Nabalbaliwan Wenno Nasuktan Kadi ti Linaon ti Biblia?
Saan. Sigun iti panangikompara kadagiti nagkauna a sursurat, saan a nabaliwan ti linaon ti Biblia uray maulit-ulit a nakopia dayta kadagiti marunot a pagsuratan iti uneg ti rinibu a tawen.
Kayatna kadi a sawen nga awan a pulos ti kamali iti pannakakopiana?
Rinibu ti nasarakan a nagkauna a nakaisuratan ti Biblia. Adda saan a pagpapadaan dagita, a mangipakita nga adda kamali iti pannakakopiada. Babassit laeng a kamali ti kaaduan kadagitoy ken dida baliwan ti kaipapanan dagiti naisurat. Ngem adda dadduma a nasarakan a dakkel a dida pagpapadaan, a mangipakita a nabayagen nga adda nangiranta a mangbaliw iti linaon ti Biblia. Kitaentayo ti dua kadagita:
Iti 1 Juan 5:7, kastoy ti mabasa iti dadduma a nabayagen a patarus ti Biblia: “idiay langit, ti Ama, ti [Sao], ken ti Espiritu Santo: ket dagitoy a tallo maymaysada.” Nupay kasta, paneknekan dagiti mapagtalkan a nagkauna a sursurat nga awan dagita a sasao iti orihinal. Nainayon laeng dagita idi agangay. a Dayta ti makagapu a saan nga inraman dagita dagiti mapagtalkan a patarus ti Biblia ita.
Namin-adu a ribu a nagparang ti nagan ti Dios kadagiti kadaanan a manuskrito ti Biblia. Ngem sinukatan dayta ti adu a patarus ti Biblia kadagiti titulo a kas iti “Apo” wenno “Dios.”
Kasanotayo a masigurado a manmanon ti kamali a masarakan?
Nagadun a manuskrito ti nadiskobre ita isu a nalaklakan a madlaw dagiti kamali. b Ania ti ipakita ti panangikompara kadagita a dokumento maipapan iti kinaumiso ti linaon ti Biblia ita?
Kastoy ti kuna ti eksperto a ni William H. Green maipapan iti Hebreo a Kasuratan (gagangay a maaw-awagan iti “Daan a Tulag”): “Maibagatayo nga awanen ti sabali a kadaanan nga obra nga umiso unay ti pannakayallatiwna.”
Insurat ti eksperto a ni F. F. Bruce maipapan iti Kristiano a Griego a Kasuratan, wenno “Baro a Tulag”: “Ad-adu nga amang ti ebidensia a maisurattayo maipapan iti Baro a Tulag ngem ti ebidensia maipapan iti insurat dagiti nabayagen nga autor, banag nga awan ti mayat a mangpadas a mangkuestionar iti kinaumisoda.”
Kinuna ti maysa a mabigbigbig a mangad-adal kadagiti manuskrito ti Biblia a ni Sir Frederic Kenyon a “mabalin nga iggaman [ti maysa a tao] ti intero a Biblia ket situtured nga ibagana a pudpudno a Sao ti Dios ti ig-iggamanna, a nagtalinaed ti kinaumisona uray nayallatiw dayta iti adu a henerasion iti uneg ti ginasut a tawen.”
Ania pay dagiti mangipakita a siuumiso a nayallatiw ti mensahe ti Biblia?
Agpada a kinopia dagiti Judio ken Kristiano a parakopia dagiti nadagsen a basol nga inaramid ti ili ti Dios. c (Numeros 20:12; 2 Samuel 11:2-4; Galacia 2:11-14) Kinopiada met dagiti pasamak a nangkondenar iti kinasukir dagiti Judio ken nangibutaktak kadagiti doktrina nga inaramid ti tao. (Oseas 4:2; Malakias 2:8, 9; Mateo 23:8, 9; 1 Juan 5:21) Ti siuumiso a panangkopiada kadagitoy a salaysay ipakitana ti kinamapagtalkan dagiti parakopia ken ti dakkel a respetoda iti nasantuan a Sao ti Dios.
Saan kadi a husto laeng a pagtalinaeden ti Dios ti kinaumiso ti Biblia, aglalo ta inwanwanna ti pannakaisurat dayta? d (Isaias 40:8; 1 Pedro 1:24, 25) Ngamin, intedna dayta saan laeng a tapno mabenepisiaran dagiti nagkauna a tattao no di ket uray datayo ita. (1 Corinto 10:11) Kinaagpaysuanna, “amin a bambanag a naisurat a nasaksakbay naisuratda a pakasursuruantayo, tapno babaen ti panagibturtayo ken babaen ti liwliwa manipud iti Kasuratan maaddaantay koma iti namnama.”—Roma 15:4.
Nagadaw ni Jesus ken dagiti pasurotna manipud kadagiti kopia ti Hebreo a Kasuratan, ket saanda a nagduaduaan ti kinaumiso dagidi a nagkauna a sursurat.—Lucas 4:16-21; Aramid 17:1-3.
a Saan a mabasa dagita a sasao iti Codex Sinaiticus, iti Codex Alexandrinus, iti Vatican Manuscript 1209, iti orihinal a Latin Vulgate, iti Philoxenian-Harclean Syriac Version, wenno iti Syriac Peshitta.
b Kas pagarigan, adda nasarakan a nasurok a 5,000 a Griego a manuskrito ti maaw-awagan iti Baro a Tulag, wenno Kristiano a Griego a Kasuratan.
c Ipakita ti Biblia nga agkamali met dagiti tattao a mangirepresentar iti Dios. Kuna ti Biblia: “Awan ti tao a saan nga agbasol.”—1 Ar-ari 8:46.
d Ibaga ti Biblia a nupay saan a sao por sao nga indiktar ti Dios ti linaon dayta, inwanwanna ti pampanunot dagiti tattao a nagsurat.—2 Timoteo 3:16, 17; 2 Pedro 1:21.