GINABANTAYAN ni Abel ang iya panong sang karnero samtang malinong ini nga nagahalab sa bakulod. Dayon, mahimo nga nasiplatan niya sa unhan ang diutay nga kasanag. Nahibaluan niya nga espada ini nga wala untat nga nagatiyog kag nagapugong para wala sing makasulod sa hardin sang Eden. Didto anay nagaistar ang iya mga ginikanan, pero indi na sila ukon ang ila kabataan makasulod didto. Handurawa nga ginahuyop sang hangin sa kahapunon ang buhok ni Abel samtang nagatangla sia kag nagapamalandong parte sa iya Manunuga. Mapasag-uli pa ayhan ang kaangtanan sang mga tawo sa Dios? Amo gid sini ang handum ni Abel.

Si Abel nagapakighambal sa imo subong. Mabatian mo bala sia? Mahimo magasiling ka nga imposible ina kay man madugay na nga napatay ining ikaduha nga anak ni Adan. Nadunot na ang iya lawas kag nagsimpon na sa yab-ok sa sulod sang halos 6,000 ka tuig. Parte sa patay, ang Biblia nagatudlo sa aton: “Wala [sila] makahibalo sang bisan ano.” (Manugwali 9:5, 10) Dugang pa, wala sing ginhambal si Abel nga narekord sa Biblia. Ti paano sia makapakighambal sa aton?

Si apostol Pablo gintuytuyan sa pagsiling sini parte kay Abel: “Paagi sa sini, bisan pa patay na sia, nagahambal pa gihapon.” (Hebreo 11:4) Sa ano nga paagi nagahambal si Abel? Paagi sa pagtuo. Sia ang una nga tawo nga nakapalambo sinang tumalagsahon nga kinaiya. Talalupangdon gid ang iya pagpakita sing pagtuo amo nga ang iya halimbawa buhi, isa ka malig-on nga talaksan nga puede naton ilugon subong. Kon tun-an naton ang iya pagtuo kag tinguhaan nga sundon ini, ang rekord ni Abel daw tuodtuod nga nagahambal sa aton.

Pero ano ang matun-an naton kay Abel kag sa iya pagtuo kay diutay lamang ang ginsiling sang Biblia parte sa iya? Hibaluon naton.

Natawo si Abel wala pa lang madugay nga gintuga ang una nga tawo. Gin-angot sang ulihi ni Jesus si Abel sa “pagtukod sa kalibutan.” (Lucas 11:50, 51) Maathag nga ang ginapatuhuyan diri ni Jesus amo ang kalibutan sang katawhan nga may paglaum nga mahilway sa sala. Bisan pa nga si Abel ikap-at nga tawo nga nagluntad, daw sia ang una nga nakita sang Dios nga puede gawaron. * Ginapakita sini nga nagdaku si Abel nga wala sing maayo nga halimbawa nga mailog.

Bisan bag-o pa lang ang kalibutan, masubo na ang katawhan. Mahimo nga matahom kag mapagsik ang mga ginikanan ni Abel nga sanday Adan kag Eva. Pero nakasala sila, kag nahibaluan nila ini. Perpekto sila sadto, kag may paglaum nga mabuhi sing wala katapusan. Pero nagrebelde sila kay Jehova nga Dios kag ginpagua sa ila puluy-an nga Paraiso sa hardin sang Eden. Bangod gin-una nila ang ila mga kailigbon sangsa iban pa nga butang, lakip ang mga kinahanglanon sang ila kaliwat, nadula nila ang pagkaperpekto kag ang kabuhi nga wala sing katapusan.—Genesis 2:15–3:24.

 Mabudlay ang pangabuhi nanday Adan kag Eva sang ginpagua sila sa hardin. Pero sang natawo ang ila subang, ginhingalanan nila sia nga Cain, ukon “Isa nga Ginbun-ag,” kag si Eva nagsiling: “Nakabaton ako sing lalaki sa bulig sang GINOO.” Ginapahangop sang iya ginsiling nga mahimo nadumduman niya ang promisa ni Jehova sa hardin, nga nagatagna nga ang isa ka babayi magapatubas sang “binhi” nga magalaglag sa ulihi sang isa nga malaut nga nagsulay kanday Adan kag Eva. (Genesis 3:15, New World Translation of the Holy Scriptures, NW; 4:1) Ginahunahuna bala ni Eva nga sia ang babayi sa tagna kag nga si Cain ang ginpromisa nga “binhi”?

