Natapos na ang inaway, kag naglinong na ang Nalupyakan sang Elah. Sang hapon na, samtang ginahuyop sang hangin ang mga tolda sa garison sang mga soldado, nagpatawag sing miting si Hari Saul. Ara man ang iya subang nga bata nga si Jonatan samtang ginasugid sang pamatan-on nga manugbantay sang karnero ang iya istorya. Sia si David, isa ka makugi kag mapagsik nga pamatan-on. Nagapamati gid sing maayo si Saul sa tanan nga ginasugid ni David. Pero, ano ang ginbatyag ni Jonatan? Madamo na sia sing nadaug nga inaway sa iya madugay na nga pag-alagad kay Jehova bilang soldado. Pero subong indi sia ang rason sang kadalag-an kundi ining pamatan-on. Ginpatay ni David ang higante nga si Goliat! Nahisa bala si Jonatan sa kadungganan nga nabaton ni David?

 Mahimo matingala ka sa reaksion ni Jonatan. Mabasa naton: “Sang mabatian ni Jonatan ang ginsiling ni David kay Saul, nangin suod nga mag-abyanay si Jonatan kag si David, kag ginhigugma ni Jonatan si David subong sang iya kaugalingon.” Ginhatag ni Jonatan kay David ang iya mga gamit sa pagpakig-away, pati ang iya pana. Malahalon gid ini nga regalo, kay si Jonatan kilala bilang matanda nga manugpana. Dugang pa, si Jonatan kag si David naghimo sing katipan, isa ka serioso nga kasugtanan nga mangin suod sila nga mag-abyanay nga magasuportar sa isa kag isa.—1 Samuel 18:1-5.

 Diri nagsugod ang isa sa pinakasuod nga pag-abyanay nga mabasa sa Biblia. Ang pag-abyanay importante sa mga tawo nga may pagtuo. Kon magpili kita sing maayo nga mga abyan kag kon kita man mangin abyan nga magasuportar kag mainunungon, mapabakod naton ang aton pagtuo sa sining mabudlay nga mga panahon. (Hulubaton 27:17) Gani hibaluon naton kon ano ang matun-an naton kay Jonatan bilang isa ka abyan.

 Ngaa kadasig lang sa ila nga nangin mag-abyan? Bangod ina sa pundasyon sang ila pag-abyanay. Binagbinaga kon paano ini nagsugod. Mabudlay gid ang sitwasyon sang panahon ni Jonatan. Ang iya amay nga si Hari Saul nagalain kag nagalain na gid ang batasan samtang nagaligad ang tinuig. Sang una mapainubuson sia kag matinumanon, pero nagbag-o si Saul, kag nangin arogante kag indi matinumanon nga hari.—1 Samuel 15:17-19, 26.

 Sigurado nga nasubuan gid si Jonatan sang nagbag-o si Saul, kay suod gid sia sa iya amay. (1 Samuel 20:2) Posible nga nabalaka si Jonatan sa mahimo nga halit ni Saul sa ginpili ni Jehova nga pungsod. Wala na nagatuman ang hari kay Jehova, gani sikwayon na bala sila ni Jehova? Sigurado nga mabudlay gid ini para sa isa ka tawo nga may pagtuo pareho kay Jonatan.

 Ini nga impormasyon makabulig sa aton nga maintiendihan kon ngaa nagsuod dayon si Jonatan sa pamatan-on nga si David. Nakita ni Jonatan ang mabakod nga pagtuo ni David. Kay indi pareho sa mga talawan nga soldado ni Saul, wala nahadlok si David sa higante nga si Goliat. Nagsiling sia nga mas makusog sia kay Goliat bisan pa may mga armas ini kay nagapakig-away sia sa ngalan ni Jehova.—1 Samuel 17:45-47.

 Tinuig antes sini, amo man ini ang panimuot ni Jonatan. Sigurado sia nga mapierde sang duha ka tawo—sia kag ang iya manugdala sang hinganiban—ang bug-os nga garison sang mga soldado. Ngaa? “Wala sing makapugong kay Jehova,” siling ni Jonatan. (1 Samuel 14:6) Gani may pagkapareho si Jonatan kag si David: May mabakod sila nga pagtuo kag pagpalangga kay Jehova. Amo ina ang pinakamaayo nga basihan sang ila pag-abyanay. Bisan pa si Jonatan isa ka dungganon nga prinsipe kag mga 50 na ang edad, samtang si David naman isa ka mapainubuson nga manugbantay kag mahimo wala pa mag-20 anyos, wala ini magpugong sa ila para mangin suod nga mag-abyan. a

