1, 2. (a) Inki bampasi bana mingi ke kutanaka ti yo na insi ya nzenza? (b) Inki bangiufula beto ta tadila na disolo yai?

JOSHUA, yina kele ti bibuti na yandi na insi ya nzenza, ke tuba nde: “Na kileki mono vandaka kutuba ndinga ya insi ya bibuti na mono na nzo ti na dibundu. Kansi ntangu mono kotaka nzo-nkanda, mono kumaka kutuba mpi ndinga ya insi ya nzenza. Na nima ya mwa bamvula, mono kumaka kutuba kaka ndinga ya insi ya nzenza. Mono vandaka kubakisa diaka ve mambu yina bo vandaka kulonga na balukutakanu mpi mutindu na mono ya kuzinga swaswanaka ti ya bibuti na mono.” Mambu Joshua ke tuba ke salamaka mingi.

² Bubu yai, bantu kuluta bamilio 240 ke zingaka ve na bansi na bo. Kana nge kele na insi ya nzenza, nki mutindu nge lenda sadisa bana na kuzola Yehowa mpi kulanda “kutambula na kieleka”? (3 Yoane 4) Inki mutindu bampangi ya nkaka lenda sadisa bo?

3, 4. (a) Inki mutindu bibuti lenda vanda bambandu ya mbote sambu na bana na bo? (b) Inki bibuti fwete yindula ve sambu na bana na bo?

³ Bibuti, kana beno ke zola nde bana na beno kuvanda banduku ya  Yehowa mpi kubaka luzingu ya mvula na mvula, beno fwete vanda bambandu ya mbote sambu na bo. Ntangu bana ke mona mutindu beno ke ‘sosa ntete Kimfumu,’ bo ta kuma kundima nde konso kilumbu, Yehowa ta pesa bo bima yina bo kele na yo mfunu. (Matayo 6:33, 34) Beno tula kisalu ya Yehowa na kisika ya ntete, beno kudipesa ve mingi na kusosa bima ya kinsuni. Beno zinga kukonda mindondo mpi beno baka-baka ve bamfuka. Beno sosa ‘kimvwama ya zulu,’ disongidila kusosa nde Yehowa kundima beno na kisika ya kusosa mbongo to “nkembo ya bantu.”—Tanga Marko 10:21, 22; Yoane 12:43.

⁴ Yidika manaka na nge ya kisalu sambu nge vanda ti ntangu ya kusolula ti bana na nge. Monisa bana nde nge ke zolaka bo tula Yehowa na kisika ya ntete kansi ve kusosa lukumu to mbongo, sambu na bo mosi to sambu na kusadisa beno bibuti. Beno yindula ve nde bana fwete bongisa luzingu na beno. Bantu “ke vingilaka ve nde bana kubumba bima sambu na bibuti na bo, kansi nde bibuti kubumba bima sambu na bana na bo.”—2 Bakorinto 12:14.

5. Sambu na nki bibuti fwete longa bana mambu ya Yehowa mbala na mbala?

⁵ Biblia tubaka na ntwala nde bantu ya “bandinga yonso” ta kota na dibundu ya Yehowa. (Zekaria 8:23) Kana bana ke bakisa ve mbote ndinga yina nge ke tubaka, yo ta vanda mpasi sambu nge longa bo kieleka. Bana na nge kele balongoki na nge ya Biblia ya kuluta mfunu, mpi kana bo “zaba” Yehowa, bo ta baka luzingu ya mvula na mvula. (Yoane 17:3) Sambu bana kuzaba mbote mambu ya Yehowa, nge fwete longa bo mbala na mbala.—Tanga Kulonga 6:6, 7.

6. Inki mambote bana lenda baka ntangu bo ke longuka ndinga ya insi na beno? (Tala kifwanisu ya luyantiku ya disolo.)

⁶ Ntembe kele ve nde bana ta longuka ndinga ya insi yina ya nzenza na bantu ya nkaka to na nzo-nkanda. Kansi kana nge ke solula ti bo mbala na mbala na ndinga ya insi na beno, bo ta zaba yo. Kana bana ke tuba ndinga ya insi na beno, bo ta solula ti beno kukonda mpasi mpi ta zabisa beno mambu ya kele na ntima na bo. Mambote ya nkaka kele nde ntangu bana ke tuba bandinga mingi, yo ta yedisa mutindu na bo ya kuyindula mpi ta sadisa bo na kubakisa mambu yina bantu ya nkaka ke tuba. Yo lenda pesa bo mpi nzila ya kusala mingi na kisalu ya Nzambi. Carolina yina ke zingaka ti bibuti na yandi na insi ya nzenza ke tuba nde: “Kuvanda na dibundu ya ndinga ya insi ya nzenza ke pesaka mono kiese. Kupesa maboko kisika yina mpusa kele mingi ke vandaka mbote.”

