1. Etẹwẹ yin họnhungan lọ nado tindo whẹndo ayajẹnọ?

JEHOVAH JIWHEYẸWHE jlo dọ whẹndo towe ni tindo ayajẹ. Ohó etọn, Biblu, tindo anademẹ lẹ na hagbẹ whẹndo tọn dopodopo, e basi zẹẹmẹ azọngban he Jiwheyẹwhe jlo dọ mẹdopodopo ni yiwà to whẹndo mẹ tọn. Eyin hagbẹ whẹndo tọn lẹ hẹn azọngban yetọn di sọgbe hẹ ayinamẹ Jiwheyẹwhe tọn, e nọ dekọtọn do dagbe mẹ. Jesu dọmọ: “[Ayajẹnọ] wẹ yé he sè ohó Jiwheyẹwhe tọn, bosọ yí ì whlá.”—Luku 11:28.

2. Etẹwẹ mí dona yọnẹn nado sọgan tindo ayajẹ to whẹndo mẹ?

² Nado tindo ayajẹ to whẹndo mẹ, mí dona yọnẹn hezeheze dọ Jehovah, mẹhe Jesu ylọdọ “Otọ́ Mítọn” wẹ dowatọ whẹndo tọn. (Matiu 6:9) Otọ́ mítọn olọn tọn wẹ hẹn whẹndo he to aigba ji lẹpo wá tintin mẹ—matin ayihaawe ewọ yọ́n nuhe nọ hẹn whẹndo lẹ tindo ayajẹ. (Efesunu lẹ 3:14, 15) Enẹwutu, etẹwẹ Biblu plọn mí gando azọngban hagbẹ dopodopo whẹndo tọn go?

3. Etẹwẹ Biblu dọ gando bẹjẹeji whẹndo gbẹtọvi tọn go, podọ naegbọn mí kudeji dọ nugbo wẹ e dọ?

³ Jehovah dá gbẹtọvi tintan lẹ, Adam po Evi po, bosọ kọ̀n yé dopọ taidi asu po asi po. E ze yé do owhé paladisi whanpẹnọ  aigba ji tọn de mẹ—yèdọ jipa Edẹni tọn—bosọ degbena yé nado tindo ovi lẹ. “Mì yin sinsẹ́nnọ, bo sudeji, bosọ gọ́ aigba ji,” wẹ Jehovah dọ. (Gẹnẹsisi 1:26-28; 2:18, 21-24) Ehe ma yin ajlú kavi otangblo de gba, na Jesu dohia dọ nugbo wẹ nuhe owe Gẹnẹsisi tọn dọ gando bẹjẹeji gbẹzan whẹndo tọn go. (Matiu 19:4, 5) Dile etlẹ yindọ mí nọ pehẹ nuhahun susu podọ gbẹninọ todin ko gbọnvona nuhe yin lẹndai dowhenu Jiwheyẹwhe tọn, mì gbọ mí ni pọ́n nuhewutu ayajẹ to whẹndo mẹ gbẹ́ yọnbasi.

4. (a) Nawẹ hagbẹ whẹndo tọn dopodopo sọgan yidogọna ayajẹ whẹndo tọn gbọn? (b) Naegbọn nupinplọn gando gbẹzan Jesu tọn go yin nujọnu na ayajẹ whẹndo tọn?

