ĨVINDA yĩmwe mũndũ mũka wĩtawa Alexandra e ngalĩnĩ meteele kũkĩla mũvaka wa nthĩ yĩ South America malike nthĩ ĩngĩ yĩ o kũu, eewie ndeto ii: “Ngalĩ no ĩthi, ĩndĩ vai vandũ mũndũũme ũũ wa China ũendete!” Ĩla Alexandra waumie ngalĩnĩ nĩ kana amanye kĩla kĩendeee, eethĩie mũndũũme ũsu wa China aitata kũelesya mũsikalĩ wa mũvakanĩ mathĩna make atũmĩĩte kĩthyomo ũtakĩsĩ nesa kya Spanish. Nũndũ Alexandra aendaa kĩkundinĩ kya Ngũsĩ sya Yeova kya kĩthyomo kya Chinese, nĩweeyumisye atetheesye kũalyũla kĩthyomo kya mũndũũme ũsu nĩ kana mũsikalĩ ũsu aelewe.

Mũndũũme ũsu aisye kana nĩwĩtĩkĩlĩtw’e nĩ mĩao kwĩkala nthĩ ĩsu, ĩndĩ nĩwooyĩĩtwe mbesa na mavalũa ala maĩkĩĩthĩtye ũndũ ũsu. Mbeenĩ, mũsikalĩ ũsu ndaaĩtĩkĩla ndeto sya mũndũũme ũsu, o na nĩwambĩĩie kwona kana Alexandra aĩ na mũvango wa kũtwaa andũ nthĩ ĩngĩ makathũkũme ta ngombo. Ĩtina mũsikalĩ ũsu nĩweetĩkĩlanile na ndeto sya mũndũũme ũsu, o na kau nĩweeiwe aĩve vainĩ nũndũ ndaĩ na mavalũa ala maĩlĩte. Na nũndũ ndaĩ na mbesa, Alexandra nĩwamũnengie ndola 20. Mũndũũme ũsu nĩwatũngie mũvea mũno na amwĩa Alexandra kana akamũtũngĩa kĩasi kĩthonokete ndola 20 ila wamũnengete. Nake Alexandra amwĩie kana eĩkaa o kũmũtethya na eĩw’a e mũtanu nũndũ eeka ũndũ ũla waĩle. Nĩwanengie mũndũũme ũsu mavuku maeleetye Mbivilia na amũkũlya emanyĩsye Mbivilia na Ngũsĩ sya Yeova.

Nĩ ũndũ wa kwendeesya mũno kwĩw’a kana ve andũ methĩawa me alau o na kwa andũ ala matamesĩ, na vate nzika, maũndũ ta asu nĩmekawa nĩ andũ ma ndĩni syonthe o na andũ ala mate ndĩni. We no wĩthĩwe na wendi wa kũtetheesya andũ ala angĩ ũte kwenda makũĩve? Ĩkũlyo yĩu nĩ ya vata nũndũ Yesũ aisye atĩĩ: “Kwĩ mũyo kũnengane kwĩ kwosa.” (Meko ma Atũmwa 20:35) O na ĩngĩ, andũ ma saenzi nĩmesĩte kũmanya kana kũnengane no kũũtetheesye. Ekai twone nĩ nzĩa syĩva kwĩka ũu kũtonya kũtũtethya.

Maũndũ ala mekĩkĩte meonany’a kana kũnengane nĩkũtumaa mũndũ atana. Mũtũmwa Vaulo aandĩkie kana “Ngai endete mũndũ ũnenganae na ũtanu.” Aneeneaa ĩũlũ wa Aklĩsto ala maumasya mĩvothi nũndũ maĩ alau nĩ kana matetheesye Aklĩsto ala angĩ maĩ na mathĩna. (2 Akolintho 8:4; 9:7) Vaulo ndaasya kana ũtanu ũla maĩ naw’o nĩw’o watumaa manengane. Ĩndĩ meethĩawa me atanu nũndũ nĩmanenganae syĩndũ syoo.

Kwosana na ũkunĩkĩli ũmwe, ũw’o nĩ kana kũnengane ‘nĩkũtumaa ilungu sya kĩlĩko ila itumaa mũndũ ethĩwa e mũtanu, ethĩwa na ngwatanĩo nzeo na andũ, na ethĩwa enengete ndaĩa ithũkũma nesa, na ũu ũituma ew’a e mwĩanĩe nũndũ wa kũnengane.’ Naw’o ũkunĩkĩli ũngĩ woonanisye kana “kũnenga mũndũ ũngĩ mbesa nĩkũtumaa ũla wanengane atana mũno kwĩ ũndũ ũkwĩsaa kũtana ĩla waitũmĩa e weka.”

