1. Ojlẹ tẹwẹ sọgan ko ylan hugan to gbẹzan Pita tọn mẹ?

PITA ma na wọn ojlẹ enẹ pọ́n gbede to whenue nukun etọn po Jesu po tọn dukosọ. Be e mọdọ nukunmẹ Jesu tọn dohia dọ ewọ jẹflumẹ kavi gblehomẹ do emi go wẹ ya? Mí ma sọgan dọ po nujikudo po; kandai gbọdo lọ dọ poun dọ “Oklunọ sọ lilẹ́ bo pọ́n Pita hlan.” (Luku 22:61) Ṣigba, whenue nukun yetọn lẹ pé, Pita mọnukunnujẹ obá he mẹ nuṣiwa etọn sinyẹn jẹ mẹ. E mọdọ emi ko wà nuhe Jesu dọdai dọ emi na wà, enẹ wẹ yindọ e mọ́n Oklunọ yiwanna etọn, ṣigba Pita ko dọ wayi po nujikudo po dọ emi ma na wàmọ gbede. Ojlẹ flumẹjijẹ sinsinyẹn tọn wẹ e yin na Pita, vlavo ojlẹ he ylan hugan to gbẹzan etọn mẹ.

2. Etẹwẹ Pita dona plọn, podọ nawẹ mí sọgan mọaleyi sọn apajlẹ etọn mẹ gbọn?

² Ṣigba, Pita gbẹ́ tindo todido. Na yise he Pita tindo dolido wutu, e gbẹ́ tindo dotẹnmẹ hundote nado lẹnvọjọ sọn nuṣiwa etọn lẹ mẹ bo plọn dopo to nuplọnmẹ titengbe Jesu tọn lẹ mẹ, enẹ wẹ jonamẹ. Dopodopo mítọn dona plọn nudopolọ. Enẹwutu, mì gbọ mí ni gbadopọnna lehe Pita wàmọ gbọn.

3, 4. (a) Kanbiọ tẹwẹ Pita kanse Jesu, podọ etẹwẹ Pita sọgan ko lẹn? (b) Nawẹ Jesu dohia dọ gbigbọ he gbayipe to whenẹnu wẹ yinuwado Pita ji gbọn?

³ To nudi osun ṣidopo jẹnukọn, whenuena Pita tin to otò etọn Kapẹlnaumi mẹ, e dọnsẹpọ Jesu bo kanse e dọmọ: “Oklunọ, whla nẹmu wẹ mẹmẹsunnu ṣie na waylando do go e bọ yẹn dona jona ẹn? Kakajẹ whla ṣinawe wẹ ya?” Pita na ko lẹndọ emi nọ jonamẹ taun. To popolẹpo mẹ, nukọntọ sinsẹ̀n tọn azán etọn gbè tọn lẹ nọ plọnmẹ nado jonamẹ whla atọ̀n poun! Jesu gblọnna ẹn dọmọ: “Kakajẹ whla ṣinawe [ma wẹ] gba, ṣigba, Kakajẹ whla kandegbàn-atọ́n-nukunawe.”—Mat. 18:21, 22.

⁴ Be Jesu to didọna Pita nado nọ basi kandai nuhe mẹdevo lẹ ṣiwà do e lẹ tọn wẹ ya? Lala; kakatimọ, e diọ sọha 7 Pita tọn do sọha 77 bo gbọnmọ dali dohia dọ owanyi dona whàn mí nado nọ  jonamẹ zọnmii. (1 Kọl. 13:4, 5) Jesu dohia dọ gbigbọ lẹblanu matindo tọn he gbayipe to whenẹnu wẹ yinuwado Pita ji, yèdọ gbigbọ de he nọ whàn gbẹtọ lẹ nado basi kandai whla nẹmu he yé jonamẹ tọn taidi kandai akuẹzinzan tọn basi wẹ yé te nkọ. Ṣigba, mẹhe jlo na hodo apajlẹ jonamẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ dona nọ to jijona mẹdevo lẹ sọn ojlo mẹ wá zọnmii.—Hia 1 Johanu 1:7-9.

