N’yin jiji to Székesfehérvár to Hongrie, yèdọ tòdaho de he tindo whenuho ayidego tọn de sọn owhe 1 000 linlán die. Amọ́, aliho ylankan he mẹ wẹkẹ-whàn awetọ lọ wá hẹn tòdaho enẹ kija te gbọṣi ayiha ṣie mẹ kakajẹ egbé.

Mẹjitọ onọ̀ ṣie tọn lẹ wẹ pọ́n go e whẹ́n sọn ovu whenu. N’ma gán wọn yé pọ́n—titengbe onọ̀ daho ṣie Elisabeth. E gọalọna mi nado wleawuna yise dolido to Jiwheyẹwhe mẹ. Sọn whenue n’do owhe atọ̀n wẹ n’ko nọ basi dọvọdọ odẹ̀ de tọn hẹ ẹ to whèjai lẹpo, ehe nọ yin yiylọ to whedelẹnu dọ Odẹ̀ Oklunọ tọn. Etomọṣo, n’ko dibla do owhe 30 whẹpo do wá mọnukunnujẹ zẹẹmẹ odẹ̀ enẹ tọn mẹ.

Mẹjitọ daho ṣie lẹ wẹ penukundo go e sọn ovu whenu, na alọnu mẹjitọ ṣie lẹ tọn nọ ján to okle po ozán po wutu—yé jlo na sẹ̀ akuẹ susu do nado họ̀ owhé dagbe de. Amọ́, to sibigbe awetọ osun lẹpo tọn, afọ whẹndo lọ tọn nọ pé bọ mí nọ dùnú dopọ. N’yiwanna ojlẹ pọninọ tọn enẹlẹ taun.

To 1958, alọ mẹjitọ ṣie lẹ tọn plá nue dín yé te; yé penugo bo họ̀ owhé de he mẹ mí omẹ atọ̀n lẹ na nọ. N’wá jẹpọ hẹ mẹjitọ ṣie lẹ lo—E vivi na mi taun! Amọ́ to osun ṣidopo poun godo, ayajẹ enẹ busẹ. Kansẹẹ-zọ̀n hù otọ́ ṣie.

N’jẹflumẹ pete. N’flindọ n’hodẹ̀ to ojlẹ enẹ mẹ dọ: “Jiwheyẹwhe, n’vẹ̀ we dọ a ni whlẹn otọ́ ṣie. N’do hudo etọn. Naegbọn a ma sè odẹ̀ ṣie lẹ?” N’jlo vẹkuvẹku nado yọ́n ninọmẹ he mẹ otọ́ ṣie tin te. N’kanse dee dọ: ‘Olọn mẹ wẹ e yì ya? Kavi etọn fó do finẹ ján niyẹn?’ N’nọ whànwu ovi he otọ́ yetọn pò togbẹ̀ lẹ.

Na owhe susu lẹ, diblayin azán lẹpo ji wẹ n’nọ yì tẹpamẹ. N’nọ jẹklo to yọdò otọ́ ṣie tọn pá bo nọ hodẹ̀ dọmọ: “Jiwheyẹwhe, jaale, n’jlo na yọ́n fie baba ṣie te.” N’sọ nọ hodẹ̀ dọ Jiwheyẹwhe ni gọalọna mi nado yọ́n nuhewutu mí do to gbẹ̀mẹ.

Whenue n’do owhe 13, n’de nado plọn Allemagne-gbè. N’lẹndọ e yọnbasi dọ n’na mọ gblọndo na kanbiọ ṣie lẹ, eyin n’hia delẹ to owe Allemagne-gbè tọn susu he tin lẹ mẹ. To 1967, n’jẹ weplọn ji to tòdaho Iená tọn mẹ, he yin apadewhe Whèzẹtẹn-Waji Allemagne tọn to whenẹnu. N’nọ yí jeje do hia owe he tamẹnuplọnmẹtọ Allemagne tọn lẹ kàn lẹ, titengbe dehe dọhodo nuhewutu gbẹtọ do wá gbẹ̀mẹ ji lẹ. Nugbo wẹ dọ n’mọ linlẹn ojlofọndotenamẹ tọn delẹ, amọ́ depope to yé mẹ ma na gblọndo kanbiọ ṣie lẹ tọn to gigọ́ mẹ. Enẹwutu, n’zindonukọn bo to dẹ̀ho nado mọ gblọndo lọ lẹ.

To 1970, n’lẹkọyi Hongrie fie n’dukosọ na Rose te, mẹhe wá lẹzun asi ṣie. To ojlẹ enẹ mẹ, Hongrie tin to gandudu Communiste tọn glọ. Ojlẹ vude to alọwle mítọn godo, yẹn po Rose po họnyi Autriche. Yanwle mítọn wẹ nado wá sẹtẹn yì Sydney to Australie to nukọn mẹ, fie ylọnẹn ṣie nọ nọ̀.