We waaĩw’a ũtesa kũtethya andũ ala angĩ mũno nũndũ ndwĩ na ũtonyi? Ũw’o nĩ kana kĩla mũndũ no akwate ũtanu ũla umanaa na ‘kũnengane na ũtanu.’ Na  ethĩwa wĩnengane wĩ na kĩeleelo kĩseo, ti nginya kĩla ũũnengane kĩthĩwe kĩ kĩnene. Ve mũndũ mũka ũmwe Ngũsĩ ya Yeova watũmĩie aumĩthya ma ĩkaseti yĩĩ mĩvothi na amatavya ndeto ii: “Myakanĩ ĩno yonthe numasya mbesa nini Nyũmbanĩ ya Ũsumbĩ.” Ĩndĩ aendeee kwasya atĩĩ: “Yeova Ngai nũnengete mbingĩ kwĩ ila numĩtye. . . . Nĩ mũvea mũno nũndũ wa kũndonyethya kumya mũthĩnzĩo ũũ, kwĩka ũu kũmbĩkĩaa vinya mũno.”

Syĩndũ ila mũndũ ũtonya kũnengane ti o mbesa tũ, ĩndĩ ve nzĩa mbingĩ mũno sya kũnengane.

Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Mũndũ wĩ tei nĩwĩkaa ngoo yake nesa; Ĩndĩ ũla mwai nũthĩnasya mwĩĩ wake mwene.” (Nthimo 11:17) Andũ ala me tei nĩmethĩawa me alau, nĩmatũmĩaa ĩvinda na vinya woo kũtethya ala angĩ, na nĩmamathĩnĩkĩaa na makameka maũndũ angĩ maseo. Kwĩka maũndũ asu nĩkũmatetheeasya kwa nzĩa syĩ kĩvathũkany’o na ĩmwe ya nzĩa isu nĩ kũtuma methĩwa mate na mathĩna maingĩ ma mwĩĩ.

Ũkunĩkĩli wĩonany’a kana andũ ala meyumasya matetheesye angĩ maithĩnaw’a mũno nĩ kyalya na mayĩmakĩaa mũno. Mavinda maingĩ mayĩthĩawa na mathĩna maingĩ ma mwĩĩ. Ũlau nũtumaa andũ amwe ala methĩawa na mowau mathũku ta ũkimwi, na ũwau ũngĩ wĩtawa multiple sclerosis, mew’a kavaanga. Ũndũ ũngĩ ũmanyĩkĩte nĩ kana andũ ala maendeee kũng’ang’ana maeke kũnyw’a ũkĩ na matetheeasya angĩ, nĩmaolangaa mawĩmakĩo na nĩmatonya kũsinda wendi wa kwenda kũsyokea ũthengi.

Nũndũ wa ũu, vatw’ĩkĩkanaa kana “kwĩthĩwa na tei na kwĩka andũ ala angĩ maũndũ maseo nĩkũtumaa mũndũ ethĩwa ate na mosũanĩo mathũku.” O na ĩngĩ, kũnengane nĩkũolangaa mesilya na thĩna wa kwambatwa nĩ nthakame. Na andũ ala makw’ĩĩwa nĩ aũme kana iveti syoo maikuaa ĩvinda yĩasa me na mawĩmakĩo ĩla matetheesya andũ ala angĩ.

Vate nzika kũnengane nĩkũũtetheeasya.

Yesũ eeie aatĩĩi make atĩĩ: “Nenganei, nenyu mũkanengwa; kĩthimi kĩseo, kĩlate, kĩthingithye, na kĩtĩkĩlĩlye, makamũnenga kĩthũinĩ kwenyu. Nĩkwĩthĩwa kĩthimo kĩla mũthimaa, nokyo mũkathimĩwa.” (Luka 6:38) Ĩla wanenga andũ ala angĩ syĩndũ, nĩvatonyeka o namo makendeew’a nĩ ũlau waku na makethĩwa me alau. Kwoou, kũnengane nĩkũtumaa andũ meka maũndũ me ngwatanĩo na methĩwa me anyanya.

Andũ ala masomeete ĩũlũ wa ũndũ andũ maĩle kwĩkalany’a nĩmesĩte kũmanya kana “andũ ala matetheeasya ala angĩ kĩla ĩvinda mate na kĩeleelo kya kũĩvwa nĩmatumaa andũ angĩ meyĩelekany’a namo.” Ũw’o nĩ kana “o kũsoma ĩũlũ wa maũndũ manene ala andũ meekie nĩ kana matetheesye angĩ nĩkũtumaa andũ methĩwa me alau.” Na nĩkyo kĩtumi ũkunĩkĩli ũmwe weekiwe wonanĩtye kana ‘mũndũ no atume andũ aingĩ, amwe wĩsĩ na angĩ ũtaamona, meka ũla waĩle.’ Kwa ndeto ingĩ, ũu nĩ kwasya kana o ũndũ ũmwe wa ũlau no ũtume mũndũ ũngĩ ethĩwa e mũlau na kĩsio kĩnene kĩyĩthĩwa na andũ alau. We tyo  wende kwĩkala vandũ ve andũ mailyĩ ũu? Vate nzika andũ no makwate moseo maingĩ makemanyĩsya kwĩthĩwa me alau.