Kon amo, nagsala gid sia. Dugang pa, kon amo sini ang gintudlo nila ni Adan kay Cain samtang nagadaku sia, pat-od nga nangin malain ini nga impluwensia sa iya bugal. Sang ulihi, ginbun-ag ni Eva ang iya ikaduha nga anak, pero wala kita sing nahibaluan nga gindayaw sia. Ginngalanan nila sia nga Abel, nga mahimo nagakahulugan sing “Ginhawa,” ukon “Wala pulos.” (Genesis 4:2) Ginapakita bala sini nga ngalan ang manubo nga mga pagpaabot, nga daw diutay ang malauman kay Abel sangsa kay Cain? Posible, pero indi kita sigurado.

May matun-an ang mga ginikanan subong sa sining una nga mga ginikanan. Paagi sa inyo mga hambal kag buhat, ginadabukan bala ninyo ang bugal, ambisyon, kag kakagod sang inyo mga bata? Ukon ginatudluan bala ninyo sila nga higugmaon si Jehova nga Dios kag mangin abyan niya? Makapasubo nga napaslawan ang una nga mga ginikanan. Pero may paglaum ang ila kaliwat.

Samtang nagadaku ang duha ka bata, mahimo nga ginhanas sila ni Adan sa mga hilikuton sa pagsakdag sang pamilya. Si Cain nanguma; si Abel nangin manugbantay.

Pero may ginhimo pa nga mas importante si Abel. Sa pagligad sang mga tinuig, nagpalambo sia sing pagtuo—isa ka matahom nga kinaiya nga ginsulat ni Pablo sang ulihi. Hunahunaa ini. Wala sang maayo nga tawo sadto nga mailog ni Abel. Pero paano sia nagtuo kay Jehova nga Dios? Binagbinaga ang tatlo ka malig-on nga rason nga nakabulig kay Abel nga mapalambo ang iya pagtuo.

Mga tinuga ni Jehova.

Matuod, ginpakamalaut ni Jehova ang duta, amo nga nagpatubas ini sang mga tunok kag hilamon nga nagpabudlay sa pagpanguma. Pero bugana gihapon nga nagpatubas sang pagkaon ang duta para mabuhi ang pamilya ni Abel. Kag wala sing pagpakamalaut sa mga sapat, pati sa mga pispis kag isda; ukon sa mga bukid, linaw, suba, kag dagat; ukon sa langit, panganod, adlaw, bulan, kag mga bituon. Bisan diin magtan-aw si Abel, makita niya ang pamatuod sang gugma, kaalam, kag kaayo ni Jehova nga Dios, ang nagtuga sang tanan nga butang. (Roma 1:20) Ang pagpamalandong sa sini nga mga butang nagpalig-on sang iya pagtuo.

Naghinguyang man si Abel sang tion sa paghunahuna parte kay Jehova. Imadyina nga nagabantay sia sang iya panong. Malayo ang ginalakat sang isa ka manugbantay. Ginatuytuyan niya ang mabuot nga mga karnero sa mga bakulod, kapatagan, patabok sa mga suba—nga nagapangita sang matambok  nga halalban, maayo nga ilimnan, kag hilway nga palahuwayan. Sa tanan nga tinuga sang Dios, ang mga karnero amo gid ang daw wala sing mahimo, nga daw gindesinyo sila para tuytuyan kag amligan sang mga tawo. Nahangpan bala ni Abel nga kinahanglan man niya ang panuytoy, pangamlig, kag pag-atipan sang Isa nga mas maalam kag mas gamhanan sa bisan sin-o nga tawo? Wala sing duhaduha nga ginpabutyag niya ina sa iya mga pangamuyo, kag ang iya pagtuo padayon nga nagbakod.

Mga promisa ni Jehova.

Mahimo nga ginsugid nanday Adan kag Eva sa ila mga bata kon ngaa gintabog sila sa hardin sang Eden. Gani madamo sing dapat pamalandungan si Abel.

