¿Pütüjaa aaʼu?
¿Kasa nayaawataka aaʼujee na arqueólogokana shiimain eejachin Belsasar otta nuluwataapuʼuin saaʼu Babilonia?
NAASHIN na wayuu «alawaa» makana sümüin tü sümakat tü Wiwüliakat, alawaa neʼe naashin tü aküjünakat süchiki eejachin chi aluwataaikai Belsasar, chi ashajünakai achiki suluʼu tü karaloʼutakat Daniel. Kakaliashii naya ichein süchiirua alawaain tia naashin (Dan. 5:1). Icheshii naya süchiirua tü namakat süka nnojoluin nousütüin na arqueólogokana wanee kasa shiyaawatünaka anainjee shiimain eejachin chi aluwataaikai Belsasar. Aʼwanajaapejeʼe sukuwaʼipa tia soʼu juyakat 1854, ¿kasa alataka soʼu tia?
Soʼu juyakat tia, apotüshi John Taylor eejatüle süchikanain tü pueulokot Ur, uuchimüinsü saaʼu Irak tia maaʼulu yaa. Nüntaka sünain waneirua kasa aainjuushi süka pootshi. Suluʼujatü tia wanee miichi miyoʼu, poloo sentiimetüro sajaʼapüin tia waneʼewai sukua. Wainma pütchi ashajünaka sünain tia akumajuushikat süka pootshi. Ashajünüsü wanee pütchi sünain eere suchuntunuin katüinjatüin noʼu waneepia chi aluwataaikai Nabonido otta Belsasar, chi nüchon miyoʼushikai. Shiyaawatünüitpaka saaʼu shiimain tü aküjünakat nüchiki Belsasar, jaʼitakajeʼe neʼe na «alawaa tia», makana paala, nanoujaitpa anain shiimain tü aküjünakat nüchiki.
Nnojotpejeʼe shiain süküjain neʼe tü Wiwüliakat eejachin chia wayuukai, süküjainya nuluwataapuʼuin. Alawaa tia naashin na wayuu «alawaa», makana sümüin tü sümakat tü Wiwüliakat. Soʼunnaa tü juyakat 1875, nüshajüin chi cientiifikokai William Talbot, tü namakat waneinnua wayuu. Nüküjain eein na wayuu makana: «Bel-sar-ussur [Belsasar] aluwataashi wanaa nümaa Nabonido chi nüshikai. Nnojotpejeʼe eein wanee kasa ayaawatünaka anainjee shiimainre tia».
Atüjaanapejeʼe aaʼu shiimain tia sutuma tü ashajünakat sünain tü kasa aainjuushikat süka pootshi. Ashajünüsü sünain tia nuʼunuin Nabonido suluʼumüin wanee mma naata, kakaliashi nia chayaa. ¿Jaraika niiʼirakaluʼuin sümaʼinruʼu chain nia chayaa? Anuu tü ashajünakat suluʼu Encyclopaedia Britannica süchiki tia: «Wanaa sümaa chajachin Nabonido suluʼu wanee mma naata, nia niʼitaaka Belsasar niiʼirakaluʼu sünain aluwatawaa jee niʼitaain najapuluʼu napüshi na nusurulaatsekana». Nia Belsasar aluwataakai soʼunnaa tia. Müsüjeseʼe pansaain tia naashin Alan Millard, wanee arqueólogo sümaa nikirajaain sünain sukuwaʼipapala anüikii. Nüküjain pansaain tü süküjakat tü karaloʼutakat Daniel süchiki nuluwataapuʼuin Belsasar.
Nayaawatapejeʼe saaʼu na wayuu aʼyataakana nümüin Maleiwa shiimain tü ashajünakat suluʼu tü karaloʼutakat Daniel süka natüjaain saaʼu nüshajiralain shia Maleiwa otta suluʼuin shia tü Wiwüliakat (2 Tim. 3:16, TNM).