JOSÉ omaña asy anga éste gotyo. Oiméne katuete ohoséntema upégui; ojeskapase umi komersiántegui. Haʼe oikuaa porã umi sérro kupépe opytaha Hebrón, pe lugár haʼe oikoha. Itúva Jacob katu oiméne ojepreparáma hína oñeno hag̃uáicha ha ni noñeimahinái mbaʼépa ohasa hína itaʼýra ohayhuetéva. José oiméne opensa voi ndorekoveitamaha oportunida ohecha jeývo ituvamíme. Umi komersiánte ningo opaga Josére ha upévare ndoipeʼái hesa hiʼárigui. Ndaikatumoʼãi voínteko José ojeskapa chuguikuéra, upémarõ ohóntema mbeguekatu hendivekuéra sur gotyo. Katuete ningo ogana porãta hikuái ovendérõ Josépe umi ehípsiope ha avei ovendévo umi prodúkto oraháva hína hikuái.

José oiméne oreko 17 áñorupi upérõ. Ojere omaña mar Grande gotyo, opytáva oéstepe, ha ohecha mbaʼéichapa oike mbeguekatu ohóvo pe kuarahy. Oiméne oñeporandu: “¿Mbaʼéreiko ojere vaipaite chéve? ¿Mbaʼére piko che ermanokuéra chejukase ha upéi chevende esklávoramo?”. Oiméne anga hesay pororopa upépe, ha hiʼarive ni ndoikuaái mbaʼépa ohaʼarõ hína chupe.

Josépe ningo heta ombohasa asy ifamília, péro haʼe lomímonte ojerovia mbarete. ¿Mbaʼépa ikatu ñaaprende chugui? ¿Ha mbaʼérepa ohasa raʼe koʼãichagua situasión rehe?

José umíva éntre heta oĩ vaʼekue hógape, péro ndovyʼái hikuái ha ndojoguerahaporãi. La Biblia omombeʼu yma umi kuimbaʼe hudío hembireko heta hague, péro upéva Jehová opermiti Jesús ou pevénte. Umichagua matrimónio ningo provlémamante ogueru, ha Jacob ehémplo ohechauka upeichaha (Mateo 19:4-6). Jacob ningo 14-rupi ifamília vaʼekue cuatro kuñágui, mokõi haʼe vaʼekue hembireko: Lea ha Raquel, ha umi ótra katu, hembirekokuéra eskláva: Zilpá ha Bilhá. Péro Jacob ohayhueterei vaʼekue Raquélpe, ha Léape katu núnka ndohayhúiva. Haʼe ningo Raquel ermána majór, ha Jacob omenda vaʼekue hese isuégro ombotavýguinte voi chupe. Raquel ha Lea pyʼỹinte oiko vai vaʼekue pórke iñenvidiósa hikuái, ha upévare imembykuéra iñenvidióso avei ha noñontendéi (Génesis 29:16-35; 30:1, 8, 19, 20; 37:35).

Raquel ningo ndaikatúi vaʼekue imemby, péro upéi hasypeve hyeguasu ha onase José. Upérõ Jacob itujáma, upévare ombojeroviaiterei Josépe ha oproteheve vaʼekue chupe umi ótro ifamíliagui. Por ehémplo, peteĩ vuéltape Jacob ojotopáta hína kuri iñermáno Esaú ndive, ha okyhyjeterei  pórke ou ojuka hag̃uáicha chupe. Jacob ndive oĩ vaʼekue ifamília kompletoite ha haʼe oprotehe vaʼerã chupekuéra. Upévare oprepara peteĩ grúpo tuicháva ojoprotehepa hag̃ua hikuái, péro Raquel ha imembyʼípe omoĩ ultimoitépe ani hag̃ua ojehu chupekuéra mbaʼevete. Upéva katuete oiméne ombovyʼa raʼe Josépe. Péro upe díape oiko avei peteĩ mbaʼe osorprendéva chupe. Itúva ningo itujáma añete, péro imbarete gueteri, ha upe koʼẽme katu ikarẽte. Tuichaite oñemondýine oikuaárõ guare Jacob oñorairõ hague tóda la nóche peteĩ ánhel ipoderósova ndive, oipotágui oprotehe ha ovendesi chupe. Ha Jehová ovendesi chupe oprometévo oñangarekotaha hese, ha ogarantisa okumplitaha upéva okambiávo chugui héra. Upe guive Jacob héra Israel, ha chugui osẽ peteĩ nasión tuicha ha oraháva héra (Génesis 32:22-31). Kon el tiémpo José oikuaa haʼe ha iñermanokuéra familiarégui oñepyrũtaha upe nasión.

