tale na ka e vunitaka tiko vei au?’”

E vakarautaki na ulutaga qo vua na yalewa vakawati e rawai na watina ena sara iyaloyalo vakasisila. a E veivosakitaki kina na ivakavuvuli vakaivolatabu me vakacegui koya, me vakadeitaka ni tokoni koya o Jiova, me lomavakacegu, me volekati Jiova tiko ga. b

O sega ni lewa na ka kece e cakava o watimu. Ia o rawa ni cakava eso na ka mo kua ni rarawa kina vakalevu, mo vakila tale ga na vakacegu ni vakasama. Dikeva e vica na tikina qo.

Kua ni beitaki iko. Ena rairai beitaki koya e dua na yalewa vakawati ni sarava o watina na iyaloyalo vakasisila. E nanuma o Alice c ni sega ni yalewa vakawati rairai vinaka. E dau vakasamataka, ‘Cava e taleitaka kina o watiqu me sarava eso na yalewa rairai vinaka, sega ni o yau?’ Eso na yalewa vakawati era beitaki ira ga ena ka era cakava, era nanuma nira vakalevutaka tale na leqa. E kaya e dua na yalewa vakawati o Danielle: “Au yalokatakata sara ga, au nanuma niu sa na vakaleqa na noqu bula vakawati.”

 Ke va qori nomu rai mo kila tiko ni sega ni beitaki iko o Jiova ena ka e cakava o watimu. E kaya na Jemesa 1:14: “E vakatovolei e dua ni bacani koya qai siwati koya na nona gagadre ca.” (Roma 14:12; Fpai. 2:12) E sega ni beitaki iko o Jiova, e mareqeta ga na nomu yalodina vua.—2 Vei. 16:9.

Ena rairai nanuma o yalewa vakawati ni sega ni rairai vinaka ni sarava tiko o watina na iyaloyalo vakasisila. Ia e sega ni dina qori. Era kaya na kenadau ena tikina qo ni iyaloyalo vakasisila e uqeta ga na gagadre ni veiyacovi e sega ni rawa ni vakarautaka e dua na yalewa.

Kua ni lomaleqa vakalevu. E kaya o Catherine ni dau vakasamataka tu ga ni sarava tiko o watina na iyaloyalo vakasisila. E kaya o Frances: “Au lomaleqa niu sega ni kila na vanua e tiko kina o watiqu. Au nuiqawaqawa ena siga taucoko.” Eso tale na yalewa vakawati era kaya nira madua nira maliwai ira na lotu vaKarisito era na rairai kila na ka e cakava tiko o watidra. Ia era vakatusa eso nira galili baleta nira nanuma ni sega ni dua e kila na kedra ituvaki.

E dau yaco ga qori. Ia ke o vakasamataka tiko ga o na lomaleqa vakalevu. Saga mo kauaitaka ga nomu veiwekani kei Jiova. Ni o cakava qori o na rawa ni vosota.—Same 62:2; Efeso. 6:10.

Ena yaga vakalevu ni o wilika qai vakasamataka vakatitobu na kedra itukutuku na yalewa era rarawa ra qai vakila na vakacegu nira masu vei Jiova. E sega ni vakaotia na ka era sotava ia e solia vei ira na vakacegu. Na kena ivakaraitaki o Ana, e “rarawa vakalevu” ena vuku ni kena ituvaki. Ia ni oti nona “masu tiko . . . vakabalavu vei Jiova,” e vakila na vakacegu ni sega mada ga ni kila se na vakacava na kena ituvaki.—1 Sam. 1:10, 12, 18; 2 Kor. 1:3, 4.

Kere veivuke vei ratou na qase ni ivavakoso. Era vaka na “ivunivuni mai na cagi, na ivakaruru mai na uca bi.” (Aisea 32:2.) Rawa nira vakatututaka e dua na tacida yalewa mo talaucaka vua na lomamu me vakacegui iko.—Vkai. 17:17.

O rawa ni vukei watimu me vorata na nona dau sarava na iyaloyalo vakasisila? De dua. E kaya na iVolatabu me rawa ni wali e dua na leqa se vakamalumalumutaki e dua na meca kaukaua,  “e vinaka na le rua mai na le dua.” (Dauv. 4:9-12) Era raica na kenadau ni gauna era cakacaka vata kina na veiwatini, ena vorata o tagane nona bobula ena iyaloyalo vakasisila, ena rawa vei yalewa me nuitaki koya tale.

Ia ena vakatau tiko vakalevu ena nona sasaga o watimu kei na nona gumatua me vorata nona gagadre me sarava na iyaloyalo vakasisila. Vakacava sa masu vei Jiova me solia vua na kaukaua, kerea tale ga nodratou veivuke na qase? (2 Kor. 4:7; Jeme. 5:14, 15) Sa muria tiko eso na ituvatuva me kua kina ni temaki—kena ivakaraitaki, me qarauna na vakayagataki ni iyaya vakalivaliva kei na ituvaki e rawa ni temaki kina? (Vkai. 27:12) E tu vakarau me muria nomu ivakasala, me dau dina tale ga vei iko? Ke vaka kina, o na rawa ni vukei koya.