Si Jehova nagsiling nga ang duta pakamalauton. Nakita gid ni Abel ang mga tunok kag mga hilamon nga nagapakita nga natuman ining mga pinamulong. Gintagna man ni Jehova kay Eva nga magaantos sia sang kasakit sa pagbusong kag pagpanganak. Samtang nagakabun-ag ang mga manghod ni Abel, natun-an gid niya nga nangin matuod man ining mga pinamulong. Nakita sing abanse ni Jehova nga mangin indi balanse si Eva sa paghandum sang pagpalangga kag atension sang iya bana kag nga dominaron sia ni Adan. Nakita ini mismo ni Abel. Sa sini tanan, nakita ni Abel nga masaligan gid ang pulong ni Jehova. Gani may malig-on gid sia nga rason sa pagtuo sa promisa sang Dios parte sa “binhi” nga magatadlong sa ulihi sang sayop nga nagsugod sa Eden.—Genesis 3:15-19, NW.

Mga alagad ni Jehova.

Wala sing may nakita si Abel nga maayong halimbawa sa mga tawo, pero indi lang tawo ang intelihente nga mga tinuga sa duta sadto. Sang ginpagua sanday Adan kag Eva sa hardin, ginpat-od ni Jehova nga indi sila ukon ang ila mga kaliwat makasulod sa sina nga Paraiso sa duta. Para bantayan ang alagyan, ginbutangan ini ni Jehova sang mga kerubin, isa ka mataas sing ranggo nga mga anghel, upod sa nagadabadaba nga espada nga padayon nga nagatiyog.—Genesis 3:24.

Imadyina nga nakita ni Abel ini nga mga kerubin sang bata pa sia. Bangod nagpakita sila bilang tawo, makita ni Abel nga tuman sila ka gamhanan. Kag inang “espada” nga padayon nga nagadabdab kag nagatiyog, makahalawhaw man. Samtang nagadaku si Abel, nakita bala niya nga tinak-an ang mga kerubin kag naghalin sa ila puesto? Wala. Adlaw kag gab-i, mga tinuig kag mga dekada ang nagligad, ining intelihente kag gamhanan nga mga tinuga nagpabilin sa ila puesto. Gani natun-an ni Abel nga si Jehova nga Dios may matarong kag matutom nga mga alagad. Nakita ni Abel sa mga kerubin ang katutom kag pagkamatinumanon kay Jehova nga indi niya makita sa iya pamilya. Pat-od nga ining halimbawa sang mga anghel nagpabakod sang iya pagtuo.

Labi nga nagbakod ang pagtuo ni Abel sang ginpamalandungan niya ang tanan nga ginpahayag ni Jehova parte sa iya kaugalingon paagi sa mga tinuga, mga promisa, kag halimbawa sang Iya mga alagad. Gani ang iya halimbawa daw nagahambal sa aton. Ilabi ini nga makapalig-on sa mga pamatan-on nga mahibaluan nga makapalambo sila sang matuod nga pagtuo kay Jehova nga Dios, bisan pa ang ila pamilya wala nagatuo. May bastante kita nga basihan para magbakod ang aton pagtuo paagi sa makatilingala nga mga tinuga sa palibot naton kag sa bilog nga Biblia nga puede naton gamiton, amo man sa madamo nga mga halimbawa sang pagtuo.

Samtang nagadugang ang pagtuo ni Abel kay Jehova, gusto niya nga ipakita ina sa buhat. Pero ano ang mahatag sang ahaw nga tawo sa Manunuga sang uniberso? Wala gid nagakinahanglan ang Dios sang bisan ano nga dulot ukon bulig sa mga tawo. Sang ulihi, nahangpan ni Abel ang madalom nga kamatuoran: Kon husto ang iya motibo, makahalad sia sang pinakamaayo para kay Jehova, kag ang iya mahigugmaon nga Amay sa langit mahamuot sa iya.

Gani naghanda si Abel sa paghalad sang pila niya ka karnero. Ginpili niya ang pinakaali, kag ginhalad ini. Samtang si Cain naghanda man sa paghalad sang iya mga patubas para kahamut-an sia sang Dios. Pero ang iya motibo indi pareho kay Abel. Nadayag ini sang naghalad na sila.