Ũndũ ũla weekĩkie Florida, ĩla yĩ Amelika, no ũtũtetheesye kũelewa ũndũ andũ mekaa ĩla meekwa maũndũ maseo. Kĩkundi kya Ngũsĩ sya Yeova nĩkyeeyumisye kĩtetheesye andũ ĩla kweethĩiwe kĩuutani kĩnene. Meteele mĩio ya kũtũngĩĩa nyũmba ĩmwe, nĩmoonie wiio wa mũtũi wĩ mwanangĩku na meeyumya maũseũvye. Ĩtina wa ĩvinda mũtũi ũsu aandĩkĩie ovisi mũnene wa Ngũsĩ sya Yeova atĩĩ: “Nĩnĩmũtũngĩaa mũvea mavinda onthe. Katĩ wa andũ onthe ala naakomana namo, andũ aa nĩmo aseo vyũ.” Nĩ kana atũnge mũvea nĩwaumisye mũvothi ũtũmĩwe wĩanĩ ũla wawĩtie wĩa wa vata vyũ wa Ngũsĩ.

Kwosana na ũkunĩkĩli ũmwe wa andũ ma saenzi, “veonekana ve kĩndũ kya vata mũno kĩtumaa mũndũ enda kũtetheesya ala angĩ.” Ũkunĩkĩli ũsu waĩtye kana “syana nĩsyonasya andũ ũlau o na itanamanya kũneena.” Nĩkĩ vailyĩ ũu? Mbivilia nĩsũngĩĩte ĩkũlyo yĩu nũndũ yaĩtye kana andũ moombiwe “na mũvw’ano wa Ngai,” na ũu nĩ kwasya kana andũ methĩawa na ndaĩa nzeo ta ila Ngai wĩthĩawa nasyo.—Mwambĩlĩlyo 1:27.

Ũlau nĩ ĩmwe katĩ wa ndaĩa nzeo vyũ ila Mũmbi witũ, Yeova Ngai, wĩthĩawa nasyo. Nũtũnengete thayũ na syĩndũ syonthe ila twendaa nĩ kana twĩthĩwe twĩ atanu. (Meko ma Atũmwa 14:17; 17:26-28) No tũmũmanye Ĩthe witũ wa ĩtunĩ na tũkamanya kĩeleelo kyake kwondũ witũ kwa kwĩmanyĩsya Ndeto yake, Mbivilia. O na Mbivilia nĩvuanĩtye kana Ngai nĩwĩkĩte mĩvango mĩseo nĩ kana ĩvindanĩ yũkĩte twĩĩkala twĩ atanu. * (1 Yoana 4:9, 10) Nũndũ Yeova Ngai nĩwe Mwambĩlĩlya wa ũlau na tũmbĩtwe na mũvw’ano wake, ti ũndũ wa ũsengy’a kwona tũyĩyĩelekany’a nake kwa kwĩthĩwa twĩ alau, na ĩla tweeka ũu nithyĩ tũtethekaa, na nũtwĩtĩkĩlaa.—Aevelania 13:16.

Nũlilikene ũla mũndũ mũka tũwetie mwambĩĩonĩ wa kĩlungu kĩĩ wĩtawa Alexandra? Ngewa yake yesie kumya mũthya nata? O na kau me ngalĩnĩ ve mũndũ weeie Alexandra kana mbesa syake syanyw’a kĩw’ũ, ĩla ngalĩ yavikie taoninĩ yakothaa kũũngama, ũla mũndũũme wamũtetheetye nĩwakũnĩie anyanyae simũ. Anyanyae asu nĩmamũnengie mbesa na amũtũngĩa Alexandra ndola 20 ila wamũnengete. O na ĩngĩ, mũndũũme ũsu nĩweekie ũndũ Alexandra wamwĩie na ambĩĩa kwĩmanyĩsya Mbivilia. Alexandra nĩwatanie mũno ĩla wakomanie na mũndũũme ũsu ĩtina wa myei ĩtatũ me ũmbanonĩ mũnene wa Ngũsĩ sya Yeova wa kĩthyomo kya Chinese ũla weekĩiwe Peru. Nĩ kana amũtũngĩe Alexandra mũvea nũndũ wa maũndũ maseo ala wamwĩkĩte, mũndũũme ũsu nĩwathokisye Alexandra na anyanyae ala maĩ ũmbanonĩ ũsu ũtelinĩ wake.

Kũnengane na kũtetheesya ala angĩ nĩkũetae ũtanu mwingĩ. Na mũno mũno ethĩwa ĩla ũũnenga andũ syĩndũ, nũmatetheeasya mamũmanye Mũnengani wa mĩthĩnzĩo yonthe mĩseo, Yeova Ngai! (Yakovo 1:17) We nũendeee kũtanĩa moseo ala mũndũ ũkwataa ĩla wanengane kwa nzĩa ĩsu?