5. Whetẹnu wẹ mí nọ mọdọ jonamẹ yin nujọnu hugan?

⁵ Pita ma dọnnu hẹ Jesu. Ṣigba, be nuplọnmẹ Jesu tọn jẹ ahun etọn mẹ nugbonugbo ya? To whedelẹnu, mí nọ mọdọ jonamẹ yin nujọnu hugan to whenue mí doayi e go dọ mílọsu tindo nuhudo etọn. Enẹwutu, mì gbọ mí ni lẹnnupọndo nujijọ he wá aimẹ jẹnukọnna okú Jesu tọn lẹ ji. To ojlẹ sinsinyẹn enẹlẹ mẹ, Pita ṣì nususu wà bo tindo nuhudo jonamẹ Oklunọ etọn tọn.

6. Nawẹ Pita yinuwa gbọn to whenue Jesu jlo na plọnnu apọsteli etọn lẹ gando whiwhẹ go, podọ nawẹ Jesu yinuwa hẹ ẹ gbọn?

⁶ Ojlẹ ayidego tọn de wẹ ozán godo tọn he Jesu yizan to aigba ji. Jesu gbẹ́ tindo nususu nado plọn apọsteli etọn lẹ. Dopo to yé mẹ wẹ whiwhẹ. Jesu ze apajlẹ dai na yé gbọn afọ yetọn lẹ kiklọ́ dali, yèdọ azọ́n de he afanumẹ he yìdo hugan to afanumẹ lẹpo mẹ nọ wà. Jẹnukọn whẹ́, Pita kanse Jesu eyin afọ na klọ́ na emi wẹ e te. Enẹgodo, e gbẹ́ dọ Jesu ma na klọ́ afọ emitọn lẹ. To godo mẹ, e tẹkudeji dọ e ma yin afọ emitọn lẹ kẹdẹ wẹ Jesu na klọ́ gba, ṣigba alọ emitọn lẹ po ota emitọn po ga! Jesu ma gblehomẹ, ṣigba e yí sọwhiwhe do basi zẹẹmẹ nuhe wà e te tọn bosọ do nujọnu-yinyin etọn hia yé.—Joh. 13:1-17.

7, 8. (a) Etẹwẹ Pita wà he biọ dọ Jesu ni do homẹfa hia ẹ dogọ? (b) Nawẹ Jesu zindonukọn nado nọ do jonamẹ hia gbọn?

⁷ Ṣigba to ojlẹ vude godo, Pita wà nudevo he biọ dọ Jesu nisọ do homẹfa hia ẹ. Apọsteli lẹ jẹ nudọn ji gando mẹhe klohugan to yé mẹ go, podọ matin ayihaawe, Pita na ko tindo mahẹ to nudindọn he huwinyan bosọ do goyiyi gbẹtọvi tọn hia enẹ mẹ. Etomọṣo, Jesu yí homẹdagbe do jla pọndohlan yetọn do bo tlẹ sọ pà yé na onú dagbe he yé ko wà, enẹ wẹ yindọ yé yin nugbonọ na Oklunọ yetọn. Ṣigba, ewọ dọ dọ yemẹpo wẹ na wá họ̀n jo emi do. Pita gblọn dọ emi ma na jo e do etlẹ yin kakajẹ okú. Jesu dọ dọdai dọ, kakati nido yinmọ, Pita na mọ́n emi whla atọ̀n whẹpo koklo nado dosé whla awe. To whenẹnu, Pita gbẹ́ nuhe Jesu dọ lẹ bo tlẹ sọ yí nùgo dọ emi na yin nugbonọ hú apọsteli he pò lẹpo!—Mat. 26:31-35; Malku 14:27-31; Luku 22:24-28; Joh. 13:36-38.

⁸ Be Jesu gblehomẹ do Pita go wẹ ya? Na nugbo tọn, to ojlẹ sinsinyẹn ehe mẹ, Jesu zindonukọn nado doayi jẹhẹnu dagbe apọsteli mapenọ etọn lẹ tọn go. E yọnẹn dọ Pita na mọ́n emi, ṣogan  e dọmọ: “Yẹn ko basi ovẹvivẹ do ota towe mẹ na yise towe nikaa miọn; podọ hiẹ, tlolo he hiẹ lẹkọ, hẹn mẹmẹsunnu towe lẹ lodo.” (Luku 22:32) Gbọnmọ dali, Jesu dohia dọ emi deji dọ Pita na lẹnvọjọ sọn nuṣiwa etọn mẹ bo na zindonukọn to sinsẹ̀nzọn etọn mẹ po nugbonọ-yinyin po. Gbigbọ jonamẹ tọn dagbe nankọ die!