 Ang katipan ni David kag ni Jonatan nangin proteksion gid sa ila pag-abyanay. Paano? Pamensara, nahibaluan ni David kon ano ang gusto ni Jehova para sa iya: Mangin masunod nga hari sang Israel! Ginsekreto bala niya ini kay Jonatan? Wala gid! Ang maayo nga pag-abyanay pareho sa ila nga duha nagabakod pa gid kon wala sing ginatago ukon ginabutig sa isa kag isa. Ano ang ginbatyag ni Jonatan sang nabal-an niya nga si David ang masunod nga hari? Ano abi kon ginhandum man ni Jonatan nga mangin hari para matadlong niya ang sala nga nahimo sang iya amay? Wala kita sing mabasa sa Biblia nga nabudlayan si Jonatan bangod sa negatibo nga balatyagon; ang mabasa lang naton amo ang pagkamainunungon ni Jonatan kag ang iya pagtuo. Nakita niya nga ang espiritu ni Jehova ara kay David. (1 Samuel 16:1, 11-13) Gani gintuman ni Jonatan ang iya ginpromisa kag padayon nga gintamod si David, indi bilang kaaway, kundi bilang abyan. Gusto ni Jonatan nga matuman ang kabubut-on ni Jehova.

 Nangin pagpakamaayo gid ang ila pag-abyanay. Ano ang matun-an naton sa pagtuo ni Jonatan? Dapat pabaloran sang tanan nga alagad sang Dios ang pag-abyanay. Indi kinahanglan nga kaedad gid naton ukon pareho naton sing ginhalinan ang aton mangin abyan, kundi dapat may pagtuo sila para mangin maayo sila nga impluwensia sa aton. Pirme gid napalig-on kag napabakod ni Jonatan kag ni David ang isa kag isa. Kag kinahanglan gid sila magbuligay, kay matilawan pa gid ang ila pag-abyanay.

 Sang primero, nanamian gid si Saul kay David kag gin-asayn niya sia nga dumalahan ang iya mga soldado. Wala madugay, nadaug si Saul sang kaaway nga wala nagdaug kay Jonatan, ang kahisa. Pirme nagadaug si David sa mga kaaway sang mga Israelinhon, ang mga Filistinhon. Gani gindayaw si David sang mga tawo. Ang iban gani nga mga babayi sa Israel nagkanta: “Linibo ang napatay ni Saul, apang ang kay David tignapulo ka libo.” Wala nalipay si Saul sa sina nga kanta. Gani mabasa naton nga “sugod sadto, ginabantayan na ni Saul ang hulag ni David.” (1 Samuel 18:7, 9) Nahadlok sia nga basi agawon ni David ang iya trono. Kabuangan gid ini para kay Saul. Huo, nahibaluan ni David nga mabulos sia kay Saul, pero wala gid sia namensar nga buslan ang gintangdo ni Jehova nga hari samtang nagapungko pa ini!

 Ginplano ni Saul nga mapatay si David sa inaway, pero wala ini natabo. Madamo pa gid ang nadaug ni David amo nga ginpalangga kag ginrespeto pa gid sia sang mga tawo. Gani, gintipon ni Saul ang iya panimalay—ang tanan niya nga alagad kag ang iya subang nga bata—para planuhon ang pagpatay kay David. Sigurado nga nasubuan gid si Jonatan sa ginahimo sang iya amay! (1 Samuel 18:25-30; 19:1) Mainunungon si Jonatan sa iya amay, pero mainunungon man sia sa iya abyan. Gani, sin-o ang iya unungan?

 Nagsiling si Jonatan: “Indi paghimuan sang hari sing malain ang iya alagad nga si David, kay wala sia sing sala sa imo kag maayo gid ang iya ginhimo sa imo. Ginbutang niya sa katalagman ang iya kabuhi sang ginpatay niya ang Filistinhon, gani daku nga kadalag-an ang ginhatag ni Jehova sa bug-os nga Israel. Nakita mo ini kag nalipay ka gid. Ngaa ipapatay mo si David nga wala sing kabangdanan?” Katingalahan kay namati si Saul kay Jonatan kag nagpromisa pa gani nga indi na niya paghalitan si David. Pero wala gintuman ni Saul ang iya ginsiling. Sang padayon nga nagdaug si David sa mga inaway, nagdugang ang kahisa ni Saul amo nga ginbangkaw niya si David! (1 Samuel 19:4-6, 9, 10) Pero nakalikaw si David kag nakapalagyo kay Saul.