⁴ Hagbẹ whẹndo tọn dopodopo sọgan gọalọ nado hẹn ayajẹ tin to whẹndo mẹ, eyin yé hodo apajlẹ Jiwheyẹwhe tọn to owanyi didohia mẹ. (Efesunu lẹ 5:1, 2) Ṣigba, to whenuena e yindọ mí ma sọgan mọ Jiwheyẹwhe, nawẹ mí sọgan hodo apajlẹ etọn gbọn? Mí sọgan plọn lehe Jehovah nọ yinuwa gbọn, na ewọ do Ovi plọnji etọn hlan sọn olọn mẹ wá aigba ji. (Johanu 1:14, 18) To whenuena e tin to aigba ji, Visunnu ehe, Jesu Klisti, hodo apajlẹ Otọ́ olọn mẹ tọn etọn mlẹnmlẹn sọmọ bọ mimọ ẹn podọ todidoai na ẹn nọ taidi dọ Jehovah dè wẹ yè te bo to ohó Etọn lẹ sè nkọ. (Johanu 14:9) Enẹwutu, eyin mí plọnnu gando owanyi he Jesu dohia go bosọ hodo apajlẹ etọn, dopodopo mítọn sọgan gọalọ nado hẹn gbẹzan whẹndo tọn yin ayajẹnọ.

5, 6. (a) Nawẹ aliho he mẹ Jesu nọ yinuwa hẹ agun lọ te yin apajlẹ de na asu lẹ gbọn? (b) Etẹwẹ dona yin wiwà nado mọ jona ylando tọn yí?

⁵ Biblu dọ dọ asu lẹ dona nọ yinuwa hẹ asi yetọn lẹ to aliho he mẹ Jesu nọ yinuwa hẹ devi etọn lẹ te. Lẹnnupọndo anademẹ Biblu tọn ehe ji: ‘Mì asu lẹ emi, mì yiwanna asi mìtọn lẹ, yèdọ dile Klisti ga yiwanna agun lọ do, bosọ yí ede na ẹn . . . Mọkẹdẹ wẹ e jẹna asu lẹ ni nọ yiwanna asi yetọn lẹ kẹdẹdi agbasa yede tọn. Mẹhe yiwanna asi etọn, e yiwanna ede. Na mẹhe gbẹwanna agbasalan ede tọn de ma tin gbede; adavo  ni to yìnyìn in, bosọ to yẹyiwlena ẹn, yèdọ dile Klisti ga nọ basi na agun do.’—Efesunu lẹ 5:23, 25-29.

⁶ Owanyi he Jesu tindo na agun etọn he bẹ devi etọn lẹ hẹn ze apajlẹ dagbe de dai na asu lẹ. Jesu “yiwanna yé jẹ opodo,” bo yí ogbẹ̀ etọn do sanvọ́ do ota yetọn mẹ, dile etlẹ yindọ yé yin gbẹtọ mapenọ lẹ. (Johanu 13:1; 15:13) Mọdopolọ, asu lẹ yin tudohomẹna dọmọ: ‘Mì to wanyina asi mìtọn lẹ zọnmii, mì sọ fiẹ do yé go blo.’ (Kọlọsinu lẹ 3:19) Etẹwẹ na gọalọna asu de nado yí ayinamẹ enẹ do yizan mẹ, titengbe eyin asi etọn nọ gboawupo to whedelẹnu nado yinuwa po nuyọnẹn po? E dona flin nuṣiwa edetiti tọn lẹ podọ nuhe ewọ dona wà whẹpo Jiwheyẹwhe nado jona ẹn. Etẹwẹ e dona wà? E dona jona mẹhe waylando do e lẹ, ehe bẹ asi etọn lọsu hẹn ga. Podọ, yọnnu lọ lọsu dona wà onú dopolọ. (Matiu 6:12, 14, 15) Be hiẹ mọ nugbo-yinyin nuhewutu mẹdelẹ ko dọ dọ alọwle kọdetọn dagbenọ yin kọndopọ omẹ awe he nọ yawu jona yedelẹ tọn ya?