9, 10. (a) To jipa Gẹtsemani tọn mẹ, vọjlado tẹwẹ Pita dona basi? (b) Etẹwẹ nuṣiwa Pita tọn lẹ sọgan flin mí?

⁹ To nukọn mẹ, to jipa Gẹtsemani tọn mẹ, whlasusu wẹ Pita tindo nuhudo nado basi vọjlado. Jesu biọ to Pita, Jakọbu po Johanu po si nado gbọṣi nukle to whenue Ewọ na to dẹ̀ho. Awufiẹsa mẹ wẹ Jesu te bo tindo nuhudo godonọnamẹ tọn, ṣigba whlasusu wẹ Pita po apọsteli awe lọ lẹ po damlọn. Jesu mọnukunnujẹ nuhewutu yé do yinuwa domọ mẹ bo jona yé bosọ dọmọ: “Nugbo wẹ dọ gbigbọ to jijlo taun, ṣigba agbasa yin madogánnọ.”—Malku 14:32-41.

¹⁰ E ma dẹn bọ gbẹtọgun de wá bo hẹn zòwhán, ohí po aglọpò lẹ po. Ojlẹ lọ die na apọsteli lẹ nado họ́ yede bo yinuwa po zinzin po. Ṣigba, Pita yawu yinuwa bo hú ohí Malkọs sọn ota, yèdọ afanumẹ yẹwhenọ daho lọ tọn bosọ pà otó dawe lọ tọn dopo sẹ̀. Jesu yí homẹfa do gbẹnuna Pita, bo hẹnazọ̀ngbọna afanumẹ lọ bosọ do nunọwhinnusẹ́n de hia dọ hodotọ emitọn lẹ ma dona doalọ to danuwiwa mẹ, yèdọ nunọwhinnusẹ́n de he nọ deanana yé kakajẹ egbehe. (Mat. 26:47-55; Luku 22:47-51; Joh. 18:10, 11) Onú susu wẹ Pita ko ṣiwà, ehe biọ dọ Oklunọ etọn ni jona ẹn. Whẹho etọn flin mí dọ whlasusu wẹ mí nọ ṣinuwa. (Hia Jakọbu 3:2.) Mẹnu wẹ ma nọ tindo nuhudo jonamẹ Jiwheyẹwhe tọn to azán dopodopo gbè? Ṣigba, nususu na gbẹ́ jọ do Pita go to ozán enẹ mẹ. Ewọ na gbẹ́ ṣì onú daho de wà.

11, 12. (a) Nawẹ Pita do adọgbigbo hia to whenue Jesu yin wiwle godo gbọn? (b) Aliho tẹ mẹ wẹ nuyiwa Pita tọn ma sọgbe hẹ nuhe e dọ te?

¹¹ Jesu dọna gbẹtọgun lọ dọ eyin emi dín wẹ yé te, yé ni gbọ apọsteli emitọn lẹ ni yì. Pita ma penugo nado wà nudepope dile e mọ bọ gbẹtọgun lọ blá Jesu. Enẹgodo Pita họ̀n, kẹdẹdile apọsteli hatọ etọn lẹ wà do.

¹² Pita po Johanu po wá nọte, vlavo sẹpọ owhé Annas, Yẹwhenọ Daho dai tọn gbè, fie gbẹtọgun lọ plan Jesu yì jẹnukọn nado kanhose e. To whenue yé plan Jesu sọn finẹ, Pita po Johanu po hodo yé “to aganu.” (Mat. 26:58; Joh. 18:12, 13) Pita ma yin butọnọ. Na nugbo tọn, e biọ dọ e ni tindo adọgbigbo nado sọgan hodo omẹ enẹlẹ. Gbẹtọgun lọ hẹn adánwanu lẹ, podọ Pita ko gbleawuna dopo to yé mẹ wayi. Etomọṣo, nuyiwa Pita tọn ma dohia dọ e tindo owanyi wunmẹ he e sọalọakọ́n dọ emi  tindo—enẹ wẹ ojlo lọ nado kú po Oklunọ etọn po eyin e biọ domọ.—Malku 14:31.

