Raica sara na lewena

Raica na lewenivola

VAKATOTOMURIA NODRA VAKABAUTA | TEPORA

“Niu Basika Meu Tinadra na Isireli”

“Niu Basika Meu Tinadra na Isireli”

E VAKARAICI ira na sotia era tuvani yani e Ulu i Tepori o Tepora. Sa bau veivakauqeti sara ga vua. Ena mataka oya a vakasamataka tiko nodra yaloqaqa kei na dei ni nona vakabauta na nodra iliuliu o Peraki. Era le 10,000 ga, ia ena vakatovolei nodra vakabauta kei na nodra yaloqaqa ena siga qori. E lailai sara na kedra iwiliwili, ra sega tale ga ni vakaiyaragi vinaka. Ena nona veivakauqeti ga na marama qo era sa mai tuva kina mera vala kei na dua na meca vakadomobula.

Raitayaloyalotaka mada ni liwava tu na isulu i Tepora na cagi ni rau rai tu yani vakayawa kei Peraki ena dua na delana. E cecere na Ulu i Tepori qai rabaraba na delana. Rawa ni raici sobu tu mai na vanua rabaraba qori na Buca o Esadraloni, e rauta na 400 na mita ena cevaira. E davo na Uciwai o Kisoni ena kena veico me kui yani ina Wasa Levu ni vakamuria na Ulu i Kameli. De dua a mamaca tu na uciwai ena mataka ni siga oya, ia e dua na ka e taliva tiko mai ena buca rabailevu qori. Era toso tiko yani na mataivalu i Sisera, tatibi tale ga tiko ga na kena kaukamea. Qo na mataivalu nuitaki duadua i Sisera—e rauta ni 900 na qiqinivalu e vakaisele takelo. E nona inaki o Sisera me tamusuki ira na Isireli me vaka ga na kena tamusuki na varile!

E kila o Tepora ni waraka tiko o Peraki kei ira na nona sotia me tukuna e dua na ka se sikinala. Vakacava o Tepora duadua ga na yalewa a tiko e kea? Cava nona rai me baleta na itavi levu e vakacolati kina ena gauna oya? Bau vaqaqa o Tepora na cava e cakava tu e kea? Sega! A tukuna vua na nona Kalou o Jiova ni na tekivuna na ivalu qo; sa tukuna oti tale ga vua ni na vakayagataka e dua na yalewa me vakaotia kina na ivalu. (Dauveilewai 4:9) Na cava eda vulica ena italanoa ni nona vakabauta o Tepora kei ira na dau vala qaqa era tokoni koya?

“MO LAKO I ULU I TEPORI”

Na imatai ni gauna e cavuti kina o Tepora ena iVolatabu e tukuni ni “parofita yalewa.” E duatani kina ena iVolatabu o Tepora, ia e sega ni o koya duadua ga. * E dua tale tiko nona itavi dokai o Tepora. E dau dusimaki koya o Jiova me veivakasalataki me wali kina na leqa.​—Dauveilewai 4:4, 5.

A tiko o Tepora ena veiulunivanua e Ifireimi, ena tadrua ni koro o Peceli kei Rama. E dau dabe toka ena dua na ruku ni vuniniuniu qai dusimaki koya o Jiova me qaravi ira kina na lako yani. E sega ni rawarawa nona itavi, ia e sega ni vakalaiva qori me rere se taqaya kina. A vinakati sara ga vakalevu nona veiqaravi. A bau vakaitavi tale ga ena kena buli e dua na sere uqeti vakalou, e okati kina na ivakamacala me baleti ira na sega ni yalodina: “Era digia na kalou vou, e qai tubu na ivalu ena matamata.” (Dauveilewai 5:8) Era biuti Jiova na Isireli mera qarava eso tale na kalou, e qai vakalaiva o Jiova mera valuti. E valuti ira gona na tui Kenani o Japini ni vakayagataka e dua na jenerali kaukaua o Sisera.

