1, 2. Nan ki sans yon chen ka yon pwoteksyon pou mèt li, e ki sa k fè nou kapab konpare yon chen ak konsyans nou?

IMAJINE yon mesye ki kouche nan kabann li nan nuit e ki nan pwofon somèy. Bridsoukou, chen l lan tonbe jape akoz li tande yon bri. Moun ki te antre nan lakou a ale lè l tande chen an ap jape. Mesye a li menm pantan, li leve e l al gade deyò a, men, li wè tout bagay trankil. Moun ki te antre nan lakou a al fè wout li. Mesye a fè yon soupi ki montre l soulaje. Ki sa k te ka rive si chen an pa t ap veye e si l pa t jape? Moun nan te ka vòlè afè mesye a, li te ka frape l, oswa li te ka menm touye mesye a.

² Gen anpil moun ki gen yon chen lakay yo pou l ka pwoteje yo. Si chen an veyatif, li ka sove lavi moun nan. Nan yon sans, nou ka konpare chen an ak konsyans nou ki se yon kado Bondye ban nou (Jak 1:17). Si nou pa t gen yon konsyans, se sèten nou t ap pèdi sou wout lavi a. Lè nou byen sèvi ak konsyans nou, sa ka ede nou jwenn wout nou e sa ka ede nou kontinye mache sou bon wout nou dwe suiv nan lavi a. Se pou rezon sa a nou pral egzamine sa konsyans lan ye e ki fason li fonksyone. Apre sa, nou pral pale sou pwen sa yo: 1) Fason nou ka fòme konsyans nou, 2) rezon ki fè nou dwe respekte konsyans lòt moun, e 3) byenfè nou jwenn lè konsyans nou rete klè.

3. Ki sa mo grèk lè yo tradui l yo mete “konsyans” pou li a vle di literalman, e ki kapasite li montre lèzòm gen lakay yo se sèl lèzòm ki genyen l?

³ Nan Bib la, mo grèk lè yo tradui l yo mete “konsyans” pou li a vle di literalman “konesans avèk tèt ou”. Kontrèman ak tout lòt kreyati ki gen sou latè, Bondye ban nou kapasite pou nou konnen tèt nou. Nan yon sans, se tankou nou te fè bak pou nou gade pwòp tèt nou, epi nou jije tèt nou. Konsyans nou ka aji tankou yon temwen nou gen anndan nou, oubyen li ka aji tankou yon jij k ap egzamine aksyon nou, fason nou panse ak chwa nou fè. Li ka gide nou pou nou pran bon desizyon oubyen li ka ban nou avètisman pou anpeche nou pran move desizyon. Yon lòt bò, li ka fè nou santi nou byen lè nou fè bon chwa, konsa tou li ka kale nou poutèt move chwa nou fè.

4, 5. a) Ki jan nou fè konnen Adan ak Èv te gen yon konsyans, e ki sa k te rive yo poutèt yo te meprize lwa Bondye te ba yo a? b) Ki egzanp ki montre moun fidèl ki t ap viv anvan epòk kretyen yo te gen yon konsyans ki fonksyone?

⁴ Bondye te kreye lòm avèk kapasite sa a depi okòmansman. Ni Adan ni Èv te montre yo gen yon konsyans. Lefètke yo te wont apre yo te fin peche a montre sa (Jenèz 3:7, 8). Malerezman, nan moman sa a, menmsi konsyans yo te kale yo, sa pa t itil yo anyen, paske se espre yo te fè lè yo te meprize lwa Bondye te ba yo a. Yo te konnen sa yo t ap fè lè yo te chwazi pou yo rebele kont Jewova a, sa vle di pou yo opoze avè l. Piske yo te pafè, yo te konnen sa yo t ap fè, e yo te konnen, yonfwa yo te fin fè l, yo pa t ap ka fè bak.

⁵ Kontrèman ak Adan ak Èv, gen anpil moun enpafè ki koute konsyans yo. Pa egzanp, Jòb, yon moun fidèl, te di: “M ap kontinye fè sa ki dwat e mwen pap janm sispann fè sa. Toutotan m ap viv, konsyans mwen pap kale m.” ​(Jòb 27:6). Jòb te konn koute konsyans li e li te kite l gide l ni  nan aksyon l ni nan desizyon l ap pran. Se sa k fè, avèk anpil satisfaksyon, li te ka di konsyans li pa t kale l, sa vle di li pa t fè l santi l wont ni li pa t fè l santi l koupab. N ap remake diferans ki genyen ant Jòb ak David. Lè David te manke respè pou Sayil, wa Jewova te chwazi a, se ‘apre sa konsyans David te vin ap kale l’. (1 Samyèl 24:5.) Se sèten, remò David te genyen an te bon pou li. Sa te aprann li pou l pa aji san respè konsa ankò.

