Kanbiọ lẹ sọn Wehiatọ lẹ Dè
Be Islaelivi lẹ do nudevo bo na dù to danfafa ji gbọnvona manna po asọkle lẹ po ya?
Manna wẹ Islaelivi lẹ dù hugan to owhe 40 he yé yizan to danfafa ji lẹ gblamẹ. (Eks. 16:35) Jehovah sọ na yé asọkle lẹ to nujijọ awe delẹ whenu. (Eks. 16:12, 13; Sọh. 11:31) Etomọṣo, núdùdù devo he Islaelivi lẹ do nado dù lẹ ma sù sọmọ.
Di apajlẹ to whedelẹnu, Jehovah deanana omẹ etọn lẹ yì “gbọjẹtẹn de,” fie yé sọgan mọ onú jọwamọ tọn delẹ he na súdo nuhudo yetọn lẹ tọn te. (Sọh. 10:33) Dopo to nọtẹn mọnkọ lẹ mẹ wẹ gbọjẹtẹn Elimi tọn “fie asisa osin tọn 12 po odétin 70 po tin te,” matin ayihaawe odétin wunmẹ de he nọ de sinsẹ́n he vivi tọ́n. (Eks. 15:27) Owe de dọ dọ odétin ehe, he “nọ wú to lẹdo susu lẹ mẹ . . . wẹ atin he nọ hẹn núdùdù wá hugan to danfafa ji, bo nọ wleawu núdùdù, amì, po gbọjẹtẹn po tọn na gbẹtọ livi susu lẹ.” (Plants of the Bible)
Islaelivi lẹ gán ko sọ nọte to gbọjẹtẹn tangan de he yin yinyọnẹn to egbehe taidi Feiran, ehe yin apadewhe Agbàdo Tọ̀sisa tọn Feiran tọn. a Owe de dọ dọ, agbàdo tọ̀sisa tọn ehe “dite na kilomẹtlu 130, bo yin dopo to dehe dite, yọnwhanpẹ, bosọ diyin hugan to agbàdo tọ̀sisa tọn Sinai tọn lẹ mẹ.” (Discovering the World of the Bible) E yidogọ dọ: “Eyin mẹde zingbejizọnlin na kilomẹtlu 45 sọn fie agbàdo tọ̀sisa tọn lọ pehẹ ohù te, e na jẹ Gbọjẹtẹn Feiran tọn. Gbọjẹtẹn lọ yiaga na ohù na mẹtlu 610 bo dite na nudi kilomẹtlu 5. Agbàdo lọ gọ́ na odétin lẹ bosọ yọnwhanpẹ sọmọ bo nọ yin yiyijlẹdo Jipa Edẹni tọn go. Na owhe fọtọ́n susu, gbẹtọ lẹ nọ disa wá lẹdo ehe mẹ na odétin fọtọ́n susu ehelẹ wutu.”
Whenue Islaelivi lẹ tlọ́n Egipti, yé hẹn linfin yinyan, aklahònú lẹ, podọ vlavo jinukun delẹ po amì po. Na nugbo tọn, onú ehelẹ ma na ko hẹn yé na azán kaka de. Omẹ lọ lẹ sọ hẹn “lẹngbọpa lẹ po kanlinpa lẹ po, yèdọ kanlin-yìnyìn susugege de.” (Eks. 12:34-39) Amọ́, na ninọmẹ sinsinyẹn danfafa ji tọn lẹ wutu, e yọnbasi dọ susu kanlin lọ lẹ tọn ni ko kú. Delẹ to yé mẹ gán ko yin dùdù gbọn Islaelivi lẹ dali. Devo lẹ gán ko yin yíyí do sanvọ́ etlẹ yin na yẹwhe lalo lẹ. b (Owalọ ) Etomọṣo, Islaelivi lẹ gbẹ́ yìn kanlin delẹ dile e sọawuhia do to gblọndo he Jehovah na omẹ lọ lẹ mẹ whenue yé gboawupo nado do yise hia, e dọmọ: “Visunnu mìtọn lẹ na lẹzun lẹngbọhọtọ lẹ to danfafa lọ ji na owhe 40.” ( 7:39-43Sọh. 14:33) Enẹwutu, e yọnbasi dọ kanlinpa yetọn lẹ ni ko na yé anọ́sin po olàn po to whedelẹnu, amọ́ e họnwun dọ enẹ ma na ko pé nado na núdùdù nudi gbẹtọ livi atọ̀n na owhe 40. c
Fie wẹ kanlin lọ lẹ nọ mọ núdùdù po osin po te? d To ojlẹ lọ mẹ, e yọnbasi dọ jikun susu ni ko nọ ja, bọ ogbé susu na ko nọ wú dogọ to danfafa lọ ji. Étude perspicace des Écritures, Volume 1, dọ dọ to owhe 3500 die, “osin he tin to lẹdo Alabia tọn mẹ sù jẹ obá de mẹ hugan dehe nọ tin-to-aimẹ to egbehe. Agbàdo tọ̀sisa tọn he siso bosọ hú kavi agbàdo he mẹ osin gọ́ to ojlẹ de mẹ wayi he nọ yin mimọ to egbehe lẹ yin kunnudenu lọ dọ to ojlẹ lọ mẹ jikun susu nọ ja, ehe nọ zọ́n bọ tọ̀sisa lẹ tin.” Etomọṣo, danfafa yin lẹdo he nọ gbọgbé bosọ nọ dobu taun de. (Deut. 8:14-16) Eyin Jehovah ma ko wleawu osin tọn to azọ́njiawu-liho wẹ, e họnwun dọ Islaelivi lẹ po kanlin yetọn lẹ po na ko kú.—Eks. 15:22-25; 17:1-6; Sọh. 20:2, 11.
Mose dọna Islaelivi lẹ dọ Jehovah yí manna do na yé núdùdù, “na ewọ nido sọgan hẹn [yé] yọnẹn dọ gbẹtọ ma nọ nọgbẹ̀ gbọn núdùdù kẹdẹ dali gba, ṣigba gbọn ohó he nọ tọ́n sọn onù Jehovah tọn mẹ lẹpo dali wẹ gbẹtọ nọ nọgbẹ̀.”—Deut. 8:3.
a Pọ́n Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn 1er mai 1992 to flansegbe mẹ, w. 24, 25.
b Biblu donù ninọmẹ awe go ehe whenu kanlin lẹ yin yiyizan nado sanvọ́ hlan Jehovah te to danfafa ji. Ninọmẹ tintan lọ wẹ whenue yẹwhenọduta lọ yin didoai; podọ awetọ lọ yin to Juwayi whenu. Nujijọ awe lọ lẹ wá aimẹ to 1512 J.W.M., enẹ wẹ to owhe awetọ mẹ whenue Islaelivi lẹ tọ́n sọn Egipti godo.—Lev. 8:14–9:24; Sọh. 9:1-5.
c Sẹpọ vivọnu owhe 40 lẹ tọn to danfafa ji, Islaelivi lẹ yí kanlin fọtọ́n donù kanweko susu lẹ taidi ogblànnu awhàn tọn lẹ. (Sọh. 31:32-34) Etomọṣo, yé zindonukọn nado to manna dù kakajẹ whenue yé biọ Aigba Pagbe tọn ji.—Jọṣ. 5:10-12.
d Kunnudenu de ma dohia dọ kanlin lẹ dù manna, na e nọ ja sọgbe hẹ dehe mẹdopodopo sọgan dù wutu.—Eks. 16:15, 16.