Na yaca mada ga Sisera e vakavu rere kei na taqaya e Isireli! E vakarerevaki sara nodra ivakarau ni bula kei na sokalou na kai Kenani nira dau cabori kina na gone, ra tiko tale ga na saqamua ni valenisoro. Cava e yacovi ira na lewenivanua ni vosa yaco tiko e kea e dua na jenerali ni Kenani kei na nona mataivalu? E laurai ena sere i Tepora ni dredre vei ira na Isireli na veitosoyaki, lala tale ga na koro. (Dauveilewai 5:6, 7) Eda rawa ni raitayaloyalotaka nodra lai tu lo e veikau kei na veidelana, ra rere na teitei se mera tiko ena koro sega ni vakabai, ra taqaya na taubale e gaunisala de ra moku, ra qai kau vakaukaua na luvedra, ra kucuvi tale ga na nodra yalewa. *

E 20 na yabaki na nodra vakalolomataki tiko me yacova ni sa raica o Jiova na ivakadinadina nira sa via veisau na nona tamata viavialevu se me vaka e tukuni ena nodrau sere uqeti vakalou o Tepora kei Peraki, “Me yacova niu basika o yau, o Tepora, me yacova niu basika meu tinadra na Isireli.” Eda sega ni kila se a dua dina na tina se sega o Tepora na wati Lapitoci, ia e ivakatakarakara ga na veika e cavuti qori. A lesi Tepora ga o Jiova me taqomaka na matanitu qo me vaka e dua na tina. E tukuna vua me lesia e dua na turaga qaqa e dau vakabauta, na Dauveilewai o Peraki, qai dusimaki koya me valuti Sisera.—Dauveilewai 4:3, 6, 7; 5:7.

O Tepora e uqeti Peraki me yaloqaqa me vakabulai ira na tamata ni Kalou

E vakarota o Jiova ena vuku i Tepora: “Mo lako i Ulu i Tepori.” Me soqoni ira vata na 10,000 na tagane o Peraki mai na rua na yavusa e Isireli. E vakasavuya o Tepora na yalayala ni Kalou nira na ravuta na turaga qaqa o Sisera kei na nona 900 na qiqinivalu! E sega ni vakabauta qori o Peraki. E sega tu na mataivalu ni Isireli, sega tale ga nodra iyaragi vinaka. Ia e vakadonuya ga o Peraki me lai valu ke tomani koya o Tepora e Ulu i Tepori.—Dauveilewai 4:6-8; 5:6-8.

E tukuni kina ni lailai nona vakabauta o Peraki ena vuku ni ka e tukuna qori, ia e sega. A sega ni kerea me vakalevutaka na Kalou na iyaragi. E dei nona vakabauta, e kila ni bibi sara me tiko e dua e dau matataki Jiova me vakaukauataki koya kei ira nona sotia. (Iperiu 11:32, 33) E sauma o Jiova na ka e kerea. E vakatarai Tepora me lako. Ia e vakasalataki koya o Jiova me parofisaitaka ni na sega ni vakalagilagi e dua na tagane ni sa cava na ivalu. (Dauveilewai 4:9) E vakatulewataka na Kalou ni na vakamatea na turaga ca o Sisera e dua na yalewa!

Dua na ka na levu ni veivakalolomataki, itovo voravora kei na lewa ca sa vakayacori tu nikua e vuravura vei ira na yalewa. Tu tu yadua mera qai dokai ena kena ivakarau e vinakata na Kalou. Ia ena rai ni Kalou, era talei kece na yalewa kei na tagane, e vakadonui ira tale ga. (Roma 2:11; Kalatia 3:28) Eda vulica ena ivakaraitaki qo i Tepora ni dau vakalougatataki ira na yalewa na Kalou. E lesi ira kina ena so na itavi dokai, se vakatakila vei ira na ivakatakilakila ena vuku ni so na ka bibi e dau tokona. E bibi me kua ni tiko vei keda na ivakarau ni rai sa takalevu tu nikua e vuravura me baleta nodra vakaduiduitaki na yalewa.

“E YAVAVALA NA VURAVURA, E TASOVA MAI NA LOMALAGI”

E soqoni ira mai nona mataivalu o Peraki. Era le 10,000 na tagane yaloqaqa mera lai valuta na mataivalu kaukaua i Sisera. Ni liutaki ira yani o Peraki ina Ulu i Tepori, e marau ni tiko e dua me vakayaloqaqataki ira. Eda wilika: “E tomani koya cake tale ga o Tepora.” (Dauveilewai 4:10) Vakasamataka mada kena uqeti ira na sotia nira sa cabeta na Ulu i Tepori qai bolemate me tiko e yasadra na marama yaloqaqa qo ni vakabauta dei na Kalou o Jiova.