13. Aliho dopo gee tẹ mẹ wẹ mí sọgan hodo Klisti dile e jẹ do te?

¹³ Taidi Pita, to egbehe, mẹsusu nọ hodo Klisti “to aganu,” na mẹde nikaa doayi yé go. Ṣigba, dile Pita lọsu wá dọ do to wekanhlanmẹ etọn mẹ, aliho dopo gee lọ nado hodo Klisti dile e jẹ do wẹ nado dọnsẹpọ ẹ pẹkipẹki dile e sọgan yọnbasi do, bo hodo apajlẹ etọn to onú lẹpo mẹ mahopọnna nudepope he mẹ e sọgan dekọtọn do.—Hia 1 Pita 2:21.

14. Nawẹ Pita nuyiwa gbọn to ozán he mẹ Jesu yin whẹdana te?

¹⁴ Pita zọ̀n dẹẹdẹ hodo mẹhe wle Jesu lẹ kakajẹ họngbo owhé daho de tọn kọ̀n to Jelusalẹm. Owhé Kaifa tọn wẹ, yèdọ yẹwhenọ daho adọkunnọ podọ huhlọnnọ lọ. Owhé mọnkọtọn lẹ nọ saba tindo nọtẹn flala de to ṣẹnṣẹn bọ họngbo etọn nọ tin to nukọn. Pita wá họngbo lọ kọ̀n bọ họ̀njinọtọ gbẹ́ dọ e ma na biọ whégbè. Johanu he yọ́n yẹwhenọ daho lọ bo ko biọ owhé lọ gbè wá bo dọho hẹ họ̀njinọtọ lọ nado dike Pita ni biọ e mẹ. E taidi dọ Pita po Johanu po ma nọ fidopo lọ; podọ Pita ma biọ owhé lọ gbè po linlẹn lọ po nado nọ Oklunọ etọn pá. E nọ nọtẹn flala lọ, fie afanumẹ po devi delẹ po to miyọ́n hú te to ozán he mẹ avivọ tin te enẹ mẹ, bo to nupọn dile mẹhe to kunnu lalo de gando Jesu go lẹ to yìyì bo to gigọ̀.—Malku 14:54-57; Joh. 18:15, 16, 18.

15, 16. Nawẹ dọdai Jesu tọn dọ Pita na mọ́n emi whla atọ̀n mọ hẹndi gbọn?

¹⁵ Hinhọ́n miyọ́n lọ tọn zọ́n bọ yọnnu he na dotẹnmẹ Pita nado biọ whégbè lọ penugo nado mọ ẹn ganji. E yọ́n Pita. E dlẹnalọdo e bo dọmọ: “Hiẹ lọsu ga nọ zọnhẹ Jesu, Galilinu lọ!” Na Pita ma donukun etọn wutu, e mọ́n Jesu—bo tlẹ dọ dọ emi ma mọnukunnujẹ nuhe dọ yọnnu lọ te mẹ. E wá nọte sẹpọ họngbo lọ bo tẹnpọn nado họnbẹ, ṣigba yọnnu devo doayi e go bo dọ onú dopolọ na ẹn dọmọ: “Dawe ehe nọ zọnhẹ Jesu, Nazalẹtinu lọ.” Pita whlé dọmọ: “Yẹn ma yọ́n dawe lọ!” (Mat. 26:69-72; Malku 14:66-68) Vlavo whla awetọ he Pita mọ́n Jesu godo wẹ e sè bọ koklo de dosé, ṣigba e ko jẹflumẹ sọmọ bọ e ma flin dọdai Jesu tọn he e dọ to gànhiho delẹ jẹnukọn.

¹⁶ Ojlẹ vude to enẹgodo, Pita gbẹ́ pò to ayiha kàn nado whlá ede. Ṣigba, pipli gbẹtọ lẹ tọn de he nọte to nọtẹn flala lọ dọnsẹpọ ẹ. Dopo to yé mẹ yin hẹnnumẹ Malkọs tọn, yèdọ afanumẹ he Pita gbleawuna lọ. E dọna Pita dọmọ: “Yẹn mọ we to jipa lọ mẹ hẹ ẹ, kavi yẹn ma mọ we wẹ?” Pita tẹnpọn nado hẹn ẹn họnwun na yé dọ lalo do wẹ yé te. Enẹwutu, e whlé bo tlẹ dọ dọ oylan ni wá emi ji eyin lalo do wẹ emi te. Whla atọ̀ntọ niyẹn he Pita mọ́n Jesu. E ma dẹn bọ koklo de dosé, yèdọ whla awetọ he Pita sè bọ koklo de dosé to ozán enẹ mẹ.—Joh. 18:26, 27; Malku 14:71, 72.

