Mbivilianĩ, ndeto ya Kĩkiliki ĩla ĩalyũlĩtwe “ũĩkĩĩku” yonanasya “kĩndũ kĩseo mũno.” O na no yonany’e mũndũ wĩ na mwĩkalĩle mũseo na wa kwendeesya.

Aklĩsto nĩmosaa kwa ũito mũno ndeto ii mbeveee sya mũtũmwa Vaulo: ‘Twĩenda kwĩkalaa na mĩendele mĩseo maũndũnĩ onthe.’ Nĩ maũndũnĩ meva tũtonya kwĩka ũu?

Kĩla mũthenya andũ aingĩ nĩmesiasya kĩoonĩ matanamba kũthi maũndũnĩ moo. Nĩkĩ mesiasya? Nũndũ mendaa methĩwe mailye nesa. Ĩndĩ ve kĩndũ kĩngĩ kĩ vata mũno kũte kwĩkĩa ngũa nzeo na mbanake, vamwe na kwanakavya nzw’ĩĩ. Ũw’o nĩ kana ũndũ ngoo yitũ ĩilye no kũtume andũ matwosa nesa kana makatwosa naĩ.

Ndeto ya Ngai nĩwetete kana andũ nĩmendete kwĩka ũla ũthũku. Ĩandĩko ya Mwambĩlĩlyo 8:21 yaĩtye atĩĩ: “Kĩsũanĩo kya ngoo ya mũndũ nĩ kĩthũku kuma wana wake.” Ũu wĩonany’a kana no nginya twĩkĩe kĩthito kũkitana na wendi wa kwĩka naĩ. Mũtũmwa Vaulo nĩwaeleisye nesa ĩũlũ wa ũndũ wokitanaa na wendi wa kwĩka naĩ. Aisye atĩĩ: “Nĩtanĩaa ĩla mĩao ya Ngai mũndũnĩ wa nthĩnĩ: ĩndĩ nĩona mwĩao wa mũthemba ũngĩ mamuthanĩ makwa, ũla wũkitaa na ũla mwĩao wĩ kĩlilikanonĩ kyakwa, na nũndavĩte ũkambĩkĩa mwĩaonĩ wa naĩ ũla wĩ mamuthanĩ makwa.”—Alomi 7:22, 23.

Kwa ngelekany’o, ĩla ngoo yitũ ĩkũtũsukuma twĩke kĩndũ kĩthũku kana twĩthĩwe tũte aĩkĩĩku, ti lasima tũkeka kwosana na wendi wa ngoo yitũ. Nĩtwĩthĩawa na ũthasyo wa kwĩnyuvĩa kĩla tũkwĩka. Ĩla twanyuva kũleana na mosũanĩo mathũku, no twĩthĩwe twĩ aĩkĩĩku o na ethĩwa ala matũthyũlũlũkĩte ti aĩkĩĩku.

No nginya twĩthwe na mwolooto mũseo ũũtongoesya mwĩkalĩle witũ. Ĩndĩ ũndũ wa kũmakya nĩ kana andũ aingĩ matũmĩaa ĩvinda yingĩ maisũanĩa ĩũlũ wa ‘mĩkĩĩle yoo ya ngũa’ kwĩ ĩvinda yĩla matũmĩaa kũsũanĩa ĩũlũ wa mwĩkalĩle woo. Nĩmateteaa meko moo mate ma ũĩkĩĩku nĩ kana maikoneke ta athũku. Ĩvuku yĩtawa The (Honest) Truth About Dishonesty yĩeleetye ũndũ ũsu kwa kwasya atĩĩ: “Andũ makenganaa nĩ kana masũvĩe ĩsyĩtwa nginya makavikĩĩa vandũ va kũsũanĩĩa kana nĩ aĩkĩĩku.” Ĩndĩ no vethĩwe ve mwolooto mũseo ũtonya kũtũtetheesya kũmanya kana mũndũ nĩwaĩle kwĩthĩwe e mũĩkĩĩku kana ndaĩle? Ũndũ ũla wa kũtanĩthya nĩ kana ve mwolooto ta ũsu.

Andũ milioni mbingĩ ĩũlũ wa nthĩ nĩmamanyĩte kana Mbivilia yĩ na myolooto mĩanĩu ĩtonya kũtũtetheesya ũndũnĩ ũsu. Vai vandũ vangĩ tũtonya kũkwata myolooto ta ĩla yĩ Mbivilianĩ. (Savuli 19:7) Mbivilia nĩtũtongoeasya ũndũ vaĩle maũndũnĩ ma mũsyĩ, wĩanĩ, mwĩkalĩlenĩ witũ, na ĩkatũtongoesya  kĩ-veva. Mbivilia ndĩvĩtawa nĩ ĩvinda. Mĩao na myolooto yayo no ĩtetheesye andũ onthe o na ethĩwa maumĩte nthĩ yĩva. Twasoma na kũsũanĩa maũndũ ala tweemanyĩsya na tũimaatĩĩa, tũkeemanyĩsya kwenda ũĩkĩĩku na ũlũngalu.

Ĩndĩ nĩ kana twĩthĩwe twĩ aĩkĩĩku, ve maũndũ angĩ mendekaa eka o kwĩthĩwa twĩ na ũmanyi wa w’o wa Mbivilia. Twĩasya ũu nũndũ nthĩ ĩno tũilye yusĩe andũ matonya kũtũsukuma twĩthĩwe tũte aĩkĩĩku. Na kĩu nĩkyo kĩtumi twaĩle kũvoya Ngai atũtetheesye. (Avilivi 4:6, 7, 13) Tweeka ũu, tũkeethĩawa na ũkũmbaũ wa kwĩka kĩla kyaĩle na kwĩthĩwa twĩ aĩkĩĩku maũndũnĩ onthe.