E yavala totolo sara o Sisera nona kila nira sa bolebole tiko yani na Isireli. E vica tale ga na tui Kenani era mai tovata kei Japini ni rairai kaukaua duadua vei ira. E yavala na qele nira lako yani na qiqinivalu kaukaua i Sisera mera tuva ena buca. Era vakadeitaka nira na ravuta na mataivalu malumalumu ni Isireli.—Dauveilewai 4:12, 13; 5:19.

Na cava rau na cakava o Peraki kei Tepora nira sa voleka yani na meca? Ke ra tiko ga ena baba e Ulu i Tepori era na taqomaki, ena dredre vei ira na vodo tiko ena qiqinivalu ni Kenani mera cabeta yani na vanua qori. Ia o Peraki ena qai vala ga ni dusimaki koya kina o Jiova, mani waraka na ka e tukuna o Tepora. Sa qai yaco na gauna qori ni tukuna vua o Tepora: “Tucake, qo na siga ena soli Sisera kina i ligamu o Jiova. Vakacava, e sega ni liutaki iko o Jiova?” Eda wilika tarava: “E siro sara o Peraki mai Ulu i Tepori kei na 10, 000 na tagane era muri koya.”—Dauveilewai 4:14. *

Era siro mai na ulunivanua na mataivalu ni Isireli ra qai cicivi ira yani vakadodonu na mataivalu vakadomobula ni meca era tiko ena vanua rabaraba. Vakacava e tokoni ira o Jiova me vaka a yalataka o Tepora? Eda wilika ena kena isau: “E yavavala na vuravura, e tasova na lomalagi.” E veilecayaki na mataivalu dokadoka i Sisera ni sa bisa mai na uca, dada totolo kina na qele. Sega ni dede sa sega ni yaga na nodra qiqinivalu kaukamea. Era lobo ena soso ra qai tao tu kina.—Dauveilewai 4:14, 15; 5:4.

E sega ni bau vakaleqa na mataivalu i Peraki na draki ca qori. Era kila vinaka o cei e vakavuna. Era vakadodonutaki ira sara ga yani na mataivalu ni Kenani. Nira matataka tiko na Kalou ena veivakarusai qori, era sega ni vakabula e dua na lewe ni mataivalu i Sisera. E luvu na Uciwai na Kisoni ra qai kuitaki sobu na yago mate ina Wasa Levu.—Dauveilewai 4:16; 5:21.

Me vaka ga e parofisaitaka o Tepora, e vala ena vukudra nona tamata o Jiova, me valuta na mataivalu i Sisera

Nikua sa sega ni talai ira tiko nona dauveiqaravi o Jiova mera lai valu. E uqeti ira ga mera vakaitavi ena vala vakayalo. (Maciu 26:52; 2 Korinica 10:4) Ke da muria na Kalou nikua, eda sa vakaitavi sara tiko ga ena ivalu qori. Meda yaloqaqa, nida na rawa ni tusaqati vakaukaua nikua ke da to kei na Kalou. Ia e sega ni veisau o Jiova. E taqomaki ira na vakataki Tepora, Peraki kei ira na sotia yaloqaqa ni Isireli makawa, nira vakabauti koya ra qai nuitaki koya.

“KALOUGATA VAKALEVU VEI IRA NA MARAMA”

E dro bula e dua vei ira na kai Kenani—o koya sara ga e ca duadua! Qo o Sisera, e dau tusaqati ira vakalevu na dauveiqaravi ni Kalou. E biuti ira tu mai na nona tamata mera mate ena lolobo, e siviti ira na sotia ni Isireli me dro vei ira na nona ito ena vanua e nanuma ni rawa ni bula kina. E cici totolo sara ena domobula de ra kunei koya na sotia ni Isireli, mani gole ina valelaca i Eperi, na Kenaiti. O Eperi e dau maliwai ira na veitokiyaki era vakaitikotiko ena ceva, ia qo se qai tawase ga mai vei ira, rau veimaliwai vinaka tale tu ga kei Tui Japini.—Dauveilewai 4:11, 17.