 Nabutang ka man bala sa sitwasyon nga kinahanglan mo magpili kon sin-o ang imo unungan? Mabudlay gid ini. Sa sina nga sitwasyon, mahimo laygayan ka sang iban nga dapat unahon mo ang imo pamilya. Pero nahibaluan ni Jonatan ang dapat niya himuon. Ngaa abi unungan niya ang iya amay kay si David ang mainunungon, kag matinumanon kay Jehova? Gani mas ginpili ni Jonatan nga unungan si Jehova. Kay David sia nagdampig. Pero, bisan pa mainunungon si Jonatan sa Dios, ginpakita niya gihapon ang iya pagkamainunungon sa iya amay paagi sa prangka nga paglaygay sa iya amay sa baylo nga hambalan lang ini sang gusto lang niya mabatian. Makabenepisyo gid kita kon sundon naton ang pagkamainunungon ni Jonatan.

 Gintinguhaan ni Jonatan nga mag-ayuhay liwat si Saul kag si David, pero wala sia ginpamatian ni Saul. Sekreto nga nagkadto si David kay Jonatan, kag nagsiling nga nahadlukan sia kay basi mapatay sia. “Malapit na ako patyon!” siling niya sa iya abyan nga mas magulang sa iya. Nagpasugot si Jonatan nga hibaluon kon ano ang ginabatyag sang iya amay kag dayon pahibaluon si David kon bala gusto makighidait sang iya amay. Samtang nagapanago si David, pahibaluon sia ni Jonatan paagi sa pana kag mga bangkaw. Pero nangabay si Jonatan kay David: “Indi ka gid mag-untat sa pagpakita sing mainunungon nga gugma sa akon panimalay, bisan pa patyon ni Jehova ang tanan nga kaaway ni David.” Nagpromisa si David nga atipanon kag proteksionan niya ang panimalay ni Jonatan.—1 Samuel 20:3, 13-27.

 Maayo ang ginsiling ni Jonatan kay Saul parte kay David, pero naakig pa gid ang hari! Gintawag niya si Jonatan nga ‘rebelyuso nga anak’ kag ginsilingan nga ang pagdampig niya kay David kahuy-anan sa ila pamilya. Ginpatalupangod niya ang posible nga madula kay Jonatan, paagi sa pagsiling: “Samtang buhi ang anak ni Jesse, ikaw kag ang imo pagkahari indi magpadayon.” Wala ini ginsapak ni Jonatan, kag nakitluoy sia sa iya amay: “Ngaa dapat sia patyon? Ano ang iya nahimo?” Nag-ibwal na gid ang kaakig ni Saul! Kag bisan pa tigulang na sia, isa gihapon sia ka soldado. Ginbangkaw niya ang iya anak! Pero bisan pa matanda sia, wala niya sia maigo. Nasakitan kag nahuy-an gid si Jonatan gani naglakat sia nga akig.—1 Samuel 20:24-34.

 Pagkaaga, ginkadtuan ni Jonatan si David sa iya ginapanaguan. Nagpana sia sing baslay suno sa ginkasugtan, para pahibaluon si David nga gusto sia gihapon patyon ni Saul. Dayon ginpabalik ni Jonatan ang iya alagad sa siudad. Sila na lang ni David ang nabilin, gani nakaistoryahanay sila sing makadali. Naghibi sila nga duha, kag nasubuan gid si Jonatan samtang nagalakat palayo ang iya bataon nga abyan nga si David para malagyo.—1 Samuel 20:35-42.

 Bisan pa sang mabudlay nga sitwasyon napamatud-an nga mainunungon si Jonatan kag indi maiyaiyahon. Sigurado nga nalipay gid kuntani si Satanas, ang kaaway sang tanan nga matutom nga tawo, kon ginsunod ni Jonatan ang ginhimo ni Saul kag gin-una ang iya mga handum kag kadungganan. Dumduma, gusto ni Satanas nga sundon naton ang aton maiyaiyahon nga mga handum. Nangin madinalag-on sia sa aton una nga mga ginikanan, si Adan kag si Eva. (Genesis 3:1-6) Pero, napaslawan sia kay Jonatan. Sigurado nga naugot gid si Satanas! Mabatuan mo man bala ini nga mga pagsulay? Nagakabuhi kita sa panahon nga ginauna sang kalabanan ang ila kaugalingon. (2 Timoteo 3:1-5) Sundon bala naton ang halimbawa ni Jonatan nga mainunungon kag indi maiyaiyahon?

 Ginkontrol na gid si Saul sang iya kaakig kay David. Wala sing mahimo si Jonatan samtang ginatan-aw niya ang iya amay nga daw buang, nga ginatipon ang iya mga soldado kag ginapangunahan ang paglibot sa bilog nga pungsod para pangitaon kag patyon ang wala sing sala nga tawo. (1 Samuel 24:1, 2, 12-15; 26:20) Nakigbahin bala sa sini si Jonatan? Wala kita sing mabasa sa Biblia nga nakigbahin sia. Bangod sa pagkamainunungon ni Jonatan kay Jehova kag kay David, pati na sa iya panumpa sa ila pag-abyanay, wala sia nag-entra sa ila.