Tiémpo rire, José ohasa peteĩ situasión ijetuʼuetereíva: isy ou omano onasévo iñermaníto Benjamín. Haʼe ningo ohayhueterei isýpe, ha hetaiterei hasẽ omanórõ guare chugui. Itúva Jacob heta osufri avei, hasy asy chupe, upéicharõ jepe oĩ upépe okonsola hag̃ua itaʼyraʼípe. Omokãmokã anga chugui hesay ha oñeʼẽ chupe pe rresurreksiónre, peteĩ esperánsa okonsola vaʼekue avei yma ijavuélo Abrahánpe. ¡Mbaʼeichaite piko oiméne oñeñandu porãve José oikuaávo Jehová omoingove jeytaha isymíme! Oiméne upéva koʼýte oipytyvõ chupe ohayhuve hag̃ua Jehovápe, “haʼe ningo Ñandejára umi oikovévape g̃uarã” (Lucas 20:38; Hebreos 11:17-19). Jacob ombyasyeterei anga José ha Benjamínpe opytágui hikuái tyreʼỹmi, upévare siémpre ombojerovia chupekuéra (Génesis 35:18-20; 37:3; 44:27-29).

Oimeraẽva ningo ilája vaíta peichaite peve oñembojeroviárõ chupe, ¿ajépa? Péro José ndaupéichai, síno osegi itúva ha isy ehémplo, upévare ojerovia mbarete Jehováre ha ohechakuaa mbaʼépa oĩ porã ha mbaʼépa oĩ vai. Orekórõ guare 17 áño, haʼe oho oipytyvõ iñermanokuérape okuida hag̃ua umi ovecháre, ha upérõ haʼe ohecha haʼekuéra ojapo hague peteĩ mbaʼe noĩporãiva. ¿Mbaʼépa ojapóta? ¿Opensánepa ikuentaveha okirirĩnte opyta porã hag̃ua iñermanokuérandi térãpa omombeʼu vaʼerãha? La Biblia ndeʼíri mbaʼépa opensa raʼe haʼe upérõ, péro heʼi ojapo hague oñehaʼarõva chugui ha oho omombeʼu itúvape mbaʼépa la oikóva (Génesis 37:2). Upéva katuete ombovyʼáne itúvape, oikuaágui ikatuha ojerovia itaʼýrare. José ningo peteĩ ehémplo porã umi mitãrusu ha mitãkuñáme g̃uarã. Peikuaáramo pene ermáno térã pene amígo ojapoha peteĩ mbaʼe vai, ani pekirirĩ, síno pejapo oñekotevẽva peipytyvõ hag̃ua chupekuéra (Levítico 5:1).

Péro oĩ avei ótra kósa ikatúva ñaaprende José famíliagui. Koʼág̃arupi Ñandejára siervokuéra peteĩntema hembireko, upéicharamo jepe oĩ heta orekóva tuvanga, taʼyranga térã ermanoanga.  Koʼãichagua família imanduʼa vaʼerã noĩporãiha oñembojeroviave peteĩmente, pórke upéva ikatu omoingo vai rei ifamíliape. Umi sy ha túva iñarandúva oñehaʼã ombojerovia ha ohayhu enterovépe peteĩchante, tahaʼe itaʼýra tee térã itaʼyranga. Iñimportánte avei ohechauka káda únope orekoha hikuái umi kualida iporãva ha enterovéva ikatuha oipytyvõ ojeiko hag̃ua vyʼápe hogapýpe (Romanos 2:11).

