A Jé?
Ɛgɛnyá nɛ ijé cɛgbá nɛɛnɛhi lɛ eko ku ācɛ Isrɛlu ku ikee a?
IJÉ wɛ aya ō cɛgbá nɛhi ipu uculo ku ācɛ ku Isrɛlu a. Ubáyíbu kɛla igbalɛwa lɛyikwu ācɛ nōo bi ɔdā ō le gwiije le yuklɔ klla gwo aijé alɛwa. Aya nɛhi ku Ubáyíbu lɛ ō ya mla ije ō gwo. Ocabɔ mafu, é ta ɔkpá ku Aijé Ku Ɛ̄gbā, Ijé Ku Usolomɔn, ɔkpá ku Ikwuayidɔ bɛɛka ijé a. Ɔkpá éyi nōo kɛla lɛyikwu oyeeyi ku ācɛ ɛpleeko néē ta Ubáyíbu a, ka ka Ubáyíbu mafu peee ku ācɛ Isrɛlu a bi ijé le yuklɔ ipu ɛyinɛhi ku aɔdā néē ya ipu oyeeyi a.
Ijé ō gwo ipu oyeeyi ku ɛ̄cī doodu. Ācɛ ku Isrɛlu a bi aɔdā ō le gwiije le yuklɔ mla ō gwiije o ya ɛɛ kéē mafu ɛgɛ nɛ ɔtu yɔ i ya uwa lɛ a. (Ayis. 30:29) Acɛnya gē gwo ɛ̄ngwū, gē gwiije ku eeye, klla gē jiije ɛpleeko néē yɔ i lé ucɛ ku eeye ō gwo, bɛɛka eko néē yɔ i je ɔcɛ ɛpɛpɛ cɔcɛ́, eko nɛ aicɔɔja le yale ɔgbɛfu, mla eko ku ucɛ ō lé ku ɛ̄gbā ō gba. (Ācoh. 11:34; 1 Usám. 18:6, 7; 1 Aɔ́cɛ́ 1:39, 40) Ācɛ ku Isrɛlu a klla gē gwo aijé ō mafu ɛgɛ nɛ ɔtu biya lɛ uwa lɛ eko nɛ ɔcɛ gekwu. (2 Úklɔ́ 35:25) Ɛnyā mafu peee ka ācɛ ku Isrɛlu a dɔka ijé nɛɛnɛhi.
Ijé ō gwo ipu agbla ɔcɛ́. Aɔcɛ́ ku Isrɛlu a gē jɔɔnyɛ ijé ō gwo nɛhi. Usɔlu nōo wɛ Ɔcɛ́ a bi Udefidi wa ipu agbla ɔcɛ́ a o ya ɛɛ kóō gwiije lɛ ɔ. (1 Usám. 16:18, 23) Eko nɛ Udefidi abɔyinu je piya ɔcɛ́ a, ó ya aɔdā ō bi le gwiije alɛwa, ta aɛnɛɛnɛ ijé, klla ya ōmiya ku ācɛ ɛyɛɛyɛyi nōo géē yɔ i gwiije ipu agbliihɔ ku Ujehofa igbihaajɛ a. (2 Úklɔ́ 7:6; Émɔ̄s. 6:5) Usolomɔn nōo wɛ Ɔcɛ́ a lɛ acɛnyilɔ mla acɛnya nōo gē gwiije ipu agbla ɔcɛ́ a.—Ɔ̄cok. 2:8.
Ijé ō gwo ipu ɛ̄gbā ō gba. Ɛ̄nɛ̄ ō cɛgbá fiyɛ duu a, wɛ ka ācɛ Isrɛlu a gē bi ijé le gba Ujehofa ɛ̄gbā. Ku ɛlā ɔkwɛyi a, ācɛ o gwiije nōo wɛ ula igwo (4,000) a gē gwiije ipu agbliihɔ nōo yɔ Ujerusalɛm a. (1 Uklɔ. 23:5) É gwo aŋma ku oje, ɛngwu, inenge, mla opo. (2 Uklɔ. 5:12) Amáŋ, ó wɛ ācɛ nōo jé ō gwiije lɔɔlɔhi nyā foofunu gē bi ijé le gba Ujehofa ɛ̄gbā a ŋ. Ɛyinɛhi ku ācɛ Isrɛlu a gwo ijé eko néē yɔ ɔwɛ yɔ i gā Ujerusalɛm ɔnu ucɛ ō lé ku onyata a. É hi aijé néē gwo nyā ka ijé néē gwo eko néē yɔ ɔwɛ yɔ i gā Ujerusalɛm amāŋ yɔ i tu ɛfu ku Usayɔn a. (Aíjē 120-134) Ɛgɛ nōó yɔ ipu ɔkpá néē ta ipu uce ku ācɛ Ujiyu a, ācɛ ku Isrɛlu a gwo aijé ōhī nōo yɔ ipu ɔkpá ku Aíjē Kú Ɛ̄gbā a ɛpleeko néē yɔ i lé Ucɛ Ku Onyata a.
Ijé cɛgbá nɛɛnɛhi lɛ ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico icɛ duu. (Ujɛ́m. 5:13) Alɔ gē gwo aijé lɛ Ujehofa o ya ɛɛ ku alɔ cɛtra ɔ. (Āfi. 5:19) Ijé ō gwo gē piya alɔ tɔha mla ayinɛ alɔ. (Ukól. 3:16) Ó klla gē lɛ ɔfu tu alɔ iyē eko duuma nɛ alɔ yɔ i má owe ohigbu āhɔ̄ olɔnɔ nɛ alɔ yɔ anu a. (Ācot. 16:25) Ijé ō gwo wɛ ɔwɛ ɛnɛɛnɛ ō mafu ɔtu okpoce ku alɔ lɛ Ujehofa mla ihɔtu nɛ alɔ lɛ lɛ ɔ a.
a Ācɛ ku Isrɛlu a gwo ijé nōo yɔ ipu ɔkpá ku Aíjē Kú Ɛ̄gbā ɛyi 113 gā ɛyi 118 ō bi le cɛtra Ujehofa.