 Pareho sila nga naggamit sang altar kag kalayo sa ila mga halad, nga ayhan kitaon sa mga kerubin, nga amo lamang ang nagarepresentar kay Jehova sa duta sadto. Ano ang reaksion ni Jehova? Mabasa naton: “Nalipay ang GINOO kay Abel kag sa iya halad.” (Genesis 4:4, APD) Wala ginsugid sang Biblia kon ano ang ginhimo sang Dios sa pagpakita sang iya kahamuot. Pero ngaa nga ginpaboran niya si Abel?

Ina bala bangod sang halad mismo? Naghalad si Abel sang buhi nga tinuga, nga nagpatulo sang hamili nga dugo sini. Narealisar bala ni Abel kon daw ano ka hamili ini nga halad? Pagligad sang madamo nga siglo pagkapatay ni Abel, gingamit sang Dios ang halad sang wala sing diperensia nga kordero para ilaragway ang halad sang Iya mismo himpit nga Anak, “ang Kordero sang Dios,” nga magapaagay sang iya wala sala nga dugo. (Juan 1:29; Exodo 12:5-7) Pero mahimo nga wala ini mahibaluan ni Abel.

Ang aton mapat-od amo ini: Ginhalad ni Abel ang iya pinakaali. Nahamuot si Jehova indi lamang sa halad kundi sa naghalad man. Nanghikot si Abel bangod sang iya gugma kag matuod nga pagtuo kay Jehova.

Tuhay si Cain. “Pero wala [si Jehova] nalipay kay Cain kag sa iya halad.” (Genesis 4:5, APD) Indi ina bangod may diperensia ang iya ginhalad; gintugutan sang Kasuguan sang Dios sang ulihi nga maghalad sang mga patubas. (Levitico 6:14, 15) Pero ang Biblia nagasiling parte kay Cain nga “ang iya kaugalingon nga mga buhat malaut.” (1 Juan 3:12) Pareho sa madamo nga tawo subong, naghunahuna si Cain nga ang pakitakita lamang nga debosyon sa Dios bastante na. Nangin maathag sa iya mga buhat ang iya kakulang sang pagtuo ukon gugma kay Jehova.

Sang nakita ni Cain nga wala sia ginkahamut-an ni Jehova, nagtinguha bala sia nga ilugon ang halimbawa ni Abel? Wala. Nagbalingaso sia sa kaakig sa iya utod. Nakita ni Jehova ang nagakatabo sa tagipusuon ni Cain kag malulo nga nangatarungan Sia sa iya. Ginpaandaman Niya si Cain nga ang iya ginabuko magaresulta sa serioso nga sala, kag nagtanyag Sia sing paglaum nga ‘pagabayawon’ kon bag-uhon niya ang iya mga dalanon.—Genesis 4:6, 7.

Wala ginsapak ni Cain ang paandam sang Dios. Sa baylo, ginhagad niya ang iya manghod nga magkadto sa uma. Ginpatay niya didto si Abel. (Genesis 4:8) Gani si Abel amo ang una nga biktima sang paghingabot sa relihion, ang una nga martir. Napatay sia, pero ang iya sugilanon wala pa natapos.

Sing malaragwayon, ang dugo ni Abel nagasinggit kay Jehova nga Dios para sa pagtimalos, ukon hustisya. Kag ginpadapat sang Dios ang hustisya paagi sa pagsilot kay Cain sa iya krimen. (Genesis 4:9-12) Labaw sa tanan, ang rekord sang pagtuo ni Abel nagahambal sa aton subong. Ang iya kabuhi—nga mahimo mga isa ka gatos ka tuig—mas manubo sangsa mga tawo nga nagakabuhi sadto, pero nangin mapuslanon ang iya kabuhi sa duta. Napatay sia nga nakahibalo nga ginahigugma sia kag ginakahamut-an sang iya Amay sa langit nga si Jehova. (Hebreo 11:4) Gani makasalig kita nga yara sia sa wala sing limitasyon nga memorya ni Jehova, nga nagahulat sang pagkabanhaw sa paraiso sa duta. (Juan 5:28, 29) Makit-anay bala kamo didto? Posible kon determinado ka nga magpamati samtang nagahambal si Abel kag ilugon ang iya tumalagsahon nga pagtuo.