BON tii te teei ae e a tibwa bungiaki ae akea te bae kona ni karaoia ibukina. Ngke ti moani kaoti n te aonnaba aei ao e boto kamanoara tii irouia ara karo. Ngke ti moan reireinira n nakonako, ao ti kaitiboo ma aomata aika ti aki kinaia aika abwabwaki riki nakoira n aroia aintoa. Ti maakuia ma ti bon aki ngkana a kaan i rarikira ara karo. Ti namakina kamanoara ngkana ti taua bain tinara ke tamara.

E boto marurungira ngke ti uarereke n aia tangira ma aia kaungaunga ara karo. N ataakin ae a tangirira ara karo, e a kakorakoraaki iai namakinan ae ti kamanoaki raoi. Ngkana a tuangira bwa e nakoraoi ara waaki, ti a onimakinira riki i bon iroura ao n rikirake riki.

Ngke ti a ikawai riki teutana, a a manga anganira raoraora namakinan te kamanoaki raoi. Ti namakina kamanoakira ngkana a mena i rarikira, ao e a karako riki maakakin ara tabo n reirei.

Ni koauana, e kabwarabwaraaki n iango akanne aron raoi te teei. Tii tabeman rooro n rikirake aika iai raoraoia ma a rangi ni bati ataei ake e karako boutokaaia irouia aia karo. E taku Melissa: * “Ni katoaa te tai are I nori iai taamneia utu aika katiteuanaaki n aia mwakuri ao I taku i nanou, ‘E bia kaman reke anne ngke I uarereke.’” Tao ko namakina naba anne.

Ko bae n aki onimakiniko raoi n am tai n ikawairake. Tao e karako kaotiotan tangiram ao kaungaam. Ko bae n uringa ununia am karo ike e a uruaki iai aia mare, ae te raurenako ae tao ko iangoia bwa e riki mairoum. Ke ae buakaka riki, e taetae ke n oreiko n te aro ae iowawa temanna mai buakoia am karo.

Tera aroia ataei aika aki tabeakinaki raoi? Tabeman a a kamanenai taian drugs ke a kabatiaa te moi manging ngke tebwi tabun aia ririki. Ake tabemwaang a a ira buakon te kakaeng ibukin ukoukorani mwengaraoia. A kona ataei ake tebwi tabun aia ririki ake a aki tabeakinaki raoi ni waekoa ni karekenano ibukin ukoukoran tangiraia ao akoaia. Ma a aki kona n teimaan aeka n iraorao aikai ao ngkana a a manga maenako, e a korakora riki namakinan te tabeaianga.

A kona ataei aika tebwi tabun aia ririki ake a rarawa ni mwane ni bwaai ni kamwane aikai, n rikirake ma namakinan ae a aki rangi ni kakawaki. E taku Ana: “I kakoauaa ae bon akea bongau kioina ngke bon anne ae e aki toki n taekinna tinau nakoiu. I uringnga bwa akea te tai ae e a tia ni kamoamoaai ke n akoai iai.”

 E aki tii reke te tabeaianga mani kaikawaakira. Ti kona n namakina te tabeaianga imwin te buuraure ae rangi ni kammaraki, baika riki n te kara ke raraomaeakinan taraakira. E ngae ngkana tera bukin tabeaiangara, ma e boni kona n iraea kukureira ao n uruana ara iraorao ma tabemwaang. Ma tera ae ti kona ni karaoia bwa ti aonga n tokanikai i aon namakin akanne?

Ti riai n ataia bwa e boni kona n reke iroura te ibuobuoki. Bon iai temanna ae kona ni buokira ni kabane, ae te Atua ae e kani buokira.

Aio te rongorongo are e anga te Atua rinanon ana burabeti are Itaia: “Tai kuba, ba bon Atuam Ngai: N na kakorakorako; ao N na buokiko naba; eng, N na kateimatoako n angaatain au raoiroi.” (Itaia 41:8, 9, BG) Ai karaunanora iangoan ae e tangiria te Atua bwa e na taui baira n te aro ni kaikonaki! Ngaia are bon akea riaira n raraoma!

Iai n te Baibara rongorongoia taan taromauria te Atua ake a raraoma ma a rabakau n taua bain te Atua. E namakinna Anna are tinan Tamuera bwa akea uaana kioina ngke e kanoabo. E aki toki ni kakanikoaki ibukini kanoabona. N tokina, e aikoa rin kanan Anna ao e tang n taai nako. (1 Tamuera 1:6, 8) Ma imwini bunran rawawatana nakon te Atua, e aikoa manga nanokawaki.​—1 Tamuera 1:18.

E namakina naba te tabeaianga te tia areru are Tawita n taai tabetai. I nanon ririki aika bati, ao e kataia n tiringnga te Uea are Tauro, ma e kamaiuaki man ana mwakuri teuanne ao n tabetai e a namakina ae e a bon taonakinako n ana kangaanga. (Taian Areru 55:3-5; 69:1) N aki ongea aei e a korea ae kangai: “N na wene ma ni matu ma te rau: Ba tii Ngkoe ae Ko kamaekai raoi, Iehova.”​—Taian Areru 4:8, BG.

A uaia ni kaaki rawawataia Anna ma Tawita i aon Iehova ao a namakina boutokaaia. (Taian Areru 55:22) Ti na kangaa ni karaoa naba anne ni boong aikai?

