Kọndopọ Sinsẹ̀n lẹ Tọn—Be E Sọgbe Ya?
“Be sinsẹ̀n nọ kọ̀n mí dopọ wẹ ya kavi e nọ klan mí?” Kanbiọ enẹ yin kinkanse mẹhe nọ hia linlinwe lọ The Sydney Morning Herald lẹ. Kanwe-ṣinẹnẹ to kanweko ji mẹhe hia linlinwe lọ lẹ tọn wẹ dọ dọ sinsẹ̀n nọ hẹn kinklan wá.
PỌNDOHLAN devo pete wẹ mẹhe nọ nọgodona kọndopọ sinsẹ̀n tọn lẹ tindo gando whẹho lọ go. Eboo Patel he do pipli kọndopọ sinsẹ̀n tọn de (Interfaith Youth Core) ai dọmọ: “Sinsẹ̀n tẹwẹ tin bọ awuvẹmẹ . . ., ninọmẹ dagbe lẹdo tọn . . ., po homẹdagbe didohia po ma nọ duahunmẹna?”
Na nugbo tọn, Bouddha-sẹ̀ntọ, Katoliki, Plọtẹstant, Hindu, Malenu po mẹsusu devo lẹ po nọ wazọ́n dopọ to whedelẹnu nado sọgan de ohẹ́n sẹ̀, hoavùn na jlọjẹ gbẹtọvi lẹ tọn, doalọtena bọmbu flinflin lẹ dìdì do aigba glọ, kavi na ayinamẹ gando lẹdo lẹ hinhẹn do ninọmẹ dagbe mẹ go. Sinsẹ̀n voovo lẹ ko pli dopọ nado dọhodo lehe yé sọgan yidogọna gbekọndopọ po godoninọna ode awetọ po do ji. Nado jaya na gbekọndopọ yetọn, yé nọ basi hùnwhẹ he bẹ vẹla titá, hànjiji, wedudu, dẹ̀hiho po mọmọ po sọyi hẹn lẹ.
Be kọndopọ sinsẹ̀n lẹ tọn wẹ yin pọngbọ na kinklan he tin to sinsẹ̀n voovo lẹ ṣẹnṣẹn ya? Be kọndopọ sinsẹ̀n lẹ tọn wẹ Jiwheyẹwhe na yizan nado jla ninọmẹ aihọn lọ tọn do ya?
YÉ GBẸKỌ JIWHEYẸWHE GO NADO DÍN PỌNINỌ
Pipli daho he bẹ sinsẹ̀n voovo lẹ hẹn de nọ doawagun dọ hagbẹ pipli emitọn tọn lẹ wá sọn sinsẹ̀n 200 linlán mẹ bo tin to otò 76 mẹ. Yanwle pipli lọ tọn wẹ “nado hẹn kọndopọ tẹgbẹ tọn yọnbasi to sinsẹ̀n lẹ ṣẹnṣẹn.” Amọ́, yé ma ko jẹ yanwle enẹ kọ̀n gbede. Di apajlẹ, nukọntọ pipli lọ tọn lẹ dohia dọ kandai gbemima tọn lọ dona yin awuwlena po zinzin po ma nado hẹn homẹgble sinsẹ̀n voovo he doalọ kandai lọ mẹ lẹ. Etẹwutu? Whẹwhinwhẹ́n dopo wẹ yindọ yé ma kọngbedopọ dọ nuhe gando Jiwheyẹwhe go lẹ ni yin winwlan do kandai lọ mẹ. Enẹwutu, yé dapana yinkọ lọ Jiwheyẹwhe kavi nudepope he gando Ewọ go yiyizan to kandai lọ mẹ.
Eyin kandai lọ ma bẹ nudepope hẹn gando Jiwheyẹwhe go, nawẹ kọndopọ yetọn yin sinsẹ̀n tọn gbọn? Humọ, etẹwẹ kọndopọ sinsẹ̀n tọn mọnkọtọn yí do gbọnvo na pipli paa he nọ gọalọna gbẹtọ lẹ? Abajọ, pipli he yin nùdego wayi lọ ma do dó ede hia di pipli sinsẹ̀n tọn de, ṣigba taidi “pipli de he nọ hẹn kọndopọ yọnbasi.”
