Woni wa Mbivilia Nĩ Mwaũ Ĩũlũ wa Kũtĩĩa Kũya?
Ũndũ Mbivilia yaasya
Ĩvindanĩ ya tene, Ngai nĩweetĩkĩlĩtye andũ matĩĩe kũya ethĩwa meĩka ũu me na kĩeleelo kĩseo. Ĩndĩ meeka ũu mate na kĩeleelo kĩseo, ũndũ ũsu ndwaeteae Ngai ndaĩa. O vamwe na ũu, ũmũnthĩ Mbivilia ndĩkĩĩe andũ mwĩao wa kũtĩĩa kũya kana kũlea kwĩka ũu.
Nĩ maũndũ amwe ta meva ala matumaa andũ amwe mawetetwe Mbivilianĩ matĩĩa kũya?
Yĩla mũndũ ũkwenda ũtethyo kuma kwa Ngai. Andũ ala meethĩawa kyalonĩ kya kũthi Yelusaleme, nĩmatĩĩaa kũya nĩ kana monanyʼe vyũ kuma ngoonĩ kana nĩmekwenda Ngai amatongoesye. (Esala 8:21-23) Mavinda amwe, Vaulo na Valanava nĩmatĩĩaa kũya yĩla meũnyuva atumĩa ma ikundi.—Meko ma Atũmwa 14:23.
Yĩla mũndũ ũkũvindĩĩsya ĩũlũ wa kwĩanĩsya kĩeleelo kya Ngai. Yesũ amina kũvatiswa, nĩwatĩĩie kũya vandũ va mĩthenya 40 aivindĩĩsya ũndũ ũkeanĩsya kwenda kwa Ngai ũthũkũminĩ wake vaa ĩũlũ wa nthĩ.—Luka 4:1, 2.
Yĩla mũndũ ũkwĩlila nũndũ wa naĩ wĩkĩte. Kwĩsĩla mwathani Yoeli, Ngai atavisye Aisilaeli ala mataĩ aĩkĩĩku atĩĩ: “Ĩnthyũũĩei nyie na ngoo syenyu syonthe, na kũtĩĩa kũya, na kũĩa, na kũmeta.”—Yoeli 2:12-15.
Yĩla makwataa Mũthenya wa Wĩwʼanĩthyo. Mĩaonĩ ĩla Ngai wanengete mbaĩ ya Isilaeli, vaĩ na mwĩao wa kũtĩĩa kũya Mũthenyanĩ wa Wĩwʼanĩthyo. a (Alivai 16:29-31) Mwĩao ũsu wa kũtĩĩa kũya waĩ wa vata mũno ĩvindanĩ ta yĩu nũndũ walilikanasya Aisilaeli kana maĩ na naĩ na nĩmaaĩle kũekewa nĩ Ngai.
Nĩ itumi imwe syĩva ite nzeo sya mũndũ kũtĩĩa kũya?
Nĩ kana mũndũ eyonanyʼe. Yesũ amanyĩisye kana yĩla Mũklĩsto ũkũtĩĩa kũya, ũndũ ũsu waĩle kwĩthĩwa o katĩ wake na Ngai.—Mathayo 6:16-18.
Nĩ kana mũndũ eyonanyʼe nĩ mũlũngalu. Kũtĩĩa kũya kũituma mũndũ ethĩwa na mwĩkalĩle mũseo kana kũkatuma ethĩwa e wa kĩ-veva kũthonoka ala angĩ.—Luka 18:9-14.
Nĩ kana mũndũ aĩvĩe naĩ wĩkĩte na ngũlũ. (Isaia 58:3, 4) Andũ ala Ngai weetĩkĩlaa matĩĩa kũya no ala maĩ ewi na meelilaa kuma ngoonĩ nũndũ wa naĩ mekĩte.
Nĩ kana mũndũ eanĩsye kĩmanyĩo kĩna kĩatĩĩawa nĩ ndĩni. (Isaia 58:5-7) Mũsyai ndesa kũtanĩthwʼa nĩ syana imwendete aĩ nũndũ nĩsyaĩle kwĩka ũu. O ta ũu, Ngai ndatanĩthawʼa nĩ ala mamũthaithaa o ta kĩmanyĩo ĩndĩ ti kuma ngoonĩ.
No nginya Aklĩsto matĩĩe kũya?
Aiee. O na kau Ngai nĩwanengete Aisilaeli mwĩao wa kũtĩĩa kũya Mũthenyanĩ wa Wĩwʼanĩthyo, nĩwavetangie mwĩao ũsu ĩtina wa Yesũ kũĩvĩa kwa ĩvinda yonthe naĩ sya andũ ala melilaa. (Aevelania 9:24-26; 1 Vetelo 3:18) Aklĩsto maiĩ ungu wa Mĩao ya Mose, ĩla yawetete Mũthenya wa Wĩwʼanĩthyo. (Alomi 10:4; Akolosai 2:13, 14) Kwoou, kĩla Mũklĩsto nĩwe waĩle kwĩtwʼĩĩa ethĩwa nũkũtĩĩa kũya.—Alomi 14:1-4.