17, 18. (a) Nawẹ Pita yinuwa gbọn to whenue e mọ obá he mẹ nuṣiwa etọn sinyẹn jẹ? (b) Etẹwẹ Pita sọgan ko lẹn?

 ¹⁷ Jesu ṣẹṣẹ tọ́n wá agbàsẹnu bo yìnnukunpọn mẹhe tin to nọtẹn flala lọ lẹ hlan. Dile mí dọ do to bẹjẹeji weta lọ tọn, ojlẹ enẹ mẹ wẹ nukun etọn po Pita tọn po dukosọ. Whenẹnu wẹ Pita mọ obá he mẹ nuṣiwa etọn sinyẹn jẹ. Pita tindo numọtolanmẹ whẹhuhu tọn bo jẹflumẹ taun bosọ tọ́n sọn nọtẹn flala lọ. E wleali bo gbọn aliho tòdaho lọ tọn ji bo to numọ ganji na hinhọ́n osun tọn wutu. Nukun etọn lẹ hlá dasin. Dasin wayi do e bọ e sọ viavi vivẹvivẹ.—Malku 14:72; Luku 22:61, 62.

¹⁸ Eyin mẹde mọdọ emi ko ṣinuwa sinsinyẹn, e sọgan lẹndọ ylando emitọn ko sinyẹn hugan bọ emi ma sọgan yin jijona. Pita lọsu sọgan ko lẹnmọ. Ṣigba, be nugbo wẹ dọ Pita ma sọgan yin jijona ya?

19. Etẹwẹ yin numọtolanmẹ Pita tọn gando nuṣiwa etọn go, podọ nawẹ mí wagbọn do yọnẹn dọ e ma jo ede na awubla?

¹⁹ Awubla Pita tọn na ko sinyẹn dogọ to wunkẹngbe to whenue e mọ nuhe jọ do Jesu go. Lehe e na ko gblewhẹdo ede do sọ to whenue yé sayana Jesu na gànhiho lẹ bọ e wá kú to godo mẹ to azán enẹ gbè! Pita na ko nọ blawu taun to whedepopenu he e flindọ emi yidogọna awufiẹsa Oklunọ emitọn tọn to azán godo tọn he e yizan to aigba ji lọ gbè. Dile etlẹ yindọ Pita blawu taun, e ma jo ede na awubla. Mí sọgan dọ mọ na kandai lọ dohia dọ e yawu kọnawudopọ hẹ mẹmẹsunnu etọn lẹ. (Luku 24:33) Ayihaawe ma tin dọ nuhe apọsteli lẹ wà to ozán enẹ mẹ wá vẹna yemẹpo, podọ yé na ko miọnhomẹna ode awetọ.

20. Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn nudide nuyọnẹn tọn hugan he Pita basi mẹ?

²⁰ To linlẹn de mẹ, dopo to onú dagbe hugan he Pita wà lẹ mẹ niyẹn. Eyin devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn de jai, nuhe yin nujọnu hugan lọ ma yin lehe aijijẹ etọn sinyẹn sọ, ṣigba vivẹnudido etọn nado fọ́n whladopo dogọ, enẹ wẹ nado didẹ nuhahun lọ. (Hia Howhinwhẹn lẹ 24:16.) Pita do yise nujọnu tọn hia to whenue e pli dopọ hẹ mẹmẹsunnu etọn lẹ mahopọnna dọ e tin to awubla sinsinyẹn mẹ. To whenue mẹde to awubla bo tindo numọtolanmẹ whẹhuhu tọn, e sọgan jlo nado klan ede dovo, ṣigba mọwiwà na dekọtọn do owù mẹ. (Howh. 18:1) Nuyọnẹnnu wẹ e na yin nado gbọṣi yisenọ hatọ lẹ dè bo gọ̀ huhlọn mọyi to gbigbọ-liho.—Heb. 10:24, 25.

