Dama linoyi “meya” (soul) mu Baibili i shandulilo ye dama le Chihebera neʹphesh ne le Chigiriki psy·kheʹ. Dama ileli le Chihebera lo dwa “ichili chi no fema,” ngono le Chigiriki lo dwa “nthu unotjila.” a Kunodwa kuti, meya i ichili ne bu kwacho isini chingwe chi no dwilila chi chila ha ichili cha fa. Bona se kwa Baibili i lakidza kuti meya ye nthu i nthu ne bu kukwe:

•   Ha Jehova Ndzimu e bumba nthu we kutanga, Adamu, Baibili i kati “ndizo kabe nthu unotjila.” (Genesisi 2:7,) Adamu wa kabe a sa ka piwa meya​—wakabo meya i no chila, kene nthu.

•   Baibili i kati meya i nga shinga, i nga yemula zojiwa, i nga ja, i nga sala shule milayo, kakale i nga bata mbili wa ka fa. (Lifitiko 5:2; 7:20; 23:30; Ditironomi 12:20; Baroma 13:1) Mishingo iyeyi i nga thamiwa koga ne nthu u no chila.

A meya ha i to fa?

 Aa, meya i nga fa. Kuna ndimana dze Baibili dzi no lakidza kuti meya i no fa. Bona dzingwe dza dzo:

•   “Nthu [meya] unotjinya unowofa.”​—Ezekieli 18:4, 20

•   Mu Iziraele wa ntolo nthu wa kabe a thama chibi chi kulu, kanjinji wa kabe e othaiwa ne kuti “nthu wakajalo athubugwe.” (Ekezodo 12:15, 19; Lefitiko 7:20, 21, 27; 19:8) Nthu wa ka jalo ya kabe ili kuti “abulawe.”​—Ekezodo 31:14.

•   Shule kwe kuti nthu afe, matama a noti ‘meya ya ka fa’ a ka shingisiwa ku dwiwa itumbu. (Lefitiko 21:11; Palo 6:6) Nenguba shandulilo dzinjinji dze Baibili dzi shingisa matama “mbili wa ka fa” kene “nthu wa ka fa” mu ndimana idzedzo, mu lulimi gwe Chihebera kwa kwabe kwa shingisiwa dama, neʹphesh. kene “meya.”

“Meya” i ngadwa “buchilo”

 Kanjinji Baibili i no shingisa “meya” i dwa “buchilo.” Ku lakidzila, Jobe 33:22 i no shingisa dama le Chihebera “meya” (neʹphesh) i dwa “buchilo.” Ne zila i no fanana, Baibili i no lakidza kuti meya ye nthu, kene buchilo, i nga longiwa mu mbatsha kene i nga pela.​—Ekezodo 4:19; Baathuli 9:17; Bafilipi 2:30.

 Ku shingisiwa ikoku kwe dama “meya” ko ti batsha ku wisisa dzindimana dzi no leba ne kwe meya dziti “i no buda.” (Genesisi 35:18) Matama iyawa a no dwa kuti buchilo gwe nthu go pela. Shandulilo dzingwe ha dzi leba matama a mu na Genesisi 35:18 dza kati “wa ka fema meya iye ye bupelo.”

Dumilo ye kuti meya ha i to fa i no dwa ngayi?

 Dzikereke dze bukirisiti dzi no dumila mu thuto ye kuti meya ha i to fa ha dzi to tola thuto iyeyi mu Baibili, ngono dzo i tola mu mikumbulo ye Bagiriki ba ntolo. Encyclopædia Britannica ikati: “Ha Baibili i leba ne kwe meya i no leba ne kwe nkumbulo we meya i no femiwa, ngono ha kuna ku sa fanana pakati kwe meya ne mbili. Ndizo dumilo ye mbili ne meya ya ka tangisa mu Bagiriki ba ntolo.”

 Ha te kuti Ndzimu ha a to bona ku batshanyiwa kwe dzithuto idzedzi ne mikumbulo ye bathu, se dumilo ye kuti meya ha i to fa. Ndizo Baibili i ti chenjedza iti: “Muyele njele kuti kushete wamutapa nge ndebeleko dze butjenjedu gwe bathu guzhele butjengedzi, gunodwa mu zwilenje zwe bathu.”​—Bakolosa 2:8.