BE DAGBE WIWÀ ZIZEDAGA KẸDẸ KO PÉ YA?
Dalai Lama, he yin nukọntọ nukundeji kọndopọ sinsẹ̀n lẹ tọn de, dọmọ: “Nuplọnmẹ tangan sinsẹ̀n lẹpo tọn nọ saba sinai do owanyi, awuvẹmẹ po jonamẹ po ji.” E yidogọ dọmọ: “Onú titengbe lọ wẹ yindọ mí dona nọ do jẹhẹnu enẹlẹ hia to nuwiwa egbesọ tọn mítọn lẹ mẹ.”
E họnwun dọ nujọnu taun wẹ e yin nado nọ do owanyi, awuvẹmẹ po jonamẹ po hia. To Osẹ́n Sika Matiu 7:12) Amọ́, be dagbe wiwà zizedaga kẹdẹ wẹ yise nujọnu tọn bẹhẹn ya?
tọn lọ mẹ, Jesu dọmọ: “Nudepope he mìwlẹ jlo dọ gbẹtọ lẹ ni nọ wà na mì, mọkẹdẹ wẹ mìwlẹ dona nọ wà na yé do ga.” (Apọsteli Paulu dọ gando mẹsusu he sọalọakọ́n to azán etọn gbè dọ emi yin Jiwheyẹwhe sẹ̀ntọ lẹ go dọmọ: “Yẹn dekunnu gando yé go dọ yé tindo zohunhun na Jiwheyẹwhe; ṣigba e ma yin sọgbe hẹ oyọnẹn he pegan gba.” Naegbọn e do dọ mọ? Paulu dọ dọ ‘na yé ma yọ́n dodowiwa Jiwheyẹwhe tọn wutu, yé nọ to tintẹnpọn nado ze yetọn titi doai.’ (Lomunu lẹ 10:2, 3) Na yé ma tindo oyọnẹn he pegan gando nuhe Jiwheyẹwhe jlo dọ yé ni wà lẹ go wutu, zohunhun gọna yise yetọn lẹzun ovọ́.—Matiu 7:21-23.
NUHE BIBLU DỌ GANDO KỌNDOPỌ SINSẸ̀N LẸ TỌN GO
Jesu dọmọ: “Ayajẹnọ wẹ jijọho-dintọ lẹ.” (Matiu 5:9) Jesu wanu sọgbe hẹ nuhe e plọnmẹ lẹ gbọn agọjijẹ do danuwiwa podọ owẹ̀n jijọho tọn lilá na gbẹtọ he wá sọn sinsẹ̀n voovo mẹ lẹ dali. (Matiu 26:52) Mẹhe kẹalọyi owẹ̀n etọn lẹ wleawuna kọndopọ owanyi tẹgbẹ tọn de. (Kọlọsinu lẹ 3:14) Ṣigba, be nuhe dín Jesu te poun wẹ nado kọ̀n gbẹtọ he wá sọn sinsẹ̀n voovo mẹ lẹ dopọ na jijọho nido tin to ṣẹnṣẹn yetọn ya? Be ewọ kọnawudopọ hẹ mẹdevo lẹ to aṣa sinsẹ̀n tọn yetọn lẹ mẹ wẹ ya?
Nukọntọ sinsẹ̀n klandovo Falesi lẹ tọn po Sadusi lẹ tọn po diọnukunsọ Jesu sinsinyẹn bo tlẹ jlo na hù i. Amọ́, nawẹ ewọ yinuwa gbọn? Jesu dọna devi etọn lẹ dọmọ: “Mì jo yé do. Alihiamẹtọ nukuntọ́nnọ wẹ yé.” (Matiu 15:14) Jesu ma kẹalọyi kọndopọ gbigbọmẹ tọn de hẹ omẹ mọnkọtọn lẹ.