1. Karikirakea onimakina Iehova bwa kaanga Tamam.

E kaumakira Iesu bwa ti riai n ataa Tamana bwa ‘tii ngaia te Atua ae koaua.’ (Ioane 17:3) E karaunanora Bauro ni kangai: “E bon aki raroa mairoura n tatabemanira  nako.” (Mwakuri 17:27) E korea ae kangai Iakobo: “Kaania te Atua, ao ane e na kaaningkami.”​—Iakobo 4:8.

N ataakin ae iai Tamara i karawa ae tangirira ao n tabeakinira, bon te mwaneka ae kakawaki bwa ti na tokanikai i aon raraomara. E koaua bwa e kainnanoaki te tai ae maan ibukini karikirakean onimakinaia aomata iroura, ma a bati aika a ataia ae e rangi n ibuobuoki karaoan anne. E taku Caroline: “Ngke e a riki Iehova bwa Tamau, e a reke iai te aomata are I kona ni bunrii au namakin aika raba nakoina!”

E ururing rikaaki Rachel ma n taku: “Bon Iehova ae buokai bwa N na mwengaraoi ngke I a tiku n tii ngai bwa ai akea au karo. I kona n taetae ma ngaia ao ni butiia bwa e na buokai n au kangaanga. Ao e boni buokai.” *

2. Karekeia am utu n te onimaki.

E reireinia taan rimwina Iesu bwa a na iangoiia i marenaia bwa kaanga tariia ao mwaaneia. E tuangia ni kangai: “Taari ngkami ni kabane.” (Mataio 23:8) E tangiriia taan rimwina ni koaua bwa a na itangitangiri i marenaia ao n riki bwa te bwai ae kona n atongaki bwa te utu ni Kristian ae bubura.​—Mataio 12:48-50; Ioane 13:35.

A kakorakoraia aia ekaretia Ana Tia Kakoaua Iehova ni kaotiota te tangira ao te kabebetenano n aron ae rereke n te utu ni Kristian ni koaua. (Ebera 10:24, 25) A bati aika noria bwa bobotaki n te ekaretia a riki bwa kaanga te bwaa ae kabebetea rawawatan aia iango ao nanokawakia.

E ururing rikaaki Eva ma n taku: “Iai raoraou n au ekaretia are e ota raoi ni marakiu ao rawawatau. E kakauongo raoi, e wareware nakoiu ao e tataro ma ngai. E taraia raoi bwa N na aki tiku n tii ngai. E buokai bwa N na kaotii au kangaanga ao e kabebeteai. E rabwa n ana boutoka bwa I a moanna n namakina te mwengaraoi riki.” E reitia Rachel ni kangai: “E a reke ‘tinau ao tamau’ n te ekaretia. I a bon namakinna bwa I tangiraki ao ni mwengaraoi irouia.”

3. Kaotiotan te tangira ao te akoi nakoia aomata.

E karekea te iraorao ae teimaan kaotiotan te tangira ao te akoi. E taku Iesu: “E kakukurei riki te anga nakon te anganaki.” (Mwakuri 20:35) Ao ti aki nanokokoraki  bwa ti ataia ae ngkana ti kabatiaa kaotiotan te tangira, ti na rangi n tangiraki naba. E tuangia taan rimwina Iesu ni kangai: “Teimatoa n anganga ao ane kam na manga anganaki irouia aomata.”​—Ruka 6:38.

Ti a namakina te mwengaraoi riki ngkana ti kaotiota te tangira ao ngkana e kaotiotaki naba nakoira. E katereaki n te Baibara bwa “akea kabwakan te tangira.” (1 I-Korinto 13:8) E taku Maria: “I ataia bwa a aki koaua au iango tabeua aika buakaka i bon ibukiu. I kainaomataaki man te aeka n iango aei rinanoni buokaia tabemwaang ike I a mwanuokina iai arou. I namakina te raunnano n taai nako ngkana I buokiia tabemwaang.”

Mwaneka ake mai eta akekei bon tiaki mwaneka aika aongkoa a mwaaka ake a kona n anganiko naba ngkekei te raunnano ae teimaan. Ma a kona ni karekea te bitaki ae korakora. E taku Caroline: “I bon teimatoa naba n tabeaianga. Ma ngkai I a namakinna riki ae I boni bongana. I a ataia bwa e tabeakinai te Atua ao a a bati raoraou ake a karekea nakoiu namakinan te mwengaraoi.” E namakina naba anne Rachel. E taku: “I bon taonakinako n te nanokawaki n te tai teuana ma teuana. Ma bon iai tariu ma mwaaneu n te onimaki ake I kona n tou mwin aia taeka n reirei, ake a buokai n tarai bwaai n te aro ae riai. Ma ae kakawaki riki, e a bon reke Tamau are i karawa are I kona n taetae ma ngaia ni katoabong. E korakora te bitaki n anne.”

Iai katokan te tabeaianga ae teimaan. E kabwarabwaraaki rokon te waaki ae boou i aon te aba n te Baibara are ti nangi bane iai ni mwengaraoi. E beritanaki n Ana Taeka te Atua ni kangai: “A na tekateka temanna i aan ana kurebe ma ana biku, ao temanna i aan ana kurebe ma ana biku; ao akea ae na kamakuia.” (Mika 4:4, BG) A nang akea ae e na namakinna bwa e aki kamanoaki n te tai anne, ao akea naba ae na kaikoakira. Rawawatara ake a rangi ni korakora rimoa “a na aki uringaki.” (Itaia 65:17, 25, BG) A nang uota “te raoiroi” ni koaua te Atua ma Natina ae Kristo Iesu. Ike e nang reke iai “te raoi, ao te rau n aki toki.”​—Itaia 32:17, BK.