7. Etẹwẹ Jesu nọ zedo lẹnpọn mẹ, podọ apajlẹ tẹwẹ e zedai na asu lẹ?

⁷ Asu lẹ dona yọnẹn ga dọ Jesu nọ hò devi etọn lẹ tọn pọ́n to whepoponu. E nọ hò madogán po nuhudo agbasa tọn yetọn lẹ tọn pọ́n. Di apajlẹ, to whenuena nuṣikọna yé, e dọmọ: “Mìlọsu ni wá zungbo [kavi nọtẹn abọẹ] mẹ to olá na mì ni gbọjẹ whenu vude.” (Malku 6:30-32) E jẹ nado nọ hò asi lẹ lọsu tọn pọ́n ga. Biblu basi zẹẹmẹ yetọn taidi “núzinzan madogánnọ” ehe asu lẹ yin gbedena nado nọ ‘wleyẹyina’. Etẹwutu? Na asi lẹ lọsu tindo mahẹ to ‘nukundagbe majẹhẹ ogbẹ̀ tọn’ mẹ ga, e ma yin asu lẹ kẹdẹ. (1 Pita 3:7) Asu lẹ dona flindọ nugbonọ-yinyin wẹ nọ hẹnmẹ yin nuhọakuẹ to nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ, e ma yin vlavo mẹlọ yin sunnu kavi yọnnu wẹ gba.—Psalm 101:6.

8. (a) To aliho tẹ mẹ wẹ asu he ‘yiwanna asi etọn yiwanna ede’ te? (b) Etẹwẹ “agbasalan dopo” yinyin zẹẹmẹdo na asu de po asi etọn po?

⁸ Biblu dọ dọ asu he “yiwanna asi etọn, e yiwanna ede.” Ehe yinmọ na sunnu de po asi etọn po ‘masọ yin omẹ awe ba gba, adavo agbasalan dopo,’ dile Jesu dọ do. (Matiu 19:6) Enẹwutu yé ma dona tindo kọndopọ zanhẹmẹ tọn hẹ mẹdevo  depope. (Howhinwhẹn lẹ 5:15-21; Heblu lẹ 13:4) Yé sọgan wà ehe eyin yé nọ hò nuhudo ode awetọ yetọn lẹ tọn pọ́n matin ṣejannabi. (1 Kọlintinu lẹ 7:3-5) E jẹ nado doayi nuflinmẹ lọ go he dọmọ: ‘Mẹhe gbẹwanna agbasalan ede tọn de ma tin gbede; adavo ni to yìnyìn in, bosọ to yẹyiwlena ẹn.’ Asu lẹ dona yiwanna asi yetọn lẹ di yede, bo flindọ yé na dogbè na Jesu Klisti, mẹhe yin ota na yelọsu.—Efesunu lẹ 5:29; 1 Kọlintinu lẹ 11:3.

9. Jẹhẹnu Jesu tọn tẹwẹ yin hodọdeji to Filippinu lẹ 1:8 mẹ, podọ naegbọn asu lẹ dona do jẹhẹnu ehe hia asi yetọn lẹ?

⁹ Apọsteli Paulu dọho gando ‘lẹblanu sisosiso he Klisti Jesu tindo’ go. (Filippinu lẹ 1:8) Jẹhẹnu he nọ fakọnamẹ wẹ lẹblanu he Jesu nọ dohia yin, ehe yinuwado yọnnu he lẹzun devi etọn lẹ ji. (Johanu 20:1, 11-13, 16) Podọ asi lẹ nọ jlo dọ asu yetọn ni do lẹblanu sisosiso hia yé.

10. Nawẹ Jesu ze apajlẹ de dai na asi lẹ gbọn?

¹⁰ Tito zedai de wẹ whẹndo yin, podọ eyin e na yin anadena ganji, e dona tindo tatọ́. Jesu lọsu tlẹ tindo Mẹhe e na litaina taidi Tatọ́ etọn. “Jiwheyẹwhe . . . wẹ ota Klisti tọn,” kẹdẹdile “sunnu [yin] ota yọnnu tọn” do. (1 Kọlintinu lẹ 11:3) Apajlẹ dagbe de wẹ taliai Jesu tọn na tatọ́-yinyin Jiwheyẹwhe tọn yin, to whenuena e yindọ mímẹpo wẹ tindo mẹhe mí dona litaina.