To ojlẹ de godo, agun Klistiani tọn de yin didoai to Kọlinti, yèdọ tòdaho Grèce tọn de he yin yinyọnẹn na sinsẹ̀n susu po aṣa voovo yetọn lẹ po. Nawẹ Klistiani he to lẹdo enẹ mẹ lẹ dona yinuwa gbọn? Apọsteli Paulu dohia hezeheze dọ yé ma dona doalọ to sinsẹ̀n-bibasi devo depope mẹ hẹ mẹdevo lẹ na e wlan dọmọ: “Na haṣinṣan tẹwẹ dodowiwa po sẹ́nhẹngba po tindo? Kavi mahẹ tẹwẹ hinhọ́n tindo hẹ zinvlu? Humọ, kọndopọ tẹwẹ tin to Klisti po Beliali [kavi, Satani] po ṣẹnṣẹn?” Enẹgodo, e yidogọ dọmọ: “Enẹwutu, mì tọ́n sọn ṣẹnṣẹn yetọn, bo klan mìde dovo.”—2 Kọlintinu lẹ 6:14, 15, 17.
E họnwun dọ Biblu ma kẹalọyi dọ Klistiani nugbo lẹ ni nọ kọ̀n yede dopọ hẹ sinsẹ̀n devo lẹ. Amọ́, a sọgan kanse dewe dọ, ‘Eyin mọ wẹ, nawẹ pọninọ nujọnu tọn sọgan yọnbasi do?’
AWUWIWLENA PỌNINỌ NUJỌNU TỌN
Nado de agbán dagbe de tọ́n, hànsinọ de po nuhogbẹ́ etọn lẹ po dona wazọ́n to kọndopọ mẹ. Ṣigba, be yé na tindo kọdetọn dagbe eyin yemẹpo ma kọngbedopọ do ohún wunmẹ he yé jlo lọ na hò lọ ji ya?
Na taun tọn, ninọmẹ mọnkọtọn mẹ wẹ pipli he kọndopọ sinsẹ̀n tọn bẹhẹn lẹ tin te to egbehe. Dile etlẹ yindọ yé nọ zinnudo gbekọndopọ po sisi nina ode awetọ po ji, yé ma kọngbedopọ do kandai gbemima tọn he na hẹn yise lodo de ji. Taidi kọdetọn de, whẹho walọ dagbe po nuyise po tọn lẹ gbẹ́ to kinklan hẹnwa ṣẹnṣẹn yetọn hugan gbede pọ́n.
Nujinọtedo Jiwheyẹwhe tọn he to Biblu mẹ lẹ wẹ yin kandai he sọgan hẹn yise lodo. Mí sọgan ze gbẹzan mítọn sinai do nuhe Biblu dọ lẹ ji. Mẹhe kẹalọyi nuplọnmẹ Biblu tọn lẹ ko duto nuvẹun akọ̀ tọn po wangbẹna sinsẹ̀n devo lẹ po ji bosọ plọn nado nọ wanu dopọ to jijọho po pọninọ po mẹ. Jiwheyẹwhe ko dọ dọdai ehe tọn dọmọ: “Na whenẹnu wẹ yẹn na lẹ́ nùflo wiwe [kavi, na ogbè wiwe-ṣeke] de hlan gbẹtọ lẹ, na yemẹpo nido nọ dawhá ylọ oyín OKLUNỌ tọn, nado nọ sẹ̀n ẹn [abọ́ to abọ́ go].” ‘Ogbè wiwe-ṣeke’ lọ, yèdọ nujinọtedo sinsẹ̀n-bibasi tọn he Jiwheyẹwhe zedai, wẹ nọ hẹn pọninọ yọnbasi.—Zẹfania 3:9; Isaia 2:2-4.
Po zohunhun po wẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ to oylọ-basina we wá Plitẹnhọ Ahọluduta tọn yetọn he sẹpọ we mẹ, na a nido mọ pọninọ gọna jijọho ayidego tọn he tin to ṣẹnṣẹn yetọn.—Psalm 133:1.