6. Ki sa ki montre konsyans lan se yon kado tout moun nèt resevwa?

⁶ Èske se moun k ap sèvi Jewova yo sèlman ki resevwa kado sa a, anpalan de konsyans lan? Ann egzamine yon pawòl Bondye te fè apot Pòl ekri. Li te di: “Lè moun ki nan nasyon yo ki pa gen lalwa fè sa ki nan lalwa tou natirèlman, moun sa yo, byenke yo pa gen lalwa, yo montre yo se yon lwa pou pwòp tèt yo. Se moun sa yo menm ki montre sa lalwa mande yo ekri nan kè yo, tandiske konsyans yo ap rann temwayaj ansanm avèk yo e, nan pwòp panse yo, yo santi konsyans yo akize yo oswa li dakò avèk yo.” ​(Women 2:14, 15). Menm moun ki pa konnen anyen nan lwa Jewova yo, dèfwa konsyans yo konn pouse yo aji ann amoni ak prensip Jewova yo.

7. Poukisa dèfwa konsyans lan ka pa fonksyone byen?

⁷ Sepandan, nan kèk ka, konsyans lan ka pa fonksyone byen. Poukisa? Nan egzanp chen an nou te pran an, si chen an pa t ap veye, li pa t ap itil mèt li anyen. Konsa tou, si mèt chen an te fè kòmsi l pa tande chen an ap jape, sa te ka met lavi l an danje. Se menm bagay la tou pou konsyans nou, si dezi chanèl ki nan kè nou enfliyanse l twòp, li ka gide nou nan move direksyon. Mete sou sa, si nou sèvi ak konsyans nou san nou pa itilize Pawòl Bondye a, yon gid ki fyab, li posib pou nou pa ka fè diferans ant sa ki byen ak sa ki mal nan anpil domèn enpòtan. An reyalite, pou konsyans nou fonksyone byen, nou bezwen kite lespri sen Jewova gide nou. Apot Pòl te ekri: “Men temwayaj  konsyans mwen bay ansanm avè m ann akò ak lespri sen.” ​(Women 9:1). Men, kòman nou ka sèten konsyans nou ann amoni ak lespri sen? Pou nou ka sèten, nou bezwen fòme konsyans nou.

8. a) Kòman kè nou ka enfliyanse desizyon n ap pran, e ki bagay ki ta dwe pi enpòtan pou nou lè n ap pran desizyon? b) Poukisa li pa sifi pou yon kretyen annik kontante l gen yon konsyans ki klè? (Gade nòt anba paj la.)

⁸ Kòman w ka sèvi ak konsyans ou pou w pran desizyon? Sanble, gen kèk moun, lè y ap pran desizyon, yo annik fè sa dapre sa yo menm yo panse ki bon. Apre sa, yo ka di: “Bon, sa pa toumante konsyans mwen.” Dezi nou gen nan kè nou ka fò anpil, yo ka menm enfliyanse konsyans nou. Gade sa Bib la di: “Kè a pi trèt pase tout lòt bagay, e li pa bon menm. Ki moun ki kapab konnen l?” ​(Jeremi 17:9). Se sa k fè se pa sa kè nou ta renmen nou ta dwe bay plis enpòtans lè n ap pran desizyon. Olye de sa, nou ta dwe egzamine ki sa k ap fè Jewova Dye plezi *.

9. Ki sa krent pou Bondye ye, e kòman yon krent konsa ka enfliyanse konsyans nou?

⁹ Lè n ap pran yon desizyon, si nou vrèman sèvi ak konsyans nou ki fòme grasa Labib, desizyon sa a ap montre nou gen lakrentif pou Bondye e nou pap chèche fè sa lide nou di nou. Men yon egzanp ki montre sa. Neyemi, yon gouvènè ki te fidèl, te gen dwa egzije moun ki t ap viv Jerizalèm yo peye pou kèk bagay, epi fè yo peye kèk taks tou.  Men, li pa t fè sa. Poukisa? Li pa t vle fè Jewova fache si l ta maltrete pèp Li a. Men sa l te di: “Mwen pa t fè sa, paske mwen gen lakrentif pou Bondye.” ​(Neyemi 5:15). Li enpòtan pou nou gen bonjan krent pou Papa nou ki nan syèl la, yon krent ki soti nan kè nou k ap fè nou pa fè anyen ki pap fè l plezi. Yon krent konsa ap fè nou chèche direksyon Bondye nan Pawòl li a lè nou gen desizyon pou n pran.