Tlolo he mí jẹ Autriche, n’mọ azọ́n de. To gbèdopo, azọ́nwatọgbẹ́ ṣie de dọna mi dọ n’gán mọ gblọndo na kanbiọ ṣie lẹpo to Biblu mẹ. E na mi owe awe delẹ he dọhodo Biblu ji. N’hia owe lọ lẹpo to ojlẹ kleun de gblamẹ bosọ jlo na mọ devo yí dogọ. Enẹwutu, n’kanwehlan Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ, yèdọ mẹhe nọ zín owe ehelẹ jẹgbonu lẹ bo biọ owe devo lẹ dogọ.

To gbeegbe alọwle mítọn basi owhe dopo, Kunnudetọ jọja Autriche tọn de wá dla yẹn po Rose po pọ́n. E hẹn owe he n’zọ́n lọ lẹ wá bosọ dọ dọ emi gán plọn Biblu hẹ mi, bọ n’yigbe. Na n’to jejeji nado plọnnu wutu, mí nọ basi oplọn lọ whla awe to osẹ dopo mẹ—podọ oplọn dopodopo gbẹ́ nọ dẹn na nudi gànhiho ẹnẹ!

Homẹ ṣie hùn taun gando nuhe Kunnudetọ lẹ plọn mi to Biblu mẹ lẹ go. Whenue yé do yinkọ Jiwheyẹwhe tọn lọ Jehovah hia mi to Biblu ṣie Hongrie-gbè tọn mẹ, n’ma gán yise. N’ko yì ṣọṣi na owhe 27 plipli, ṣogan n’ma tlẹ sè pọ́n bọ yinkọ jọnun Jiwheyẹwhe tọn yin yiyizan whladopo tata. Lehe gblọndo Biblu tọn lẹ nọ họnwun, bosọ sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe do whàn mi. Di apajlẹ, n’plọn dọ oṣiọ lẹ ma yọ́n nudepope, bo taidi mẹhe to amlọn yìkànmẹ de dọ́. (Yẹwhehodọtọ 9:5, 10; Johanu 11:11-15) N’sọ plọnnu gando opagbe Biblu tọn lọ go dọ aihọn yọyọ de na tin, fie “okú ma nasọ tin [te] ba”. (Osọhia 21:3, 4) Todido ṣie wẹ nado mọ otọ́ ṣie whladopo dogọ, na to aihọn yọyọ enẹ mẹ, “fọnsọnku . . . de na tin.”—Owalọ lẹ 24:15.

Rose lọsu hopódona mi bo yí ahun lẹpo do jẹ Biblu plọn ji. Mí yawu yinukọn, bo fó owe oplọn tọn lọ to osun awe poun gblamẹ! Mí nọ yì opli Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn lẹpo to Plitẹnhọ Ahọluduta tọn mẹ. Owanyi, alọgigọna mẹnọzo, po pọninọ he tin to Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ṣẹnṣẹn po yinuwado mí ji sisosiso.—Johanu 13:34, 35.

To 1976, aṣẹpatọ lẹ na dotẹnmẹ yẹn po Rose po nado nọ Australie. Mí yawu dín Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ mọ to finẹ. Kunnudetọ he to lẹdo lọ mẹ lẹ ma tlẹ lẹnnupọn whla awe whẹpo do yí mí bosọ jọmẹ hẹ mí. To 1978, mílọsu lẹzun Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ.

N’wá mọ gblọndo na kanbiọ he dotukla mi na whenu dindẹn lẹ. Na n’dọnsẹpọ Jehovah Jiwheyẹwhe dogọ wutu, ewọ lẹzun Otọ́ dagbe hugan de na mi, he n’ma ko mọ pọ́n. (Jakọbu 4:8) Podọ todido he n’tindo nado gọ̀ otọ́ jọnun ṣie mọ to aihọn yọyọ he ja lọ mẹ hẹn ale wá na mi taun.—Johanu 5:28, 29.

To 1989, yẹn po Rose po basi dide nado lẹkọyi Hongrie, na mí nido sọgan má nuyise mítọn lẹ hẹ họntọn po hagbẹ whẹndo tọn mítọn lẹ po, gọna mẹdevo he mí gán dukosọna lẹ. Mí ko tindo lẹblanulọkẹyi lọ nado plọn Biblu hẹ omẹ kanweko susu lẹ. Hugan omẹ 70 to yé mẹ wẹ ko to Jehovah sẹ̀n hẹ mí todin, gọna onọ̀ vivẹ́ ṣie ga.

Owhe 17 wẹ n’hodẹ̀ na nado mọ gblọndo kanbiọ ṣie lẹ tọn. Enẹgodo, n’sọ zindonukọn nado to dẹ̀ho na owhe 39 dogọ, podọ din janwẹ n’gán dọna Jehovah dọ: “Otọ́ vivẹ́ ṣie olọn mẹ tọn, a wanu dọ a na gblọndo na odẹ̀ he n’hò hlan we to ovu whenu ṣie lẹ.”