21. Na Pita pli hẹ mẹmẹsunnu etọn lẹ wutu, linlin tẹwẹ Pita sè?

 ²¹ Na Pita tin po mẹmẹsunnu etọn lẹ po wutu, ewọ lọsu sè linlin he paṣamẹ lọ dọ agbasa Jesu tọn masọ tin to yọdò mẹ ba. Pita po Johanu po họ̀nwezun yì yọdò Jesu tọn he ko yin súsú gbanun-gbanun lọ kọ̀n. Johanu, mẹhe na ko whè hú Pita to owhe mẹ, wẹ jẹ finẹ jẹnukọn. To whenue e mọ yọdò lọ to nùvo, e whleawu nado biọ e mẹ. Ṣigba, Pita ma whleawu. Dile etlẹ yindọ agbọ́ whè do e na wezun lọ wutu, e biọ fie Jesu yin dìdì do lọ tlọlọ. Ṣigba, yọdò lọ ko jẹvọ́!—Joh. 20:3-9.

22. Etẹwẹ zọ́n bọ awubla po ayihaawe Pita tọn po do busẹ?

²² Be Pita yise dọ Jesu ko yin finfọnsọnku wẹ ya? E ma yise to tintan whenu, mahopọnna dọ yọnnu nugbonọ delẹ na linlin dọ angẹli lẹ ko sọawuhia yé bo dọna yé dọ Jesu ko yin finfọnsọnku. (Luku 23:55–24:11) Ṣigba, to vivọnu azán lọ tọn, awubla po ayihaawe tintindo Pita tọn po busẹ. Jesu ko yin finfọn do ogbẹ̀ taidi gbigbọ huhlọnnọ de! E sọawuhia apọsteli etọn lẹpo. Ṣigba jẹnukọn whẹ́, e sọawuhia Pita kẹdẹ. Apọsteli lẹ dọ to gbenẹgbe dọmọ: “Na nugbo tọn, Oklunọ ko yin finfọn podọ e sọawuhia Simọni!” (Luku 24:34) Mọdopolọ, apọsteli Paulu wlan to nukọn mẹ gando azán vonọtaun enẹ go dọ Jesu “sọawuhia Kefa, enẹgodo, omẹ wiawe lẹ.” (1 Kọl. 15:5) Yinkọ Pita tọn devo lẹ wẹ Kefa po Simọni po. Jesu sọawuhia ẹ to azán enẹ gbè—matin ayihaawe to whenuena Pita tin edeṣo.

23. Naegbọn Klistiani he jai jẹ ylando mẹ lẹ dona flin Pita?

²³ Biblu ma dọ lehe nulẹ yì do to whenue Pita po Jesu po mọ yede whladopo dogọ. Yé omẹ awe lẹ kẹdẹ wẹ sọgan dọ. Nuhe mí sọgan lẹn poun wẹ yindọ Pita na ko jaya nado mọ Oklunọ yiwanna etọn to ogbẹ̀ whladopo dogọ, podọ nado yí dotẹnmẹ hundote lọ zan nado do awubla po lẹnvọjọ etọn po hia. Onú dopo gee he Pita tindo nuhudo etọn wẹ nado mọ jona yí. Ayihaawe ma tin dọ Jesu jona ẹn mlẹnmlẹn. To egbehe, eyin Klistiani de jai jẹ ylando mẹ, e dona flin Pita. Mí ma dona lẹn gbede dọ Jiwheyẹwhe ma na jona mí. Jesu hodo apajlẹ Otọ́ etọn tọn to gigọ́ mẹ, yèdọ mẹhe ‘nọ jonamẹ susugege.’—Isa. 55:7.

24, 25. (a) Nawẹ Pita hù whèvi to Ohù Galili tọn ji to zánmẹ gbọn? (b) Nawẹ Pita yinuwa gbọn to whenue Jesu wà azọ́njiawu de to wunkẹngbe etọn?

²⁴ Jesu dọna apọsteli etọn lẹ dọ yé ni yì Galili, fie yé na mọ emi te whladopo dogọ. Whenue yé jẹ finẹ, Pita de nado yì hù whèvi to Ohù Galili tọn ji. Mẹsusu devo lẹ hodo e. Whladopo dogọ, Pita yì otọ̀ he ji e ko zan suhugan gbẹzan etọn tọn te.  Homẹ etọn na ko hùn dile e to nudidọ ohún lọ tọn po nudidọ agbówhẹn lẹ tọn po sè, podọ nado mọdọ odọ̀ he e jẹakọ hẹ lẹ wẹ to alọ etọn mẹ. Amọ́ yé ma mọ whèvi depope wle to ozán enẹ blebu mẹ.—Mat. 26:32; Joh. 21:1-3.