11. Nawẹ asi de dona nọ yinuwa hẹ asu etọn gbọn, podọ nuyiwadomẹji tẹwẹ walọyizan etọn sọgan tindo?

¹¹ Sunnu mapenọ lẹ nọ ṣinuwa bo nọ saba gboawupo nado yin tatọ́ whẹndo tọn he madoblọ lẹ. Enẹwutu, etẹwẹ asi de dona wà? E ma dona nọ yí nukunpẹvi do pọ́n nuhe wà asu etọn te lẹ kavi tẹnpọn nado hò tatọ́-yinyin lọ yí sọn e si gba. Asi de na wà dagbe nado flindọ to pọndohlan Jiwheyẹwhe tọn mẹ, abọẹninọ po walọmimiọn po yin nuhọakuẹ taun. (1 Pita 3:4) Gbọn walọ mọnkọtọn didohia dali, e na bọawuna ẹn nado wleawuna mẹglọnọ-yinyin jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn, etlẹ yin to ninọmẹ sinsinyẹn lẹ mẹ.  Humọ, Biblu dọmọ: “Yọnnu ni yí yẹyi do gbògbéna asu etọn.” (Efesunu lẹ 5:33) Ṣigba eyin sunnu lọ ma kẹalọyi Klisti taidi Tatọ́ etọn lo? Biblu dotuhomẹna asi lẹ dọmọ: ‘Mì nọ yin mẹmẹglọ hlan asu mìtọn titi lẹ; na, eyin mẹde ma yí ohó lọ sè, yè nido dọ̀n yé gbọn walọ asi lẹ tọn dali, matin ohó lọ; whenuena yé to walọ wiwe mìtọn po osi sisosiso po pọ́n.’—1 Pita 3:1, 2.

12. Naegbọn e ma ylan dọ asi de ni dọ linlẹn etọn tọ́n po sisi po?

¹² Vlavo asu etọn yin yisenọ hatọ de kavi lala, e ma yin sisi matindo eyin asi de gbọn zinzin dali dọ linlẹn he gbọnvona asu etọn tọn. Pọndohlan etọn sọgan sọgbe, podọ whẹndo lọ blebu sọgan mọaleyi eyin asu lọ dotoaina nuhe yọnnu lọ dọ. Dile etlẹ yindọ Ablaham ma kẹalọyi nuhe asi etọn, Sala lẹndọ e na didẹ nuhahun whẹndo tọn he yé tindo lọ, Jiwheyẹwhe dọna ẹn dọmọ: “Doto ogbè etọn.” (Gẹnẹsisi 21:9-12) Nugbo wẹ dọ, eyin asu de basi nudide de he ma tùnafọ osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn de ji, asi etọn na yin mẹmẹglọ gbọn godoninọna nudide lọ dali.—Owalọ lẹ 5:29; Efesunu lẹ 5:24.

13. (a) Etẹwẹ Titu 2:4, 5 dotuhomẹna yọnnu alọwlemẹ lẹ nado wà? (b) Etẹwẹ Biblu dọ gando kinklan po gbẹdai po go?

¹³ To azọngban etọn hinhẹndi mẹ, asi de sọgan wà nususu to nukunpipedo whẹndo lọ go mẹ. Di apajlẹ, Biblu dohia yọnnu he ko wlealọ lẹ “nado nọ yiwanna asu yetọn lẹ, nado nọ yiwanna ovi yetọn lẹ, nado yin nuyọnẹntọ, wewenọ, nado yin whégbè-nọtọ, mẹdagbe, he litaina asu yetọn titi lẹ.” (Titu 2:4, 5) Asi podọ onọ̀ de he yinuwa to aliho ehe mẹ na mọ owanyi po sisi sisosiso po yí sọn whẹndo etọn si. (Howhinwhẹn lẹ 31:10, 28) Ṣigba, to whenuena e yindọ kọndopọ omẹ awe heyin mapenọ lẹ tọn wẹ alọwle yin, ninọmẹ sinsinyẹn tlala delẹ sọgan fọndote he sọgan dekọtọn do kinklan kavi gbẹdai mẹ. Biblu kẹalọyi kinklan to ninọmẹ tangan delẹ glọ. Etomọṣo, mí ma dona yí nukunpẹvi do pọ́n kinklan gba, na Biblu na ayinamẹ dọmọ: “Mì dike asi klan sọn asu etọn dè blo: . . . mì sọ dike asu gbẹ́ asi etọn dai blo.” (1 Kọlintinu lẹ 7:10, 11) Podọ sọgbe hẹ Owe-wiwe, galilọ kẹdẹ wẹ sọgan hẹn alọwlemẹ de nado basi gbẹdai.—Matiu 19:9.