7. Inki nge ta sala kana bana ke tuba ndinga ya nkaka?

⁷ Kansi, ntangu bana me zaba ndinga mpi mutindu ya kuzinga ya insi ya nzenza, bankaka ke zolaka diaka ve to ke kukaka diaka ve kutuba ndinga ya bibuti na bo. Bibuti, kana mambu yai me salama, keti beno lenda longuka ndinga ya insi ya nzenza? Kana beno ke bakisa masolo na bo, bansaka na bo, malongi na bo ya nzo-nkanda mpi ke solula bantangu ya nkaka ti balongi na bo, beno ta zaba mutindu ya mbote ya kusadisa bana na beno. Ya kieleka, yo ke lombaka ntangu, bikesa mpi kudikulumusa sambu na kulonguka ndinga ya mpa kansi yo kele mfunu mingi. Mu mbandu yindula fioti, kana mwana na nge me kuma kifwa-makutu, keti nge ta longuka ve ndinga-bidimbu sambu na kusolula ti yandi? Mutindu mosi, yo me fwana mpi nde nge tudila mwana na nge yina ke tuba ndinga ya nkaka dikebi. *

8. Inki mutindu kibuti lenda sadisa bana ata yandi ke tuba mbote ve ndinga yina bana ke tubaka?

⁸ Bibuti ya nkaka ke tubaka ve mbote ndinga ya nzenza yina bana na bo ke tubaka. Yo ke  pesaka bo mpasi na kulonga bana ‘masonuku ya santu.’ (2 Timoteo 3:15) Ata nge ke kutana ti mambu ya mutindu yai, nge lenda landa kusadisa bana na nge na kuzaba mpi kuzola Yehowa. Shan, yina kele nkuluntu, ke tuba nde: “Mama vandaka kusansa beto yandi mosi, yandi zabaka ve mbote ndinga yina beto vandaka kutuba mpi beto vandaka kutuba mbote ve ndinga na yandi. Kansi ntangu beto vandaka kumona yandi ke longuka, ke samba mpi ke twadisa lusambu ya dibuta konso mposo, beto bakisaka nde kuzaba Yehowa kele mfunu mingi.”

9. Inki mutindu bibuti lenda sadisa bana yina ke zolaka kulonguka Biblia na bandinga zole?

⁹ Bana ya nkaka ke zolaka kulonguka mambu ya Yehowa na bandinga zole. Sambu na nki? Sambu bo ke tubaka bandinga zole, ndinga ya nzo-nkanda mpi ndinga yina bo ke tubaka na nzo na bo. Yo yina bibuti ya nkaka ke sadilaka mikanda mpi bavideo na beto na bandinga yina zole. Ya kieleka, bibuti yina kele na bansi ya nzenza fwete sala bikesa sambu na kusadisa bana na bo na kukuma banduku ya Yehowa.

10. (a) Nani fwete pona dibundu yina dibuta ta kwendaka? (b) Mfumu ya dibuta fwete sala nki na ntwala ya kubaka lukanu?

¹⁰ Kana beno kele na insi ya nzenza mpi dibundu ya ndinga ya bwala na beno kele ntama, yo ta lomba nde beno kwenda na dibundu ya ndinga ya insi ya nzenza. (Nkunga 146:9) Kansi kana dibundu ya ndinga na beno kele pene-pene, mfumu ya dibuta ta pona dibundu ya ndinga yina dibuta na yandi fwete kwenda. Na ntwala ya kupona dibundu, yandi fwete yindula mbote-mbote mpi kusamba sambu na yo. Diaka, yandi fwete solula ti dibuta na yandi. (1 Bakorinto 11:3) Inki mambu yandi fwete tadila? Inki minsiku ya Biblia lenda sadisa yandi na kubaka lukanu ya mbote?

11, 12. (a) Sambu na nki ndinga lenda sadisa mwana to kukanga yandi zila ya kubakisa malongi na balukutakanu? (b) Sambu na nki bana ya nkaka ke sepelaka ve na kulonguka ndinga ya bibuti na bo?

¹¹ Bibuti fwete tula dikebi mingi na mambote ya bana na bo. Mwa bangunga fioti yina bana ke landaka balukutakanu ya dibundu me fwana ve sambu bo bakisa mbote malongi ya Biblia. Bibuti fwete vila ve mpi nde kana bana ke kwenda na balukutakanu na ndinga yina bo ke bakisaka mbote, bo ta longuka mambu mingi kuluta yina bibuti na bo ke yindula. Kansi, bo ta bakisa ve malongi kana bo ke kwenda na dibundu ya ndinga yina bo ke bakisa mbote ve. (Tanga 1 Bakorinto 14:9, 11.) Bibuti kuyindula ve nde mwana ta soba bikalulu kaka kana yandi ke longuka na ndinga ya bwala na bo. Ya kieleka, bana ya nkaka ke pesaka bamvutu, ke salaka masolo mpi ke samunaka na ndinga ya bibuti na bo, kansi mambu yina bo ke tuba ke katukaka mpenza ve na ntima na bo.