Jacob omombaʼeterei Josépe ipyʼaguasu ha odefende haguére umi mbaʼe oĩ porãva, oiméne upévare ojapouka chupe peteĩ ao iporãitereíva (Génesis 37:3). Upe ao ojogua lénto peteĩ kamisa pukúpe ha imánga lárgava. Umichagua ao ningo oipuru vaʼekue umi prínsipe añoiténte.

Jacob nomeʼẽi vaʼekue upe ao Josépe omboselóso hag̃ua iñermanokuérape, síno ohechaukasénte itaʼýrape ohayhuha chupe. Ha José katuete oagradeséne raʼe itúvape ombojerovia haguére chupe. Péro ipahápe pe ao porãite, provlémamante ogueru Josépe. Haʼe ningo okuida vaʼekue umi ovecháre pe kámpore, ha oiméne ijetuʼu chupe oiko hag̃ua okorre upe aóreve. Ñañeimahinamína mbaʼéichapa oguata asýne raʼe pe ñanandýre, ojupítarõ sérrore térã ohótaramo oipeʼa peteĩ ovechamíme peteĩ ñuatĩndýgui. Péro ndahaʼéi voi upéva la provléma, ¿mbaʼépa opensáta hese iñermanokuéra oikuaárõ itúva orregala hague chupe upe ao porãite?

La Biblia heʼi: “[Iñermanokuéra] ohechávo itúva ohayhuveha chupe ndaijaʼeive hikuái hese, ha ndaikatuvéi oñeʼẽ chupe pyʼaguapýpe” (Génesis 37:4, ÑÑB). * Oimeraẽvante voi ningo iselósota péicha oñembojeroviavérõ peteĩmente, péro José ermanokuéra oheja upe envídia odomina chupekuéra, ha upéva noĩporãi (Proverbios 14:30; 27:4). ¿Oikómavapa nderehe avei upéicha? ¿Ndépa ndepochy avei oñembojeroviavéramo ótrope ndéve rangue? Oiméramo upéicha, ani nderesarái José ermanokuéragui. Haʼekuéra ningo oenvidia kuri iñermánope, upévare ojapo peteĩ mbaʼe ivaietereíva ombyasýva upe rire hikuái. Ko ehémplo ohechauka ñandéve iporãveha ‘javyʼa umi ovyʼáva ndive’ (Romanos 12:15).

José oiméne katuete ohechakuaa iñermanokuéra ndochaʼeiha hese. Péro ndahaʼéi upe haguérente oipeʼáva pe ao omeʼẽva chupe itúva, jepe oiméne ojapose raʼe upéva ani hag̃ua oñaprovlema rei hendivekuéra. José oikuaa Jacob orregala hague chupe upéva ohechauka hag̃ua ohayhu ha omombaʼetereiha chupe, upévare ndoipeʼái voi upe ao, ha péicha ombovyʼa itúvape. ¿Mbaʼépa ikatu ñaaprende iñehémplogui? Ñandejárape g̃uarã ningo enterove peteĩchapánte, péro haʼe otrata porãve umi iñeʼẽrendúvape chupe, ha oipota voi entéro  ohechakuaa isiervokuéra idiferenteha umi hénte añágui. Josépe odiferensia haguéicha ijao iñermanokuéragui, upéicha avei umi kristiáno teépe odiferensia ikondúkta ko múndogui, ha upévare oĩta katuete oenvidia ha omboykéva chupekuéra (1 Pedro 4:4). ¿Okambia vaʼerãpa hikuái ani hag̃ua oñaprovlema rei umi héntendi? Nahániri, José ndoipeʼái haguéicha ijao porã oĩrõ guare iñermanokuérandi, umi kristiáno tee nokambiái vaʼerã ikondúkta oĩ jave umi hénte añándi (Lucas 11:33).