Dua na ka na oca i Sisera ni yaco yani ena itikotiko i Eperi. A sega ni tiko e vale o Eperi, na watina ga o Jaili. E nanuma sara ga o Sisera ni na doka o Jaili nodrau veimaliwai vinaka tu na watina o Eperi kei Tui Japini. E nanuma ga o koya ni rau na duavata ena ka kece na veiwatini. Ia e sega ni kilai Jaili tiko o Sisera! A raica vinaka tu o Jaili na nodra veivakararawataki na kai Kenani, de rawa ni cakava kina e dua na ka. Ena rawa ni vukea na turaga ca qo, se tovata kei Jiova qai vakamatei koya ni kedra meca na dauveiqaravi ni Kalou. Na cava mada e rawa ni cakava? E rawa vakacava ni vakamatea e dua na iliuliu qaqa e dauvala?

E vinakati me vuki totolo. E sureti Sisera sara me lai vakacegu ena dua na vanua sa vakarautaka tu. E vakarota o Sisera me kua ni tukuna na vanua e tiko kina. E tutuvitaki koya ga o Jaili, mai davo sara toka yani. Ni via gunu wai, e solia vua na uro ni sucu. Sega ni dede sa moce lutu. E mani taura sara o Jaili e dua na pini ni valelaca kei na ituki, qo e rua na iyaya era dau vakayagataka wasoma na yalewa, ra kenadau tale ga kina. E lako lo yani ena ulu i Sisera, me na vakayacora e dua na itavi levu ena nona matataki Jiova me vakamatei koya. Ke lomalomarua se vakaberabera e rawa ni tini ca tale. Vakacava, a vakasamataki ira tiko na tamata ni Kalou kei na nona veivakalolomataki o Sisera me vica vata na yabaki? Se nanuma tiko na itavi dokai me to ena yasa i Jiova? E sega ni volaitukutukutaki qori, ia na ka ga eda kila ni sa vakayacori na ka a vinakati, me mate o Sisera!—Dauveilewai 4:18-21; 5:24-27.

Oti qori e vaqarai koya yani o Peraki. Ni qai vakaraitaka na yagona mate o Jaili ni sa coba tu ena nona kanavalavala na pini, e kila sara o Peraki ni sa vakayacori na parofisai i Tepora. E vakamatea na dauvala qaqa o Sisera e dua na yalewa! E levu na yaca veibeci era vakatokai Jaili kina na dau vakalelewa kei ira na dau veivakadiloi nikua, ia o Peraki ga kei Tepora erau kila vinaka na veika e yaco. Ena nodrau sere, rau uqeti vakalou me rau vakacaucautaki Jaili ni “kalougata vakalevu vei ira na marama” ena vuku ni nona yaloqaqa. (Dauveilewai 4:22; 5:24) E yalomalumalumu o Tepora ni sega ni vuvutaka nona vakacaucautaki o Jaili, e kauaitaka ga me yaco dina na vosa i Jiova.

E malumu sara ga na kaukaua i Tui Japini ni sa mate o Sisera. Sa qai oti na nodra veivakararawataki tiko na kai Kenani. Era bula vakacegu me 40 na yabaki na Isireli. (Dauveilewai 4:24; 5:31) Ratou kalougata o Tepora, Peraki, kei Jaili ni ratou vakabauta na Kalou o Jiova! Ke da vakatotomuria nona vakabauta o Tepora, meda yalodina ni to vei Jiova kei na noda uqeti ira kina eso tale, ena vakalougatataki keda vakalevu o Jiova, eda na bula vakacegu tale ga me tawamudu.

^ para. 7 Era tiko eso tale na parofita yalewa me vakataki Miriama, Ulita kei na wati Aisea.​—Lako Yani 15:20; 2 Tui 22:14; Aisea 8:3.

^ para. 9 E kilai mai na sere i Tepora ni gauna e lesu kina na mataivalu i Sisera ena nona ravuravu era dau kau itokinivalu, ra okati tiko kina na goneyalewa, so na gauna e vesu e vica vata me nona e dua ga na sotia. (Dauveilewai 5:30) Na vosa e vakayagataki me “goneyalewa” e kena ibalebale na “katonigone.” Eda kila kina nira vinakati ga na yalewa qori ena vuku ni nodra gacagaca ni vakatubukawa. E rairai levu kina na kucu.

^ para. 17 Na ivalu e qai cabolo qori e vakamacalataki vakarua ena iVolatabu—ena itukutuku makawa ni ivola na Dauveilewai wase 4 kei na sere i Tepora kei Peraki ena wase 5. E duidui na itukutuku e volai kina, ia era veisemati.