Ũla mũndũũme wĩtawa Hitoshi, ũwetiwe kĩlungunĩ kya mbee, nĩwatethekie nũndũ wa kwĩthĩwa esĩkĩe kana nĩ mũĩkĩĩku wĩanĩ. Yu aandĩkĩtwe nĩ mũndũ wendeeaw’a nĩ ũĩkĩĩku wake. Aĩtye atĩĩ: “Nĩ na ũtanu nũndũ nĩnakwatie wĩa nthũkũmaa nĩ na wasya mũseo wa ngoo.”

Ve andũ angĩ matethekete o ta Hitoshi. Kwasũanĩa ngelekany’o sya andũ amwe matethekete nũndũ wa kũatĩĩa mwolooto wa Mbivilia ũla waĩtye twĩthĩawe na “mĩendele mĩseo maũndũnĩ onthe.”

• Wasya Mũseo wa Ngoo

  Mũndũ mũka ũmwe aĩtye atĩĩ: “Nakolile sukulu nĩ na myaka 13 nĩ kana ngathũkũmanae na ing’ei. Na nũndũ wa ũu mbesa mbingĩ ila neethĩawa nasyo ndyaikwataa na nzĩa nzeo. Ĩtina wa kũtwawa, nĩtwambĩĩie kwĩmanyĩsya Mbivilia na Ngũsĩ sya Yeova nĩ na mũemewa. Nĩtwamanyie kana Yeova * Ngai nũmenete andũ mate aĩkĩĩku, na kwoou twatw’a kũalyũla mwĩkalĩle witũ. Mwaka wa 1990 nĩtwavatisiwe na twatw’ĩka Ngũsĩ sya Yeova.”—Nthimo 6:16-19.

  “Tene nyũmba yakwa yeethĩawa yusĩe syĩndũ sya ũng’ei, ĩndĩ yu syĩndũ ila nĩthĩawa nasyo ti sya ũng’ei na ũu nũtumaa nĩthĩwa na wasya mũseo wa ngoo. Nalilikana myaka mingĩ ĩla ndaĩ mũĩkĩĩku, nĩnĩmũtũngĩaa Yeova mũvea nũndũ nĩwambĩw’ĩie tei mwingĩ. Nĩw’aa mũyo mũno ĩla nathi kũkoma nĩsĩ kana Yeova nĩwendeeaw’a ninyie.”—Cheryl, Ireland.

  “Ĩla mũnene wakwa wamanyie kana nĩnĩleile kũongwa nĩ kasitoma witũ mũnene ambĩie atĩĩ: ‘Ngai waku nũtumaa wĩthĩwa wĩ mũĩkĩĩku! Nĩ ũndũ mũseo kwĩthĩwa na mũthũkũmi taku kambunĩnĩ ĩĩ.’ Kwĩthĩwa nĩ mũĩkĩĩku maũndũnĩ onthe nĩkũtumaa nĩthĩwa na wasya mũseo wa ngoo methonĩ ma Yeova Ngai. O na ĩngĩ, nĩkũtumaa nĩtetheesya andũ ma mũsyĩ wakwa na andũ angĩ methĩwe me aĩkĩĩku.”—Sonny, Hong Kong.

• Mũuo wa Kĩlĩko

  “Nĩ mũnini wa ũla ũũngamĩe vengi ũmwe wĩthĩawa nthĩ mbingĩ. Nthĩnĩ wa viasala ũũ kĩndũ kĩla kya vata nĩ kũthua, ĩndĩ ti kwĩthĩwa wĩ mũĩkĩĩku. Andũ aingĩ mekũlasya kana ve ũthũku wa kwĩthĩwa mate aĩkĩĩku ethĩwa kwĩka ũu kũtumaa mathua na kwĩthĩwa na maendeeo. Ĩndĩ kwĩthĩwa nĩ mũĩkĩĩku nĩ kũtumaa nĩthĩwa na mũuo wa kĩlĩko. O na nĩtw’ĩte vyũ kwĩthĩwa nĩ mũĩkĩĩku o na ethĩwa kwĩka ũu kũkatuma nĩkwatwa nĩ mathĩna. Anene makwa nĩmesĩ nesa kana ndyĩsa kũmakenga kana kũkengana kwondũ woo.”—Tom, United States.

• Andũ Nĩmatũnengae Ndaĩa

  “Mũnene wakwa ambĩie nĩkengane ĩla syĩndũ imwe sya wĩa syaaie, ĩndĩ nĩnaleile. Ĩla ala mooyĩte syĩndũ isu sya wĩa mamanyĩkie, mũnene wakwa wa wĩa nĩwandũngĩie mũvea mũno nũndũ wa kwĩthĩwa nĩ mũĩkĩĩku. Nĩ kana mũndũ ethĩwe e mũĩkĩĩku nthĩ ĩno, no nginya ethĩwe na ũkũmbaũ. Ĩndĩ ĩtina andũ ala angĩ nĩmesaa kũtũĩkĩĩa na makatũnenga ndaĩa nũndũ wa kĩthĩwa twĩ aĩkĩĩku.”—Kaori, Japan.

Kwĩthĩwa na wasya mũseo wa ngoo, mũuo wa kĩlĩko, na kũnengwa ndaĩa nĩ andũ ala angĩ, nĩ moathimo ala mũndũ ũkwataa eethĩwa e mũĩkĩĩku. O naku tyo wĩtĩkĩlane na ũndũ ũsu?