Upe riremínte, José dos vése osoña peteĩ mbaʼe iñextráñova. Primero osoña haʼe ha iñermanokuéra ombyatyha hína umi trígo ha oñapytĩ un máso káda uno. Ha upéi umi trígo ombyaty vaʼekue José oñemboʼy, ha iñermanokuéra mbaʼéva katu ojere hese ha ojayvy henondépe omombaʼe hag̃uáicha chupe. Pe segúndope katu ohecha pe kuarahy, jasy ha 11 estrélla ojayvyha avei henondépe (Génesis 37:6, 7, 9). ¿Mbaʼépa ojapo José osoña rire koʼã mbaʼe iñextrañoitéva? ¿Omombeʼútapa térã nahániri?

Umi mbaʼe José osoña vaʼekue ou Jehovágui, ha mokõivévante peteĩ profesía Jehová oipotáva ojekuaa. Upérõ ndaipóri gueteri proféta ojapóva peichagua tembiapo, ohóva omombeʼu Jehová mensáhe umi persóna rrevéldepe ha heʼíva mbaʼépa ohaʼarõ chupekuéra. Péro José ojapo vaʼerã upéva, ojapoháicha peteĩ proféta.

José heʼi porãnte iñermanokuérape: “Pehendumi pe che képe ahecha vaʼekue”. Ha omombeʼupa rire la osoña vaʼekue, haʼekuéra pyaʼe voi opilla mbaʼépa heʼise José, ha ndogustaiete voi chupekuéra. Upévare osẽ heʼi: ‘¿Reimoʼã piko ndetaha ore ruvicha guasu ha oredominataha?’. Upe guive haʼekuéra koʼytevéntema ndochaʼéi Josére. Ha omombeʼu rire pe segundo suéño, ituvaháma ojagarra vai chugui ha ojaʼo chupe, heʼívo: “¿Mbaʼe piko rereko ne akãme rehecha hag̃ua upéicha nde képe? ¿Reimoʼã piko nde sy, ne [ermanokuéra] ha che, roñesũtaha ne renondépe?”. Heʼíramo jepe upéicha, Jacob opyta ojepyʼamongeta José osoña vaʼekuére. Oiméne opensa: ¿noiméi piko añete Jehová oñeʼẽ hína che raʼýndi? (Génesis 37:6, 8, 10, 11.)

Péro ndahaʼéi Josépe añónte la ojepersegíva térã oñembohasa asýva omombeʼu haguére Ñandejára mensáhe. Jesús, pe mensahéro iñimportantevéva, heʼi vaʼekue voi: “Chéve chepersegíramo hikuái, peẽme avei pendepersegíta” (Juan 15:20). Enterovénte, tahaʼe haʼéva ñandeeda, ikatu ñaaprende heta mbaʼe ko mitãrusu ipyʼaguasu ha ijerovia mbaretévagui.

Tiémpo riremi, Jacob omondo Josépe iñermanokuéra rendápe. Haʼekuéra ningo okuida hína kuri itúva ovecháre nórte gotyo, Siquem ypýpe, upe lugár orekohápema voi hikuái heta enemígo. Ha Jacob ojepyʼapy hesekuéra, upévare omondo Josépe ohecha hag̃ua oĩ porãpa hína hikuái. ¿Mbaʼéichapa oiméne oñeñandu raʼe José? Haʼe ningo oikuaa porã iñermanokuéra ndochaʼeiha hese. ¿Mbaʼéichapa orreaksionáne hikuái oikuaávo itúva omondoha chupe hendapekuéra? José ojedesidi iñeʼẽrendutaha itúvape ha oho hendapekuéra, toiko la oikóva (Génesis 34:25-30; 37:12-14).