10, 11. Ki prensip biblik nou ka aplike nan kesyon bwè bwason ki gen alkòl, e kòman nou ka jwenn direksyon nan men Bondye pou nou aplike yo?

¹⁰ Pa egzanp, ann pran kesyon bwason ki gen alkòl la. Lè n ap detann nou ak lòt moun, gen yon desizyon anpil nan nou dwe pran: Èske n ap bwè bwason ki gen alkòl oubyen èske n pap bwè? Toudabò, nou bezwen fòme tèt nou. Ki sa prensip biblik yo di sou kesyon an? Anfèt, Bib la pa kondane moun ki bwè bwason ki gen alkòl si yo fè sa avèk moderasyon. Yo menm fè louwanj pou Jewova paske li bay lèzòm diven kòm kado (Sòm 104:14, 15). Men, Bib la kondane moun ki bwè twòp, e li kondane moun ki lage kò yo nan banbòch (Lik 21:34; Women 13:13). Epitou, nan Bib la, bwè pou sou se yon peche yo mansyone pami lòt peche ki grav, tankou imoralite seksyèl *. — 1 Korentyen 6:9, 10.

¹¹ Prensip sa yo fòme konsyans yon kretyen, yo fè konsyans li vin pi sansib. Se sa k fè, lè nou gen pou nou deside si n ap bwè oswa si n pap bwè nan yon fèt, nou ka poze tèt nou kèk kesyon tankou: ‘Ki kalite fèt y ap òganize a? Èske yo ka pèdi kontwòl fèt la jis li tounen yon fèt kote y ap banboche? Ki tandans mwen? Èske m toujou anvi bwè? Èske m pa ka rete san m pa bwè? Èske m bwè pou m bliye pwoblèm mwen? Èske m gen ase metriz pou m limite kantite bwason m ap bwè?’ Pandan n ap reflechi sou prensip biblik yo  e n ap reflechi sou kesyon sa yo, li t ap bon pou nou priye Jewova pou nou mande l direksyon. (Li Sòm 139:23, 24.) Konsa, n ap envite Jewova pou l gide nou ak lespri sen l. Epitou, n ap fòme konsyans nou pou l konfòme l ak prensip Bondye yo. Men, gen yon lòt bagay ankò nou dwe reflechi sou li lè n ap pran desizyon.

12, 13. Site kèk rezon ki fè konsyans kretyen yo diferan, e kòman nou dwe reyaji devan diferans sa yo?

¹² Dèfwa, nou ka sezi wè jis nan ki pwen konsyans yon kretyen diferan parapò ak yon lòt kretyen. Yon kretyen ka twouve yon pratik oubyen yon koutim pa bon, poutan yon lòt kretyen ka renmen l, li ka pa wè anyen mal ladan l. Pa egzanp, nan kesyon bwè bwason ki gen alkòl la, yon moun ka twouve li nòmal pou l bwè yon ti bwason ak kèk zanmi pandan y ap detann yo yon aprèmidi, alòske sa ka twouble konsyans yon lòt moun. Poukisa gen diferans sa a, e ki efè sa ta dwe genyen sou desizyon n ap pran?

¹³ Nou diferan youn ak lòt pou plizyè rezon. Nou pa t leve menm jan, ni nou pa t viv nan menm anviwònman. Pa egzanp, gen moun ki toujou ap veye tèt yo akoz yon feblès yo genyen y ap lite avè l depi lontan, e petèt yo pa toujou metrize l (1 Wa 8:38, 39). Si feblès sa a gen rapò ak bwason ki gen alkòl, moun sa yo ka santi li nesesè pou yo pran anpil prekosyon nan kèk sitiyasyon. Si nou envite yon moun ki gen yon pwoblèm konsa lakay nou, konsyans li ka fè l refize yon bwason ki gen alkòl nou ofri l. Èske n ap fache poutèt sa? Èske n ap ensiste pou l pran l? Non. Nan moman sa a, li gendwa chwazi pou l pa di moun rezon ki fè l refize a. Men, kit nou konnen rezon an, kit nou pa konnen l, lanmou nou gen pou frè nou an ap pouse nou pou nou pa fòse l bwè.

