¿Okontradesípa la Biblia la siénsiape?
Mbaʼépa heʼi la Biblia
No. La Biblia ndahaʼéiramo jepe peteĩ lívro de siénsia omensiona jave umi téma sientífiko ni michĩmi ndojavýi. Jahechamíta koʼág̃a unos kuánto ehémplo ohechaukáva upéva siertoha. Hiʼarive ojeskrivírõ guare la Biblia neʼĩra ojedeskuvri ni peteĩva koʼã mbaʼe jahechátava.
La Biblia heʼi ko univérso oreko hague peteĩ prinsípio (Génesis 1:1). Péro heta kuénto ha lejénda heʼi vaʼekue oiko hague peteĩ sarambi guasu ha péicha oñepyrũ hague ko univérso. Umi babilonio katu oguerovia umi dios osẽ hague mokõi márgui ha umíva haʼe hague ko univérso tuakuéra. Ha oĩ vaʼekue ótro heʼíva ko univérso osẽ hague peteĩ uévo tuichaitereívagui.
La Biblia ohechauka ko univérso osegiha umi léi oĩva pe naturalésape, ha ndahaʼéi umi dios odesidíva iñantóhope la oikótava ko univérsope (Job 38:33; Jeremías 33:25). Péro heta kuénto ha lejénda oñemombeʼúva ko múndo tuichakuére heʼi umi dios ipyʼahatãitereiha. Avei ojeʼe haʼekuéra ojapoha oipotáva guive ha umi hénte ndaikatuiha ojapo mbaʼeve ojoko hag̃ua chupekuéra.
La Biblia heʼi ko yvy oñemosaingoha mbaʼeve ári (Job 26:7). Péro yma katu oĩ vaʼekue hénte ogueroviáva ko yvy iplanoha ha oguapyha peteĩ higánte térã peteĩ animál ári, por ehémplo peteĩ vúfalo o peteĩ tortúga.
La Biblia ohechauka umi y oĩva umi márpe ha umi y tuichahápe ojeevaporaha ha oikoha chugui umi arai. Upéi umíva hoʼa jey oiko rire chugui ama, amandáu térã niéve, ha omyenyhẽ umi arrójo ha rrío osyrýva (Job 36:27, 28; Eclesiastés 1:7; Isaías 55:10; Amós 9:6). Péro yma Gréciape katu oñepensa vaʼekue pe yvy guýpe oĩha peteĩ mar tuichaitereíva ha upégui osẽha umi y osyrýva umi rríore. Ha ojapo amo 300 áñorupi ojesegi hague ojeguerovia upéva.
La Biblia ohechauka ymave umi montáña oĩ hague y guýpe (Salmo 104:6, 8). Péro oĩ kuénto ha lejénda omombeʼúva umi dios okrea hague umi montáña oĩhaichaite koʼág̃a.
La Biblia ohechauka ñanepotĩramo ñaneresãivetaha. Pe léi oñemeʼẽ vaʼekue umi israelítape heʼi peteĩ persóna opokóramo teʼonguére ojepohéi vaʼerãha. Ha oĩramo orekóva peteĩ mbaʼasy ikatúva okontahia ótrope ojapo vaʼerã kuarenténa. Avei heʼi mbaʼépa ojapo vaʼerã hikuái oĩ rire váñope pono okontamina mbaʼeve (Levítico 11:28; 13:1-5; Deuteronomio 23:13). Péro upe tiémpope umi egipcio ombojeheʼa vaʼekue heta mbaʼe ojapo hag̃ua chugui pohã ha umíva apytépe umáno rekaka. Ha upe pohã oipuru omoĩ hag̃ua umi erídare.
¿Siértopa umi mbaʼe ojeʼéva jepi oĩ vaiha la Bíbliape?
Jahechamína unos kuánto pruéva ohechaukáva upéva ojeʼe reinteha:
Ojeʼéva jepi: La Biblia heʼi ko univérso ojejapo hague 6 día de 24 órapente.
La verda: La Biblia ndeʼíri mbaʼe féchapepa Ñandejára oñepyrũ okrea ko univérso (Génesis 1:1). Avei ohechauka umi 6 día oñeñeʼẽha Génesis kapítulo 1-pe odura hague hetaiterei tiémpo. Inklúso Génesis 2:4-pe oñeñeʼẽvo pe tiémpo Ñandejára okreárõ guare pe yvága, yvy ha opa mbaʼe, ojeʼe haʼe hague peteĩ díante.
Ojeʼéva jepi: La Biblia heʼi umi plánta ha yvyramatakuéra ojekrea hague pe kuarahy mboyve, péro upéva ndaikatúi oiko pórke pe kuarahyʼỹre ndaikatúi oiko pe fotosíntesis (Génesis 1:11, 16).
La verda: La Biblia ohechauka Ñandejára ojapo hague umi estrellakuéra umíva apytépe pe kuarahy ojapo mboyve umi plánta ha yvyramatakuéra (Génesis 1:1). Pe primer díapema voi pe kuarahýgui oike peteĩ lus kangymi ko yvy ape ári. Ha upévare ikatu jaʼe oĩ hague sufisiénte lus oiko hag̃ua pe fotosíntesis pe tercer díape (Génesis 1:3-5, 12, 13). Ñandejára ojapóramo jepe pe kuarahy pe primer díape un tiémpo rire ae ohesapepaite ko yvy ape ári koʼág̃a ojapoháicha (Génesis 1:16).
Ojeʼéva jepi: La Biblia heʼi pe kuarahy ojereha ko ñane planétare.
La verda: Eclesiastés 1:5 heʼi: “Pe kuarahy osẽ ha oike jey, upéi pyaʼe oho ilugárpe ha ojeprepara osẽ jey hag̃ua”. Ko téxtope oñemombeʼúnte mbaʼéichapa peteĩ persóna ko yvy ape ári guive ohecha pe kuarahy haʼeteha omýiva. Ha ko ñane tiémpo peve jaʼe gueteri kuarahyresẽ ha kuarahyreike, jaikuaáramo jepe ñane planetaha la ojeréva pe kuarahýre.
Ojeʼéva jepi: La Biblia heʼi ko yvy iplanoha.
La verda: La Bíbliape oñeñeʼẽramo jepe “umi 4 eskínagui” upéva ndeʼiséi katuete ko yvy orekoha 4 eskína. Upéva rangue ko fráse heʼise oñeñeʼẽha ko yvy kompletoitére (Isaías 11:12, nóta; Lucas 13:29).