14. Nawẹ Jesu yinuwa hẹ ovi lẹ gbọn, podọ etẹwẹ ovi lẹ tindo nuhudo etọn sọn mẹjitọ lẹ si?

¹⁴ Jesu ze apajlẹ dagbe hugan dai na mẹjitọ lẹ to aliho he mẹ e yinuwa hẹ ovi lẹ te mẹ. To whenuena mẹdevo lẹ tẹnpọn nado glọnalina ovi flinflin lẹ nado wá Jesu dè, e dọmọ: “Mì gbọ yọpọvu lẹ ni wá dè e, mì sọ kọna yé blo.” To enẹgodo, Biblu dọ dọ e “ze yé daga to awà etọn lẹ mẹ, bo yí alọ etọn lẹ do yé ji, bo dona yé.” (Malku 10:13-16) To whenuena e yindọ Jesu yí whenu zan hẹ yọpọvu lẹ, be hiẹ lọsu ma dona wà nudopolọ na ovi towe lẹ ya? Yé tindo nuhudo whenu towe susu tọn, e ma yin whenu kleun de poun gba. Hiẹ dona yí whenu zan nado plọn yé, na nuhe Jehovah degbena mẹjitọ lẹ nado wà niyẹn.—Deutelonomi 6:4-9.

15. Etẹwẹ mẹjitọ lẹ sọgan wà nado basi hihọ́na ovi yetọn lẹ?

¹⁵ Dile aihọn ehe fọ́n bo to gbigble deji dogọ, ovi lẹ tindo nuhudo mẹjitọ lẹ tọn he na basi hihọ́na yé sọn mẹhe nọ dín nado wà danú do yé lẹ, taidi ovivu zanhẹtọ lẹ si. Lẹnnupọndo lehe Jesu basi hihọ́na devi etọn lẹ do ji, mẹhe e gbọn awuvẹmẹ dali ylọdọ “mì yọpọ.” To whenuena ewọ yin wiwle bo na yin hùhù to madẹnmẹ, Jesu deali na yé nado họ̀ngán. (Johanu 13:33; 18:7-9) Taidi mẹjitọ de, hiẹ dona tin  to nukle gando vivẹnudido Lẹgba tọn nado wà danú do ovi flinflin towe lẹ go. Hiẹ dona na avase yé jẹnukọn. * (1 Pita 5:8) Kọgbidinamẹ he ovi lẹ to pipehẹ to agbasa-liho, gbigbọ-liho, podọ to walọdagbe-liho todin sinyẹn hugan gbede pọ́n tọn.