14, 15. Nan premye syèk la, ki sa k te bay pwoblèm nan kongregasyon an ki te montre konsyans kretyen yo pa t reyaji menm jan, e ki konsèy Pòl te bay?

 ¹⁴ Nan premye syèk la, apot Pòl te konstate gen kèk domèn kote, byen souvan, konsyans kretyen yo pa t reyaji menm jan. Nan epòk sa a, gen kèk kretyen ki te kontrarye akoz manje moun te ofri kòm sakrifis bay zidòl (1 Korentyen 10:25). Pòl li menm pa t gen pwoblèm ak manje sa yo moun yo te konn vann nan mache, paske sa pa t twouble konsyans li. Pou li, zidòl yo pa t anyen. Manje yo pa t pou zidòl yo. Piske se Jewova ki kreye tout sa moun ka manje, se pou li tout manje ye. Men, Pòl te admèt lòt moun pa t gen menm opinyon ak li. Kèk nan moun sa yo te konn sèvi zidòl anvan yo te vin kretyen. Pou yo menm, tout bagay ki te gen rapò ak idolatri pa t bon. Ki jan apot Pòl te rezoud pwoblèm nan?

¹⁵ Men sa apot Pòl te di: “Nou menm ki djanm, nou dwe ede moun ki pa djanm yo pote feblès yo, e se pa tèt nou pou nou fè plezi. Paske, menm Kris la pa t fè tèt li plezi.” ​(Women 15:1, 3). Pòl te montre nou pa dwe fè tèt nou plezi, men nou dwe respekte konsyans frè nou yo, menm jan ak Kris. Nan yon lòt esplikasyon Pòl te bay sou menm sijè a, li te di li prefere pa manje vyann menm olye pou l fè youn nan ti mouton Bondye yo trebiche, alòske Jezi te bay lavi l pou mouton sa a ki gen anpil valè pou li. — Li 1 Korentyen 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Poukisa moun konsyans yo pi sansib yo dwe evite jije moun konsyans yo pa reyaji menm jan ak pa yo?

¹⁶ Yon lòt bò, moun konsyans yo pi sansib yo pa dwe kritike lòt moun e yo pa dwe ensiste pou tout moun gen menm pwennvi ak yo sou sijè kote se chak moun ki pou deside selon konsyans li. (Li Women 14:10.) Anfèt, nou dwe sèvi ak konsyans nou pou nou jije pwòp tèt nou, nou pa dwe sèvi ak li pou nou jije lòt moun. Sonje pawòl Jezi te di yo: “Sispann jije pou yo pa jije nou.” ​(Matye  7:1). Tout moun nan kongregasyon an dwe evite fè diskisyon sou sijè kote se chak moun ki pou deside selon konsyans yo. Okontrè, nou dwe chèche mwayen pou youn ankouraje lòt gen lanmou epi rete ini, pou youn bati lòt olye youn kraze lòt. — Women 14:19.

17. Ki sa k rive konsyans anpil moun jodi a?

¹⁷ Men sa apot Pyè te ekri: “Se pou konsyans nou rete klè.” ​(1 Pyè 3:16). Yon konsyans ki klè devan Jewova se yon kokenn benediksyon. Li pa menm ak konsyans anpil moun k ap viv jodi a. Pòl pale konsènan yon seri moun “ki gen konsyans yo make tankou se ak yon fè cho”. (1 Timote 4:2.) Lè yon fè cho boule kò yon moun, li kite yon mak ki pa sansib. Anpil moun gen yon konsyans w a di ki  mouri. Konsyans yo tèlman make, li tèlman pa sansib, li sispann bay avètisman, li pa fè mèt li wont ankò ni li pa fè l santi l koupab ankò lè l fè yon bagay ki mal. Jodi a, menm lè moun yo santi yo koupab, yo pase sou santiman sa a.

18, 19. a) Ki byenfè yon moun ki peche ka jwenn lè l santi l koupab oubyen li santi l wont? b) Ki sa nou ka fè si konsyans nou kontinye repwoche nou pou peche nou te fè, alòske nou deja repanti pou yo?