Aklĩsto nĩmethĩawa mesĩ kana kũtĩĩa kũya tiwʼo ũndũ ũla mũnene vyũ ũthaithinĩ woo. Mbivilia ndyonanasya o na vanini kana kũtĩĩa kũya no kũtume mũndũ ethĩwa na ũtanu. Kĩvathũkanyʼo na ũu, athaithi mawʼo ala mamũthaithaa Yeova methĩawa me atanu nũndũ we nĩ “Ngai mũtanu.”—1 Timotheo 1:11; Mũtavanʼya 3:12, 13; Akalatia 5:22.
Maũndũ mate ma wʼo ĩũlũ wa ũndũ Mbivilia yaasya ĩũlũ wa kũtĩĩa kũya
Ũndũ ũte wa wʼo: Mũtũmwa Vaulo eeaĩe Aklĩsto ala matwaanĩte matĩĩae kũya.—1 Akolintho 7:5, King James Version.
Ũwʼo: Nthĩnĩ wa mavuku ma tene ma Mbivilia, vaiĩ vandũ kũtĩĩa kũya kũwetetwe nthĩnĩ wa 1 Akolintho 7:5. b Ĩndĩ, ala maumĩĩisye Mbivilia nĩmongelile mũsoa ũwetete kũtĩĩa kũya ĩandĩkonĩ yĩu na maandĩkonĩ angĩ ta Mathayo 17:21; Maliko 9:29; na Meko ma Atũmwa 10:30. Mbivilia mbingĩ sya matukũ aa nĩsyumĩtye mĩsoa ĩsu.
Ũndũ ũte wa wʼo: Aklĩsto nĩmaĩle kũtĩĩa kũya nĩ kana malilikanae ĩla mĩthenya 40 Yesũ watĩĩie kũya ĩtina wa kũvatiswa.
Ũwʼo: Yesũ ndaatwĩaĩa twĩkae ũndũ ta ũsu, o na Mbivilianĩ vaiĩ vandũ vonanĩtye kana Aklĩsto ma tene nĩmatĩĩaa kũya nĩ kana malilikanae mĩthenya ĩsu. c
Ũndũ ũte wa wʼo: Aklĩsto nĩmaĩle kũtĩĩa kũya yĩla meũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ.
Ũwʼo: Yesũ ndaaĩaĩa amanyĩwʼa make matĩĩae kũya yĩla meũlilikana kĩkwʼũ kyake. (Luka 22:14-18) Yĩla Yesũ waisye kana amanyĩwʼa make makatĩĩa kũya akwʼa, ndawetaa ũndũ ũsu wĩthĩwe ta mwĩao, ĩndĩ eekaa kũweta o kĩla kĩkaumĩla. (Mathayo 9:15) Mbivilia yatavĩtye Aklĩsto ala me na nzaa kana nĩmaaĩle kũya me mũsyĩ kwoo, matanamba kũmbana malilikane kĩkwʼũ kya Yesũ.—1 Akolintho 11:33, 34.
a Ngai eeĩte Aisilaeli atĩĩ: “Mũkathĩnʼya ngoo syenyu,” Mũthenyanĩ wa Wĩwʼanĩthyo. (Alivai 16:29, 31) Ndeto isu syĩthĩawa iyonanyʼa kũtĩĩa kũya. (Isaia 58:3) Nĩkyo kĩtumi Mbivilia ĩmwe ĩtũmĩĩte ndeto ii: “Ndwaĩlĩte kũya nĩ kana wonanyʼe nũkwĩlila nũndũ wa naĩ syaku.”—Contemporary English Version.
b Sisya ũndũ ĩvuku A Textual Commentary on the Greek New Testament, (third edition), ya Bruce M. Metzger, yaĩtye ĩthangũnĩ ya 554.
c Ĩvuku New Catholic Encyclopedia (second edition) ĩiweta ĩũlũ wa mĩthenya 40 ĩla andũ matĩĩaa kũya mayĩyĩelekanyʼa na Yesũ yĩla watĩĩie kũya e weũnĩ ĩtina wa kũvatiswa yaĩtye atĩĩ: “Myakanĩ ya mbee mĩongo ĩtatũ, andũ mayĩyũmbanĩsya sikũkũ ya Vasaka matĩĩaa kũya mũthenya ũmwe kana ĩlĩ na yaingĩva mayavĩtũkasya kyumwa kĩmwe. . . Ĩvinda ya mbee vyũ kũwetwa kwa ĩla mĩthenya 40 andũ matĩĩaa kũya yawetiwe mwĩaonĩ wa katano ũla waseũviwʼe ĩtina wa ũmbano wa atongoi ma ndĩni ũla wesie kwĩtwa Nzama ya Nicaea ya mwaka wa 325. Ĩndĩ asomi amwe nĩmakaananĩasya ethĩwa mwĩao wa kũtĩĩa kũya ĩla mĩthenya 40 nũwetetwe vau.”—Ĩvuku ya 8, ĩthangũ ya 468.
No Wendeewʼe Nĩ Ii
YESŨ NĨWE NZĨA, NĨWE W’O, NĨWE THAYŨ
Nĩkĩ Amanyĩw’a ma Yesũ Matatĩĩaa Kũya?
Yesũ amasũngĩie atũmĩĩte ngelekany’o ya ithuma sya kwĩkĩa mbinyu.
ĨŨLŨ WITŨ
Kũlya Ũthokewe
Kwata ũsũngĩo wa ĩkũlyo yĩkonetye Mbivilia, kana wĩmanyĩsye mũnango ĩũlũ Ngũsĩ sya Yeova.