16. Etẹwẹ mẹjitọ lẹ sọgan plọn sọn aliho he mẹ Jesu yinuwa hẹ mapenọ-yinyin devi etọn lẹ tọn te mẹ?

¹⁶ To ozán he gbọngodo whẹpo Jesu do kú mẹ, devi etọn lẹ dọ̀nnu gando mẹhe yin kiklo hugan to ṣẹnṣẹn yetọn go. Kakati nado gblehomẹ do yé go, Jesu gbọn owanyi dali zindonukọn  nado to dindọn yé dogo to hogbe po apajlẹ po mẹ. (Luku 22:24-27; Johanu 13:3-8) Eyin mẹjitọ de wẹ hiẹ, be a mọ lehe a sọgan hodo apajlẹ Jesu tọn to aliho he mẹ a nọ gbẹnuna ovi towe lẹ te mẹ ya? Na nugbo tọn, yé tindo nuhudo mẹplọnlọdomẹgo tọn, ṣigba e dona yin nina to “obá he jẹ mẹ” podọ e ma dona yin po adidudu po gba. Hiẹ ma na jlo nado yawu dọho “di sisọ ohí de tọn.” (Jẹlemia 30:11, NW; Howhinwhẹn lẹ 12:18) Mẹplọnlọ dona yin didomẹgo to aliho dagbe mẹ sọmọ bọ ovi towe na mọ to godo mẹ dọ e sọgbe.—Efesunu lẹ 6:4; Heblu lẹ 12:9-11.

17. Aliho tẹlẹ mẹ wẹ Jesu ze apajlẹ pipé de dai na ovi lẹ te?

¹⁷ Be ovi lẹ sọgan plọnnu sọn Jesu dè ya? Mọwẹ, yé sọgan wàmọ! Gbọn apajlẹ edetiti tọn dali, Jesu dohia ovi lẹ lehe yé dona setonuna mẹjitọ yetọn lẹ do. “Le Otọ́ ṣie plọn mi do, wẹ yẹn to onú helẹ dọ,” wẹ Jesu dọ. E yidogọ dọmọ: “Yẹn to nuhe yin homẹhun hlan ẹn lẹ wà to whepoponu.” (Johanu 8:28, 29) Jesu setonuna Otọ́ olọn mẹ tọn etọn, podọ Biblu dọna ovi lẹ nado setonuna mẹjitọ yetọn lẹ. (Efesunu lẹ 6:1-3) Dile etlẹ yindọ Jesu yin ovi pipé, e setonuna mẹjitọ etọn he yin gbẹtọvi mapenọ lẹ, yèdọ Josẹfu po Malia po. Matin ayihaawe, enẹ dona ko yidogọna ayajẹ mẹhe to whẹndo Jesu tọn mẹ lẹpo tọn!—Luku 2:4, 5, 51, 52.

18. Naegbọn Jesu nọ setonuna Otọ́ olọn mẹ tọn etọn to whepoponu, podọ homẹ mẹnu tọn wẹ nọ hùn eyin ovi lẹ setonuna mẹjitọ yetọn lẹ to egbehe?

¹⁸ Be ovi lẹ sọgan mọ aliho he mẹ yé sọgan yinuwa di Jesu bo hẹn mẹjitọ yetọn lẹ jaya te lẹ ya? Nugbo wẹ dọ, e sọgan nọ vẹawuna jọja lẹ to whedelẹnu nado setonuna mẹjitọ yetọn lẹ, ṣigba nuhe Jiwheyẹwhe biọ to ovi lẹ si nado wà niyẹn. (Howhinwhẹn lẹ 1:8; 6:20) Jesu nọ setonuna Otọ́ olọn mẹ tọn etọn to whepoponu, etlẹ yin to ninọmẹ sinsinyẹn lẹ glọ. To ojlẹ de mẹ, whenuena ojlo Jiwheyẹwhe tọn biọ dọ e dona wà nude he sinyẹn tlala, Jesu dọmọ: “De kọfo [nubiọtomẹsi tangan] he sọn dè e.” Etomọṣo, Jesu wà nuhe  Jiwheyẹwhe biọ to e si, na e yọnẹn dọ Otọ́ etọn yọ́n nuhe yin dagbe hugan na ẹn lọ. (Luku 22:42) Eyin ovi lẹ plọn nado yin tonusetọ, yé na hẹn homẹ mẹjitọ yetọn lẹ tọn po Otọ́ olọn mẹ tọn yetọn po tọn hùn tlala. *—Howhinwhẹn lẹ 23:22-25.