 Wala nagbag-o ang iya pagpalangga sa iya bataon nga abyan. Sang ulihi, nagkitaay sila liwat ni David sa Hores nga nagakahulugan “Kakahuyan.” Makita ang Hores sa kagulangan, sa kabukiran nga mga pila ka kilometro sa bagatnan-sidlangan sang Hebron. Ngaa ginrisgo ni Jonatan ang iya kabuhi para makita si David? Ginasugiran kita sang Biblia nga gusto niya buligan si David nga “magbakod ang iya pagsalig kay Jehova.” (1 Samuel 23:16) Paano ina ginhimo ni Jonatan?

 “Indi ka magkahadlok,” siling ni Jonatan sa iya bataon nga abyan. Nagsiling pa sia: “Indi ka makit-an ni Saul nga akon amay.” Ngaa nasiling ina ni Jonatan? Bangod may pagtuo si Jonatan nga matuman gid ang katuyuan ni Jehova. Nagpadayon sia: “Ikaw ang mangin hari sa Israel.” Tinuig antes sini, ginsugo si propeta Samuel nga isiling ini kay David, pero subong ginpahanumdom ni Jonatan si David nga masaligan gid ang ginsiling ni Jehova. Kag ano ang ginpamensar ni Jonatan nga matabo sa iya? “Mangin ikaduha ako sa imo.” Dalayawon gid nga pagpaubos! Kontento na sia nga mag-alagad kag magsuportar sa sini nga tawo nga 30 ka tuig nga mas manghod sangsa iya. Sa katapusan nagsiling si Jonatan: “Nahibaluan man ini ni Saul nga akon amay.” (1 Samuel 23:17, 18) Nahibaluan ni Saul nga indi gid sia magmadinalag-on kontra sa ginpili ni Jehova bilang masunod nga hari!

 Sa masunod nga mga tinuig, sigurado nga pirme gid ginapamensar ni David ini nga pagkit-anay kag nagpalig-on gid ini sa iya. Amo yadto ang katapusan nila nga pagkit-anay. Ang masubo kay wala natabo ang handum ni Jonatan nga mangin ikaduha kay David.

 Nag-upod si Jonatan sa iya amay sa pagpakig-away sa mga Filistinhon nga pirme nagasiling nga kontra nila ang Israel. May matinlo sia nga konsiensia sa pagpakig-away upod sa iya amay kay wala niya ginpasugtan nga maapektuhan sang mga sala sang iya amay ang iya pag-alagad kay Jehova. Maisog kag mainunungon sia nga nakig-away pareho sang pirme niya ginahimo, pero napierde ang Israel sa sini nga inaway. Nangin malaut na gid si Saul kay pati espiritismo gin-entrahan na niya, isa ka mabug-at nga sala sa Kasuguan sang Dios, gani wala na sia ginpakamaayo ni Jehova. Napatay ang tatlo ka bata ni Saul sa inaway, pati si Jonatan. Napilasan si Saul kag naghikog.—1 Samuel 28:6-14; 31:2-6.

 Nagkasubo gid si David. Bisan pa grabe ang iya pag-antos kag kabudlayan bangod kay Saul, nagkasubo gihapon ining maayo kag mapinatawaron nga tawo! Nagsulat si David sang panalambiton parte kay Saul kag kay Jonatan. Mahimo nga amo ini ang pinakamakatalandog nga mga tinaga nga ginpatuhoy ni David sa iya pinalangga nga manuglaygay kag abyan: “Nagapangasubo gid ako tungod sa imo, Jonatan, utod ko; palangga ko gid ikaw. Ang imo gugma sa akon labaw pa sa gugma sang mga babayi.”—2 Samuel 1:26.

 Wala nalipatan ni David ang iya promisa kay Jonatan. Tinuig sang ulihi ginpangita niya kag gin-atipan ang baldado nga bata ni Jonatan nga si Mefiboset. (2 Samuel 9:1-13) Maathag nga nakatuon gid si David sa pagkamainunungon kag integridad ni Jonatan kag sa iya kahanda nga magpabilin nga mainunungon sa isa ka abyan bisan pa mabudlay ini. Makatuon bala kita sa sini? Makapangita man bala kita sing abyan nga pareho kay Jonatan? Mangin amo man bala kita sina nga klase sang abyan? Kon buligan naton ang aton mga abyan nga mapalig-on kag mapabakod ang ila pagtuo kay Jehova, kon unahon naton ang pagkamainunungon sa Dios, kag kon magpabilin kita nga mainunungon sa baylo nga unahon ang aton kaugalingon, mangin abyan kita nga pareho kay Jonatan. Kag mailog naton ang iya pagtuo.