Ena sala cava? Dikeva e dua na ivakaraitaki. Rau vakamau o Felicia kei Ethan. Ni se gone sara o Ethan, a bobula ena iyaloyalo vakasisila. E yalorawarawa o Felicia me rau veivosakitaka nona via sarava tale o Ethan na iyaloyalo vakasisila. E kaya o Ethan: “Au sega ni vunitaka e dua na ka vei watiqu. E vukei au vakayalololoma meu qaqarauni, e dau tarogi au wasoma se vakacava tiko na noqu sasaga. E vukei au tale ga me kua ni levu na gauna au vakayagataka ena Internet.” Macala ga ni rarawataka o Felicia nona vinakata tale o Ethan me sarava na iyaloyalo vakasisila. E kaya: “Na noqu cudru kei na rarawa ena sega ni vukei koya me vorata na iyaloyalo vakasisila qori. Ni keirau veivosakitaka na kena ituvaki, e tu vakarau tale ga me vukei au meu vosota na noqu rarawa.”

Na veivosaki va qori ena vukei tagane me kua ni sarava na iyaloyalo vakasisila. Kena ikuri, ni tu vakarau me tukuna vei watina nona malumalumu kei na ka e cakava, ena rawarawa vei watina me nuitaki koya tale ni sega ni dua na ka e vunitaka vua.

O vakabauta ni o rawa ni vukei watimu ena sala vata qori? Ke vaka kina, vakacava mo drau wilika qai veivosakitaka vata na ulutaga qo? Me nona isausau me kua sara ni sarava na iyaloyalo vakasisila, me tiko na vuna mo nuitaki koya tale kina. Me kua ni cata nomu kauai, ia me saga me kila na sala e vakararawataki iko kina na leqa qo. Me nomu isausau mo vakadeitaka nona sasaga, mo rawa ni nuitaki koya tale. E bibi mo drau vulica na vuna era rawai kina eso ena iyaloyalo vakasisila kei na sala ena vorati kina na leqa qo. d

 Ke o leqataka ni na katakata nomudrau veivosaki, o rawa ni kerea e dua na qase drau nuitaka me dabe me vakarorogo. Mo kila tiko ni gauna mada ga e vorata kina o watimu na nona sarava tiko na iyaloyalo vakasisila, ena taura na gauna mo nuitaki koya tale. Kua ni soro. Raica na nona sasaga me vakavinakataka na nomudrau veiwekani. Ni toso na gauna salavata kei na yalovosovoso, ena dei tale na nomudrau bula vakawati.—Dauv. 7:8; 1 Kor. 13:4.

Ke sarava tale o watimu na iyaloyalo vakasisila, kena ibalebale qo ni sa sega ni veivutuni, se na sega ni muduka na ivalavala qori? Sega. Ke bobula kina, ena rairai sasaga tiko ena nona bula taucoko me muduka na itovo qori. E rawa ni sarava tale ni oti mada ga e vica vata na yabaki. Me kua ni yaco qori, e vinakati me sasaga vakaukaua. Ena rairai muria tiko ga na nona ituvatuva ni oti mada ga nona vorata na ivalavala qori. (Vkai. 28:14; Maciu 5:29; 1 Kor. 10:12) Ena bibi me bucina na ‘igu vou e lewa na nona ivakarau ni vakasama’ me vulica tale ga me “cata na ka ca,” ya me cata na iyaloyalo vakasisila kei na ivalavala dukadukali tale eso me vaka na vakatavevele. (Efeso 4:23; Same 97:10; Roma 12:9) Vakacava e tu vakarau me cakava qori? Ke vaka kina, ena rawa ni biuta vakadua. e

Vakacava ke sega ni via muduka o watimu na nona ivalavala? Macala ga ni o na rarawa, o na cudru, o nanuma ni o dabuitaki. Saga mo lomavakacegu ni o masu vei Jiova. (1 Pita 5:7) Mo toro voleka tiko ga vei Jiova ni o vuli vakataki iko, masu, o vakasama tale ga vakatitobu. Ni o cakava qori, mo nuidei ni na toro voleka tale ga vei iko. E kaya na Aisea 57:15, ni na tiko tale ga kei ira “na yalolailai kei ira na yalobibivoro,” ena vukei iko mo marau tiko ga. Saga mo dua na lotu vaKarisito vinaka. Kerea nodra veitokoni na qase ni ivavakoso. Mo nuidei tale ga ena dua na gauna mai muri ni na saga me veisau mai vu ni lomana o watimu.—Roma 2:4; 2 Pita 3:9.