19. (a) Nawẹ Satani nọ whlé ovi lẹ pọ́n gbọn? (b) Nuyiwadomẹji tẹwẹ walọ mawé ovi lẹ tọn sọgan tindo do mẹjitọ lẹ ji?

¹⁹ Lẹgba whlé Jesu pọ́n, podọ mí sọgan deji dọ e nasọ whlé jọja lẹ pọ́n nado wà nuhe ylan. (Matiu 4:1-10) Satani Lẹgba nọ yí kọgbidinamẹ hagbẹ tọn zan, ehe nọ vẹawu nado dudeji. To whelọnu lo, lehe e yin nujọnu dọ ovi lẹ ma dona dogbẹ́ hẹ ylanwatọ lẹ do sọ! (1 Kọlintinu lẹ 15:33) Viyọnnu Jakobu tọn Dina dogbẹ́ hẹ mẹhe ma nọ sẹ̀n Jehovah lẹ, podọ ehe dekọtọn do nuhahun susu mẹ. (Gẹnẹsisi 34:1, 2) Lẹnnupọndo lehe e sọgan yinuwado whẹndo de ji do sọ eyin dopo to hagbẹ whẹndo lọ tọn lẹ mẹ tindo mahẹ to fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn mẹ!—Howhinwhẹn lẹ 17:21, 25.

20. Nado duvivi gbẹzan whẹndo ayajẹnọ tọn, etẹwẹ hagbẹ whẹndo tọn dopodopo dona wà?

²⁰ Eyin ayinamẹ Biblu tọn lẹ yin yiyizan, e nọ bọawu  nado didẹ nuhahun whẹndo tọn lẹ. Na nugbo tọn, ayinamẹ mọnkọtọn lẹ yiyido yizan mẹ wẹ họnhungan lọ na ayajẹ whẹndo tọn. Enẹwutu mì asu lẹ emi, mì yiwanna asi mìtọn, bo nọ yinuwa hẹ ẹ dile Jesu nọ yinuwa hẹ agun etọn do. Mì asi lẹ emi, mì nọ litaina tatọ́-yinyin asu mìtọn tọn, bo hodo apajlẹ asi nugopetọ lọ he yin hodọdeji to Howhinwhẹn lẹ 31:10-31 mẹ tọn. Mẹjitọ lẹ emi, mì plọn ovi mìtọn lẹ. (Howhinwhẹn lẹ 22:6) Otọ́ lẹ emi, ‘mì nọ deanana whédo mìtọn to aliho dagbe mẹ.’ (1 Timoti 3:4, 5; 5:8) Podọ mì ovi lẹ emi, mì nọ setonuna mẹjitọ mìtọn lẹ. (Kọlọsinu lẹ 3:20) Mẹdepope ma yin mẹpipe to whẹndo mẹ, na mẹlẹpo wẹ nọ ṣinuwa. Enẹwutu, mì yin whiwhẹnọ bo nọ biọ jona ode awetọ tọn.

21. Nukundido jiawu tẹwẹ tin to yakẹ, podọ nawẹ mí sọgan duvivi gbẹzan whẹndo ayajẹnọ de tọn todin gbọn?

²¹ Na nugbo tọn, Biblu bẹ ayinamẹ podọ anademẹ he họakuẹ susugege hẹn gando gbẹzan whẹndo tọn go. Humọ, e nọ plọnnu mí gando aihọn yọyọ Jiwheyẹwhe tọn po paladisi aigba ji tọn de po go ehe mẹ gbẹtọ ayajẹnọ he to Jehovah sẹ̀n lẹ na gọ́. (Osọhia 21:3, 4) Nukundido jiawu nankọtọn die tin to yakẹ! Etlẹ yin todin, mí sọgan duvivi gbẹzan whẹndo ayajẹnọ de tọn gbọn anademẹ Jiwheyẹwhe tọn he yin mimọ to Ohó etọn, Biblu, mẹ lẹ yíyí do yizan mẹ dali.