Ang iban nga tsismis indi gid matuod, kundi ginahungod para maguba ang imo reputasyon. Pero bisan pa indi gid amo sini ka serioso ang tsismis, masakit ini gihapon, ilabi na kon ang nagpalapta suod mo nga abyan.​—Salmo 55:12-​14.

 “Nadiskobrehan ko nga ginatsismis ako sang akon abyan, kag ginapanugidsugid niya nga wala ako nagaulikid sa iban. Nasakitan gid ako! Indi ko gid maintiendihan kon ngaa amo sina ang iya ginhambal.”​—Ashley.

 Ang matuod: Bisan suod man sa aton ukon indi ang nagatsismis, wala gid sing may nanamian kon ginapakalain ka sang iban.

 Ang mga tawo nagatsismis bangod sa pila ka rason, lakip ang:

 Interes sa iban. Ang mga tawo nanamian gid makig-istorya sa iban. Gani, natural lang nga mag-istoryahanay kita kag istoryahan naton ang parte sa isa kag isa. Bisan ang Biblia nagapalig-on sa aton nga magpakita sing “kaayuhan” ukon interes sa iban.​—Filipos 2:4.

 “Ang parte sa mga tawo amo gid ang pinakanami nga istoryahan!”​—Bianca.

 “Ginabaton ko nga gusto ko gid mahibaluan ang nagakatabo sa iban nga tawo kag isugid man ini sa iban. Wala ko kabalo kon ngaa, pero daw kasadya lang.”​—Katie.

 Wala sing himuon. Sang panahon sang Biblia, may mga tawo nga “wala sing ginahimo sa ila bakante nga tion kundi nagasugid ukon nagapamati sa bag-o nga butang.” (Binuhatan 17:21) Amo man gihapon subong!

 “Kon kaisa, kon daw wala sing nami nga istoryahan, ang mga tawo nagahimo sing eksena para may istoryahan sila.”​—Joanna.

 Insecure. Ang Biblia nagapaandam batok sa huyog nga ikumparar ang aton kaugalingon sa iban. (Galacia 6:4) Ugaling, may mga tawo nga nagapalapta sang tsismis para indi matalupangdan sang iban nga insecure sila.

 “Ang tsismis mahimo nagasugid kon ano gid ang nabatyagan sang mga nagatsismis. Sa masami, nagakahulugan ini nga nahisa sila sa tawo nga ila ginatsismis. Nagapalapta sila sing istorya agod magnami ang ila pamatyag kag para kumbinsihon ang ila kaugalingon nga mas maayo sila sangsa sina nga tawo.”​—Phil.

 Ang matuod: Gusto mo man ukon indi, istoryahan gid sang mga tawo ang parte sa iban—pati ikaw.

 Mahimo gid nga indi mo mapunggan ang tanan nga tsismis parte sa imo, pero makontrol mo ang imo reaksion sa sini. Kon madiskobrehan mo nga ginakutsokutso ka, may duha ka butang nga puede mo himuon.

 OPSYON 1: Indi ini pagsapakon. Sa masami, ang pinakamaayo nga solusyon amo nga indi ini pagsapakon, ilabi na kon daw witiwiti man lang ini. Sunda ang laygay sang Biblia: “Indi ka magdali-dali pangakig.”​—Manugwali 7:9, Ang Pulong sang Dios, APD.

 “May naglagaw nga tsismis nga may ginadeyt kuno ako nga isa ka lalaki nga wala ko gani makilala! Nagapalagpat lang sila, gani ginkadlawan ko na lang ini.”​—Elise.

 “Ang maayo nga reputasyon amo ang pinakamabakod nga depensa. Bisan pa may maglapta nga tsismis, diutay lang ang mapati sa sini kon maayo ang imo reputasyon. Magagua gihapon ang matuod.”​—Allison.

 Tip: Isulat (1) ang ginsiling parte sa imo kag (2) ang ginbatyag mo. Kon ‘makapamalandong ka na sa imo tagiposoon,’ indi ka na mabudlayan nga kalimtan ini.​—Salmo 4:4.

 OPSYON 2: Istoryaha ang nagpalapta sini. Kon kaisa, mahimo nga para sa imo serioso gid ang tsismis kag kinahanglan mo istoryahon ang nag-umpisa sini.

 “Kon istoryahon mo ang mga nagatsismis parte sa imo, mahibaluan nila nga ang ila ginpanugidsugid makalab-ot gid sa ila ginatsismis. Isa pa, matinluan mo ang imo ngalan kag mahimo nga masolbar ang problema.”​—Elise.

 Antes mo istoryahon ang nagtsismis parte sa imo, binagbinaga ang masunod nga mga prinsipio sa Biblia kag ang mga pamangkot.

•   “Ang nagasabat sa wala pa sia makabati, kabuangan ini.” (Hulubaton 18:13) ‘Nahibaluan ko gid bala ang tanan nga impormasyon? Posible ayhan nga lain ang pag-intiende sang nakabati kag nagsugid sini sa akon?’

•   “Mangin maabtik sa pagpamati, mahinay sa paghambal, mahinay sa pagpangakig.” (Santiago 1:​19) ‘Subong bala ang pinakamaayo nga tion nga istoryahon ang nagtsismis? Sigurado bala ako nga husto ang akon pagtamod sa sitwasyon? Ukon mas maayo ayhan kon paligaron ko anay ang tion asta nga maumpawan na ang akon kaakig?’

•   “Himua ninyo sa inyo isigkatawo ang luyag ninyo nga himuon nila sa inyo.” (Mateo 7:​12, APD) ‘Kon ako ang sa lugar sang nagtsismis, ano ang gusto ko nga himuon sang akon gintsismis kon pananglitan istoryahon gid man niya ako? San-o kag diin ko gusto nga hambalan namon ini? Ano nga mga tinaga kag paagi ang epektibo?’

 Tip: Antes mo istoryahon ang nagtsismis, isulat ang gusto mo ihambal. Dayon, paligara anay ang isa ukon duha ka semana, basaha liwat ang imo ginsulat, kag tan-awa kon may gusto ka bag-uhon sa sini. Dugang pa, binagbinaga ini upod sa imo ginikanan ukon hamtong nga abyan, kag pamangkuta sila kon ano ang ila masiling.

 Ang matuod: Pareho sa madamo nga butang, ang tsismis indi mo gid pirme makontrol. Pero indi buot silingon nga magpakontrol ka na lang sa sini.