Jezu ɖɔ: “Togun ɖě na site dó ɖě jí; axɔ́suɖuto ɖě na site dó ɖě jí. Ayikúngban na dánwǔ ɖesu, bɔ adɔ kpodo jɛmɛji kpo na wá gbɔn fí tɛnmɛ tɛnmɛ lɛ.” (Luki 21:10, 11) Lee alɔxwixwí nɔ dó gesí mɛ ɖě tawun gbɔn é ɔ, mɔ̌ wɛ nǔ enɛ lɛ e na ɖò jijɛ wɛ ɖò hwe ɖokpo ɔ nu é na xlɛ́ ɖɔ “axɔ́suɖuɖu Mawu tɔn ko sɛya” gbɔn. Nǔ enɛ lɛ bǐ ka ko ɖò jijɛ wɛ ɖò hwe ɖokpo ɔ nu gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ à? Mǐ ni kpɔ́n kúnnuɖenú lɛ.

1. AHWAN LƐ

Ðò 1914 ɔ, ahwan ɖé bɛ́ bo wà nǔ dó gbɛtɔ́ gegě wu, lobo lɛ́ hɛn nǔ gblé ɖò fí gegě; nǔ mɔhun ko jɛ kpɔ́n gbeɖé ɖò hwenuxó gbɛtɔ́ tɔn mɛ ǎ. Hwɛhwɛ wɛ hwenuxó-wlantɔ́ lɛ nɔ kɛnu dó 1914 wu, bo nɔ ɖɔ ɖɔ hwenu e nǔ lɛ bǐ huzu ɖò hwenuxó mɛ é wɛ, ɖó hwenɛnu wɛ wɛkɛ hwan nukɔntɔn e è ma mɔ kpɔ́n ǎ é bɛ́. Ahwan enɛ hwenu wɛ è zán ahwanhún, bɔnbu e nɔ gbɔn jɔmɛ lɛ é, agbǎ, jɔhɔn aɖǐnɔ lɛ kpo ahwanlyannú ɖevo e nɔ vívá nǔ lɛ é kpo azɔn nukɔntɔn ɔ gbɔn fí gegě. Bɔ wɛkɛ hwan wegɔ́ ɔ wá bɔ d’ewu; hwenɛnu ɔ, è ɖè ahwanlyannú e nɔ lɛ́ vívá nǔ hú mɔ̌ lɛ é tɔ́n. Sín 1914 ɔ, gbɛtɔ́ lɛ nɔ fun ahwan ɖò tò ɖé alǒ ɖevo mɛ, bɔ ahwan enɛ lɛ ko hu gbɛtɔ́ livi mɔkpan.

2. AYIKÚNGBAN DÁNWǓ

Britannica Academic ɖɔ ɖɔ xwewu xwewu ɔ, azɔn 100 mɔ̌ wɛ ayikúngban dánwǔ e syɛn sɔmɔ̌, bo sixu “hɛn nǔ gblé tawun” lɛ é nɔ tíìn. Dobanúnǔ Geological Survey Etats-Unis tɔn tɔn xlɛ́ ɖɔ “sɔgbe xá gbeɖiɖó hwenu línlín tɔn lɛ (sín 1900 mɔ̌) ɔ, mǐ nɔ ɖó nukún ɖɔ ayikúngban na dánwǔ syɛnsyɛn azɔn 16 ɖò xwè lɛ bǐ mɛ.” Mɛɖé lɛ lin ɖɔ ayikúngban kún sɔ́ nɔ dánwǔ sɔmɔ̌ ó; lé gbɛtɔ́ lɛ ɖó wlɛnwín e è na zán dó tuùn ɖɔ nǔ ja mɔ̌ nyí gbé é gegě hugǎn wutu. Nǔ ɔ wɛ nyí ɖɔ ayikúngban e nɔ dánwǔ syɛnsyɛn gbɔn gbɛ̀ ɔ mɛ lɛ é nɔ ɖó wuvɛ̌ gegě nú gbɛtɔ́ lɛ, bo nɔ lɛ́ hu mɛ gegě hú ɖ’ayǐ tɔn.

 3. ADƆ

Adɔ tíìn gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ ɖó nǔ elɔ lɛ wu: ahwan, nǔɖuɖonǔmɛ, akwɛyózó, nukún ma kpé dó gle lɛ wu ganji, alǒ, tuto ma bló ɖ’ayǐ ganji nú hwenu e ninɔmɛ ayǐ mɛ tɔn na gblé é. Tutomɛ gbɛ̀ ɔ tɔn e nɔ kpé nukún dó nǔɖuɖu xó wu é sín gbeɖiɖó 2018 tɔn ɖɔ: “Gbɔn gbɛ̀ ɔ mɛ ɔ, gbɛtɔ́ livi 821 wɛ nǔɖuɖu nɔ hwedó bɔ mɛ livi 124 nɔ ɖ’emɛ bo nɔ ɖibla kú adɔ.” Nǔɖuɖu hunsin ɖagbe tɔn ma mɔ ɖu lɔ nɔ zɔ́n bɔ vǐ livi 3 jɛji nɔ kú xwewu xwewu. Enɛ wɛ tlɛ lɛ́ zɔ́n bɔ ɖò 2011 ɔ, vǐ kpɛví 45 ɖò kanweko jí kú gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ.