¹⁸ An reyalite, lè nou santi nou koupab, se konsyans nou ki fè nou konnen nou te fè yon bagay ki mal. Lè yon moun santi l koupab pou yon peche l fè e li repanti, moun sa a ap jwenn padon menm lè li te fè yon peche ki grav anpil. Pa egzanp, wa David te santi l koupab poutèt li te fè peche ki grav, men, prensipal rezon ki te fè l jwenn padon, se paske li te repanti ak tout kè l. Apre sa k te fin pase a, David te vin  gen degoutans pou bagay mal li te fè yo e li te pran detèminasyon pou l obeyi lwa Jewova yo. Sa te fè l wè jan Jewova ‘bon e li dispoze padone’. (Sòm 51:1-19; 86:5.) Men, ki sa pou nou fè si nou kontinye santi nou koupab anpil e nou kontinye santi nou wont anpil menm apre nou fin repanti e nou fin jwenn padon pou yon peche nou te fè?

¹⁹ Pafwa, konsyans moun ki peche a kapab ap repwoche l anpil e li ka kontinye fè l santi l koupab, alòske santiman konsa pa itil moun nan anyen ankò. Si nou ta twouve nou nan yon sitiyasyon konsa, kote kè nou kontinye ap kondane nou, n ap bezwen konvenk tèt nou Jewova pi gran pase tout santiman lèzòm ka genyen. Menm jan nou ta ka ede yon moun konprann Jewova renmen l e l ap padone l, nou menm tou nou dwe kwè Jewova renmen nou e l ap padone nou. (Li 1 Jan 3:19, 20.) Yon lòt bò, yon konsyans ki vin pwòp fè moun ki te peche a santi l anpè, li fè l santi l kalm, e li fè kè l kontan, yon bagay ki ra nan monn sa a. Gen anpil moun ki te tonbe nan peche grav ki vin santi yon gwo soulajman konsa, e kounye a y ap sèvi Jewova Dye avèk yon konsyans ki klè. — 1 Korentyen 6:11.

20, 21. a) Pou ki rezon yo fè liv sa a? b) Antanke kretyen, ki kalite libète nou genyen, e kòman nou dwe sèvi ak libète sa a?

²⁰ Yo fè liv sa a pou ede nou jwenn lajwa, pou ede nou toujou gen yon konsyans ki klè pandan n ap viv nan ti rès tan ki rete nan dènye jou sistèm Satan an. Natirèlman, liv sa a pap ka pale sou tout lwa ak tout prensip ki nan Bib la, prensip nou bezwen reflechi sou yo e nou bezwen aplike nan sitiyasyon nou rankontre nan lavi a chak jou. Mete sou sa, anrapò ak kesyon kote se chak moun ki pou deside selon konsyans yo, nou pa dwe atann pou nou jwenn lwa ki montre byen klè sa pou nou fè. Yo fè liv sa a nan objektif pou ede w etidye Pawòl Bondye a e pou w aplike sa w aprann yo nan lavi w. Sa ap fòme konsyans ou pou l ede w konnen sa ki byen ak sa ki mal. Kontrèman ak Lwa Moyiz  la, ‘lwa Kris la’ ankouraje moun k ap suiv lwa sa a pou yo plis koute konsyans yo e pou yo plis suiv prensip ki nan Bib la olye pou y ap chèche yon lwa pou chak ti bagay (Galat 6:2). Nan sans sa a, Jewova bay kretyen yo yon libète estrawòdinè. Sepandan, Pawòl li a fè nou sonje nou pa dwe janm sèvi ak libète sa a kòm yon “kouvèti pou nou fè sa ki mal”. (1 Pyè 2:16.) Okontrè, libète sa a ban nou yon bèl okazyon pou nou montre Jewova jan nou renmen l.

²¹ Lè nou reflechi sou pi bon fason nou kapab aplike prensip biblik yo e nou priye sou sa, epi nou aplike desizyon nou pran yo, sa enpòtan anpil. Nou te kòmanse fè sa lè nou te fèk ap aprann konnen Jewova e nou bezwen kontinye nan menm sans lan. Konsa, n ap antrene “kapasite nou genyen pou nou konprann nan afòs nou sèvi avè l”. (Ebre 5:14.) Konsyans nou ki fòme grasa Labib ap yon benediksyon pou nou chak jou nan lavi nou. Tankou yon chen k ap jape nan nuit pou l avèti mèt li kont yon danje, se konsa tou konsyans nou kapab ede nou pran desizyon k ap fè Papa nou ki nan syèl la kontan. Si nou aji konsa, nou ka sèten n ap rete nan lanmou Bondye.