Manganka iti presko. Ipangrunam ti mangan iti “agpayso” a taraon—dagiti presko a kankanen ti tattao iti rinibun a tawen—imbes a dagiti naproseso. Dagiti magatang a nakapakete, nakalata, ken naluton manipud kadagiti fastfood ket masansan nga aduan iti asukar, asin, ken taba a pakaigapuan ti sakit ti puso, istrok, kanser, ken dadduma pay a nakaro a sakit. No aglutoka, padasem ti agsalapusop (steam), agbeyk, ken agtuno imbes nga agprito. Agusarka iti ad-adu a yerba ken rekado tapno maksayan ti panagasin. Siertuem a naluto a naimbag dagiti karne ken pulos a dika mangan iti nabangles.

Dimo unay kaaduen ti mangan. Sigun iti World Health Organization, makapadanag ti sangalubongan nga iyaadu dagiti sobra ti kalukmeg ken kadagsenda a tattao, a masansan a gapu iti nalabes a pannangan. Natakuatan iti maysa a panagadal nga iti dadduma a paset ti Africa, “ad-adu nga ubbing ti sobra ti dagsenda ngem kadagiti malnoris.” Dagiti nakaluklukmeg nga ubbing ket agpegpeggad nga agpasar itan ken iti masanguanan kadagiti sakit, agraman diabetes. Nagannak, ipakitayo ti nasayaat nga ulidan iti annakyo babaen ti panangkontrolyo iti kaadu ti kanenyo.

Mulmula ti kaaduan a kanem. Tapno balanse ti taraonmo, dika la mangan iti napnuan karbohidrato a kas iti innapuy, kamote, ken tinapay; rumbeng a manganka met iti adu ken nadumaduma a prutas, nateng, ken bukbukel. Iti dadduma a pagilian a managsida iti karne, maiparparegta ti ad-adu nga ikan ta ad-adda a makapasalun-at dayta. Ti puraw nga innapuy ti kaykayat ti kaaduan a Filipino, ngem kinapudnona, adayo a nasussustansia ti nalabaga nga innapuy. Dagita ti kanem no magun-odan iti lugaryo. Ngem liklikam dagiti uso a dieta wenno agas a posible a makadangran iti salun-at. Nagannak, salaknibanyo ti salun-at ti annakyo. Sanayenyo ida a mangan iti nasustansia. Imbes a kendi wenno sitsiria ti ipameriendayo, ikkanyo ida iti taraon a kas iti di naasinan a mani, presko a prutas ken natnateng a nabugguan a naimbag.

Dagiti adulto ken ubbing ket nasken nga inaldaw nga uminum iti adu a danum ken likido a di naasukaran. Iyad-adum ti uminum kadagita no nadagaang, agtrabahoka iti nadagsen, ken agehersisioka. Makatulongda iti pannakarunaw ti kinnanmo, ikkatenda dagiti sabidong iti bagim, pasalun-atenda ti kudilmo, ken kissayanda ti dagsenmo. Mangpasayaat met dagita iti rikna ken langa. Dimo labsen ti uminum iti arak ken adu unay a nasam-it. No inaldaw nga uminumka iti sangabaso a softdrink, agarup pito a kilo ti mainayon iti timbangmo iti makatawen.

Iti dadduma a pagilian, nangina ken nagrigat a magun-odan ti nadalus a danum. Ngem nagpateg dayta. Ti narugit a danum ket masapul a maipaburek wenno madalusan babaen iti kemikal. Naikuna nga inaldaw nga 4,000 nga ubbing ti matay gapu iti narugit a danum. Ad-adu kano a tao ti matmatay gapu iti dayta ngem kadagiti gubat wenno ginggined. Isingasing ti World Health Organization a dagiti maladaga ket mapasuso laeng iti gatas ti ina iti umuna nga innem a bulan. Sa manayonan dayta iti dadduma pay a taraon agingga nga agtawendan iti dua.