4. AZƆN LƐ KPO JƐMƐJI LƐ KPO

Tutomɛ gbɛ̀ ɔ tɔn e nɔ kpé nukún dó lanmɛ na nɔ ganji xó wu é ɖɔ: “Jɛmɛji syɛnsyɛn lɛ ko ɖò nǔ gbà wɛ tawun dìn ɖò xwè kanweko 21gɔ́ elɔ mɛ. Azɔn xóxó lɛ, ɖi slu kpo sla kpo, azɔn e è nɔ sɔ́ lɛ é kpo hwesivɔzɔn asú ɔ kpo lɛ́vɔ jɛ nǔ gbà jí; azɔn yɔyɔ̌ ɖevo lɛ jɛ kan vun jí, ɖi SRAS, pandémie de grippe, MERS, Ébola kpo Zika kpo.” Jɛmɛji Covid-19 wɛ nyí gudogudo tɔn ɔ. Nǔnywɛ xwitixwitizɔ́watɔ́ lɛ kpo dotóo lɛ kpo ko kplɔ́n nǔ gegě dó azɔn lɛ wu có, ye ko kpéwú bo mɔ nǔ e na gbɔ azɔn lɛ bǐ é ǎ.

5. WƐNJIJLA GBƆN GBƐ̀ Ɔ BǏ MƐ

Jezu kɛnu dó wuntun ɔ sín akpáxwé ɖevo wu ɖò nǔɖɔɖ’ayǐ tɔn mɛ: “È na jla axɔ́suɖuɖu Mawu tɔn sín Wɛnɖagbe gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ, bonu é na nyí kúnnuɖiɖe nú gbɛtɔ́ lɛ bǐ. Enɛ ɔ gudo ɔ, gbɛ̀ ɔ na vɔ.” (Matie 24:14) Nǔ baɖabaɖa lɛ ɖò jijɛ wɛ ɖò gbɛ̀ ɔ mɛ có, hwe ɖokpo ɔ nu ɔ, gbɛtɔ́ e gosin akɔta lɛ bǐ mɛ lɛ é livi tantɔn jɛji ɖò wɛnɖagbe Axɔ́suɖuto Mawu tɔn tɔn jla mɛ lɛ wɛ, ɖò tò 240 mɛ dó gbè 1 000 jɛji mɛ. Nǔ ko nyí mɔ̌ ɖò hwenuxó gbɛtɔ́ tɔn mɛ kpɔ́n ǎ.

Nǔ enɛ lɛ xlɛ́ nǔ ɖěɖee Jezu ɖɔ ye na jɛ égbé lɛ é. Etɛwu enɛ ka ɖó na ɖu ayi mɛ nú mǐ? Ðó Jezu ɖɔ: “Enyi mi wá mɔ nǔ enɛ lɛ ɖò jijɛ wɛ hǔn, mi nywɛ ɖɔ axɔ́suɖuɖu Mawu tɔn ko sɛya.”—Luki 21:31.

Wuntun e Jezu na é, gɔ́ nú azǎnlinlɛn Biblu tɔn d’alɔ mǐ bɔ mǐ mɔ nǔ jɛ mɛ ɖɔ Mawu ɖó Axɔ́suɖuto tɔn ayǐ ɖò jixwé ɖò 1914. a Ðò hwenɛnu ɔ, é sɔ́ Vǐ tɔn Jezu Klisu ɖó zinkpo jí b’ɛ nyí Axɔ́su. (Ðɛhan 2:2, 4, 6-9) Zaanɖé dìn ɔ, Axɔ́suɖuto Mawu tɔn na kp’acɛ dó ayikúngban ɔ jí, bo na ɖè acɛkpikpa agbahwlɛntɔ́ lɛ bǐ síìn, lobo na bló bɔ ayikúngban ɔ na huzu palaɖisi ɖé nú gbɛtɔ́ lɛ, bɔ ye na nɔ jí kaka sɔyi.

Malin-malin mɛ dìn ɔ, ɖɛ kpɔ́ndéwú tɔn e Jezu kplɔ́n mɛ é sín xógbe elɔ lɛ na jɛnu: “Axɔ́suɖuɖu towe ni wá; jlǒ towe ni nyí wiwa ɖò ayikúngban jí fí, lee é nɔ nyí wiwa ɖò [jixwé] ɔ ɖɔhun.” (Matie 6:10) Amɔ̌, etɛ wà wɛ Axɔ́suɖuto ɔ ka ko ɖè ɖò jixwé sín hwenu e è ɖó ayǐ ɖò 1914 é? Etɛ lɛ mǐ ka sixu ɖó nukún hwenu e Axɔ́suɖuto ɔ na kpa acɛ dó gbɛtɔ́ lɛ jí bǐ mlɛ́mlɛ́ é?