I NANON ririki aika bati, a taekinna taan tiriburea te Baibara bwa bon akea te Uea ae Beretiata are taekinaki n te boki ae Taniera. (Tan. 5:1) A kakoauaa anne ibukina bwa akea te bwai ni kakoaua ae a kunea taan rabakau ni bwain aantano, ae e na kakoauaaki iai bwa e a bon tia ni maiu teuanne n te tai teuana. Ma e bitaki anne n 1854. Bukin tera?

N te ririki anne ao te tia tautaeka temanna mai Buritan ae J. G. Taylor, e a karaoa ana kakaae ni maeran te kaawa rimoa ae Ura, ae mena ngkai i maiakin Iraq. E kunei ikanne teuaei bwaibu tabeua aika karaoaki man te bokaboka, i nanon te taua ae buburakaei. Tao aua te inti (10 te tientemita) abwakini bwaibu akanne n tatabeua nako, ao a kaaraki ni korobokiaki aoia. Iai te koroboki i aon teuana mai buakoni bwaibu akanne ae taekan te tataro ni bubutii bwa e na abwabwaki maiun Ueani Baburon ae Nabonidus, ao ana karimoa te mwaane ae Beretiata. Akea aia taeka iai taan tiribure ma a bon riai ni kakoauaa ae baika kuneaki aikai a kaota koauan ae e boni maiu ngkoa Beretiata.

Ma e aki tii kaotaki n te Baibara bwa bon iai ngkoa Beretiata, ma e taekinna naba bwa te uea ngaia. A kakewea naba anne taan tiribure. N te katoto, n te ka-19 n tienture, e koreia te tia rabakau temanna mai Engiran ae William Talbot bwa iai tabeman aika taku bwa “Bel-sar-ussur [Beretiata] e uaia n tautaeka ma Nabonidus are tamana n te tai ae tii teuana. Ma bon akea te bwai ni kakoaua teuana ibukini boutokaan aei.”

Ma e toki kauntaekaan anne ngke e a kaotaki ni koroboki ake i aoni bwaibu ake tabeua aika karaoaki man te bokaboka, bwa n te tai teuana ao tamani Beretiata are te Uea ae Nabonidus, e kitana Baburon i nanon ririki aika bati. Tera ae riki ngke akea teuaei? E taku te Encyclopaedia Britannica: “Ngke e kataenikaiaki Nabonidus, e mwiokoa Beretiata n te kaintokanuea ao i aon ana taanga ni buaka.” Ngaia are e bon riki Beretiata bwa te tia tautaeka ae te kauoman i Baburon n te tai anne. E taekinna te tia rabakau temanna n te taetae ao ni bwain aantano ae Alan Millard bwa e bon eti “te Boki ae Taniera ngke e arana Beretiata bwa ‘te uea.’”

Ma irouia ana toro te Atua, a boni kakoauaa man te Baibara bwa e kona n onimakinaki te boki ae Taniera ao e kairaki koreana iroun te Atua.​—2Tim. 3:16.