²⁵ Ṣigba to afọnnu fuu, mẹde ylọ yé sọn huto bo dọna yé nado yìn odọ̀ yetọn lẹ do adà awetọ ohún lọ tọn mẹ. Yé wàmọ bo wle whèvi 153 plipli! Pita yọ́n mẹlọ. E tọ́n sọn ohún lọ mẹ po awuyiya po bo lìnsin wá agé. To whenue họntọn nugbonọ Jesu tọn lẹ wá agé, e na yé whèvi he e hì to akán ji lẹ nado dù. Podọ e ze ayidonugo etọn do Pita ji.—Joh. 21:4-14.

26, 27. (a) Dotẹnmẹ hundote tẹwẹ Jesu na Pita whla atọ̀n? (b) Kunnudenu tẹwẹ dohia dọ Jesu jona Pita mlẹnmlẹn?

 ²⁶ Jesu kanse Pita eyin ewọ yiwanna Emi “hú ehelẹ,” enẹ wẹ whèvi susu he yé wle lẹ. Be Pita na yiwanna azọ́n whèhuhu tọn hugan Jesu wẹ ya? Pita ko mọ́n Oklunọ etọn whla atọ̀n, mọdopolọ Jesu na ẹn dotẹnmẹ hundote nado zinnudo owanyi he e tindo na emi ji whla atọ̀n to họntọn etọn lẹ nukọn. To whenue Pita wàmọ, Jesu dohia ẹ lehe e na do owanyi enẹ hia do: gbọn sinsẹ̀nzọn wiwe lọ zizedo otẹn tintan mẹ dali, enẹ wẹ nado nọ plọnnu lẹngbọpa Klisti tọn, yèdọ hodotọ nugbonọ etọn lẹ bo nọ hẹn yé lodo bosọ nọ yìn yé.—Joh. 21:15-17.

²⁷ Gbọnmọ dali, Jesu dohia hezeheze dọ Pita gbẹ́ yọ́n-na-yizan na emi po Otọ́ emitọn po. Pita na hẹn azọ́ndenamẹ vonọtaun de di to agun lọ mẹ to anademẹ Klisti tọn glọ. Kunnudenu huhlọnnọ nankọ die dọ Jesu jona ẹn mlẹnmlẹn! Matin ayihaawe, Pita yọ́n pinpẹn jonamẹ enẹ tọn podọ e plọnnu sọn nuṣiwa etọn mẹ.

28. Nawẹ Pita nọgbẹ̀ sọgbe hẹ zẹẹmẹ yinkọ etọn tọn gbọn?

²⁸ Pita hẹn azọ́ndenamẹ etọn dì po nugbonọ-yinyin po na owhe susu. E hẹn mẹmẹsunnu etọn lẹ lodo dile Jesu degbena ẹn do to ozán he jẹnukọnna okú Etọn mẹ. (Luku 22:32) Pita yí homẹdagbe po homẹfa po do yìn hodotọ Klisti tọn lẹ bosọ plọnnu yé to gbigbọ-liho. Dawe lọ he nọ yin Simọni wá nọgbẹ̀ sọgbe hẹ yinkọ he Jesu na ẹn—enẹ wẹ Pita, kavi Osé—bo tindo yise he lodo bosọ nọ whàn mẹdevo lẹ nado wà nuhe sọgbe to agun lọ mẹ. Kunnudenu devo he do enẹ hia yin mimọ to wekanhlanmẹ he whànmẹ awe he Pita kàn lẹ mẹ, ehe yin owe họakuẹ lẹ to Biblu mẹ. Wekanhlanmẹ enẹlẹ sọ dohia dọ Pita ma wọn nuhe e plọn sọn Jesu dè gando jonamẹ go.—Hia 1 Pita 3:8, 9; 4:8.

29. Nawẹ mí sọgan hodo apajlẹ yise Pita tọn po lẹblanu he Oklunọ etọn nọ dohia tọn po gbọn?

²⁹ Mílọsu sọgan plọn nudopolọ. Be mí nọ biọ Jiwheyẹwhe dọ ni jo nuṣiwa mítọn lẹ na mí ya? Be mí nọ kẹalọyi jonamẹ Jiwheyẹwhe tọn bo tindo yise dọ ewọ penugo nado klọ́ mí wé ya? Podọ be mí nọ jona mẹdevo lẹ ya? Eyin mí wàmọ, mí na hodo apajlẹ yise Pita tọn—po lẹblanu he Oklunọ etọn nọ dohia tọn po.