Siquem opyta 80 kilómetrorupi nórte gotyo Hebróngui, upévare José oguata vaʼerã amo 4 o 5 díarupi og̃uahẽ hag̃ua iñermanokuéra rendápe. Péro og̃uahẽvo upépe, oñemombeʼu Josépe ohóma hague hikuái Dotánpe, opytáva nórte gotyove, amo 22 kilómetrorupi upégui. Og̃uahẽmbotávoma, iñermanokuéra ohecha chupe ha ipochy rendy hikuái, haʼekuérango ni ndohechaséi chupe. Upémarõ heʼijoa hikuái: ‘¡Napépe ou pe ohecháva heta mbaʼe iképe! Peju jajuka chupe ha jaity chupe peteĩ pósope ha jaʼéta peteĩ mymba ñarõ hoʼu hague chupe. Ha upépe jahecháta mbaʼépa oiko umi mbaʼe osoña vaʼekuégui’. Rubén ohendúvo upéva, ointerveni ha okonvense iñermanokuérape opoínte hag̃ua Josépe peteĩ pósope, ha natekotevẽiha ojejuka chupe. Haʼe heʼi chupekuéra upéicha ohoségui upe rire oguenohẽ jey chupe upe pósogui (Génesis 37:19-22).

José oiméne ni noñeimahinái mbaʼépa ohaʼarõ chupe, haʼe ningo opensáne ipochyjerámane hague hikuái. Péro ndaupeichaiete, og̃uahẽrõ g̃uarã ojeitýma hikuái hiʼári. Oipeʼa chugui ijao porãite, ha omondyryry chupe hikuái peteĩ póso hypáva oĩha meve ha omombo chupe upépe. ¡Oiménengo  oñelastima vaipaite anga hoʼávo! Haʼe apenaite oñemboʼy ha oñehaʼãvéramo jepe, ndaikatúi osẽ haʼeño upe pósogui. Oñepyrũ osapukái ha ojerure asy iñermanokuérape onohẽmínte hag̃ua chupe upégui. Péro avave nopenái hese, síno oho okaru hikuái ku mbaʼeveʼỹrõguáicha. Upéi, oaprovecha hikuái Rubén noĩri aja hendivekuéra, ojuka hag̃ua Josépe. Ha upépe Judaháma okonvense chupekuéra ani hag̃ua ojuka chupe, síno ovendénte hag̃ua Josépe umi komersiánte ohasávape upérupi. Namombyrýi haʼekuéra oĩhágui, opyta pe tape oipurúva umi komersiánte ohóva Egíptope, ha upe javete ohasa ohóvo peteĩ grúpo de komersiánte ismaelíta ha madianíta. Ha Rubén og̃uahẽ mboyve, ovendéma katu hikuái Josépe 20 síklore (Génesis 37:23-28; 42:21). *

Oñepyrũvo ko artíkulo, jahecha kuri umi komersiánte ogueraha hague Josépe sur gotyo, Egíptope. José opyta anga haʼeñoite. Kién sáve arakaʼépa ohecha jeýta ifamíliape. Haʼe ndoikuaái kuri Rubén ombyasyeterei hague upe ojejapóva hese, ni ndoikuaái mbaʼeichaitépa itúva osufri oimoʼãgui itaʼýra ohayhuetéva omanoha. Ndoikuaamoʼãvéima avei mbaʼevete ijavuélo Isaácgui ni iñermaníto Benjamíngui, ha hiʼarive oiméne ohechagaʼuetereíma anga chupe. Péro, ¿opytápa añete mbaʼeveʼỹre? (Génesis 37:29-35.)

Nahániri. Haʼe heta añete osufri operde rupi ifamíliape, ojeguerahávo chupe Egíptope mombyry hógagui ha oñevendérõ guare chupe esklávoicha peteĩ kuimbaʼe ipláta hetávape, hérava Potifar. Upéicharamo jepe, haʼe osegi ojerovia mbarete. José oikuaa porã vaʼekue Ñandejárape, ha ndaipóri mbaʼeve ni avave ikatu vaʼerã omomombyry chupe Jehovágui (Génesis 37:36). Umi mbaʼe ohasa vaʼekue omombareteve ijerovia ha omoag̃uive chupe Jehováre. Ág̃a amo gotyove, osẽta ótro artíkulo ohechaukáva mbaʼéichapa José ojerovia mbarete rupi oservi porã Ñandejárape, ha oipytyvõ ifamíliape oikotevẽve jave hikuái. ¡Ajépa iporãite José ehémplo ñandéve g̃uarã!