¹² Katula ndinga, kele ti mambu ya nkaka yina ke simbaka ntima ya mwana. Joshua, yina beto tubilaka na luyantiku kutanaka ti mambu yai. Mpangi na yandi ya nkento Esther ke tuba nde: “Ndinga ya bibuti, mutindu ya kuzinga ya bibuti mpi dibundu ya bibuti ke vandaka ti bupusi mingi na bana na bo ya fioti.” Kana mutindu ya kuzinga ya bana me swaswana ti ya bibuti, yo lenda sala mpi nde bana kusepela ve ti ndinga mpi dibundu ya bibuti na bo. Inki bibuti lenda sala?

13, 14. (a)  Sambu na nki dibuta mosi na insi ya nzenza nataka bana na bo na dibundu ya ndinga ya insi ya nzenza? (b) Inki bibuti salaka sambu na kutanina kimpeve na bo?

¹³ Bakristu ke tulaka dikebi mingi na bampusa ya bana na bo kansi ve na mambu yina bo mosi bibuti ke zola. (1 Bakorinto 10:24) Samuel, papa ya Joshua ti Esther, ke tuba nde: “Mono ti nkento na mono sosaka kuzaba ndinga yina ta sadisa bana na kuyela na kimpeve mpi beto sambaka sambu Nzambi kupesa beto mayele. Mvutu ya  beto bakaka vandaka ve yina beto yindulaka. Beto monaka nde bo ke bakisaka mbote ve malongi na ndinga na beto, yo yina beto kwendaka na dibundu ya ndinga ya insi yina ya nzenza. Beto vandaka kukwenda na balukutakanu mpi kusamuna mbala na mbala. Beto vandaka kubingisa mpi bampangi ya insi yina na kudia mpi kulutisa ntangu ti beto. Mambu yai sadisaka bana na kuzabana ti bampangi mpi bo kumisaka Yehowa Tata mpi Nduku na bo. Beto ke monaka nde sambu na mambote ya bana, mambu yai kele mfunu mingi kuluta kuzaba ndinga na beto.”

¹⁴ Samuel ke yika nde: “Sambu na kutanina kimpeve na beto, mono ti nkento na mono vandaka kukwenda mpi na balukutakanu ya ndinga ya insi na beto. Yo vandaka kulomba bikesa mingi mpi yo vandaka kulembisa beto. Beto ke tonda Yehowa sambu yandi me sakumunaka bikesa na beto. Bubu yai, bana na beto tatu kele bapasudi-nzila ya ntangu yonso.”

15. Sambu na nki Kristina monaka nde kukwenda na dibundu ya ndinga ya insi ya nzenza vandaka mbote?

¹⁵ Ntangu bana ke yela, bo lenda mona nde bo fwete sadila Yehowa na dibundu ya ndinga yina bo ke bakisa mbote. Kana mpidina, bibuti fwete mona ve nde bana ke zola bo diaka ve. Kristina ke tuba nde: “Mono zabaka ndinga ya bibuti na mono, kansi mono vandaka ve kubakisa mambu yina bo vandaka kulonga na balukutakanu. Ntangu mono lungisaka bamvula 12, mono kwendaka na lukutakanu mosi ya Distrike na ndinga yina mono vandaka kulonguka na nzo-nkanda. Yo vandaka mbala ya ntete yina mono bakisaka nde malongi yina mono vandaka kuwa vandaka kieleka! Mono bakisaka diaka kima ya nkaka ntangu mono yantikaka kusamba na ndinga ya nzo-nkanda. Mono vandaka kuzabisa Yehowa mambu yina vandaka kukatuka kibeni na ntima!” (Bisalu 2:11, 41) Ntangu Kristina lungisaka bamvula 18, yandi solulaka ti bibuti na yandi mpi kwendaka na dibundu ya ndinga ya insi ya nzenza. Yandi ke tuba nde: “Kulonguka mambu ya Yehowa na ndinga na mono ya nzo-nkanda sadisaka mono na kusoba bikalulu.” Ntangu fioti na nima, Kristina kumaka mupasudi-nzila ya ntangu yonso mpi yandi kele na kiese mingi.

16. Sambu na nki Nadia kele na kiese na mutindu yandi me bikalaka na dibundu ya ndinga ya bwala na bo?

¹⁶ Baleke, keti beno ke sepelaka kukwenda na dibundu ya insi ya nzenza? Kana mpidina, kudiyula sambu na nki nge ke zola kukwenda kuna? Keti kukwenda na dibundu yina ta sadisa nge na kukwenda pene-pene ya Yehowa? (Yakobo 4:8) Keti nge ke kwenda na dibundu yina sambu nge ke zola ve nde bibuti na nge kumona mambu yina nge ke sala to sambu nge ke zola ve kuyela na kimpeve? Nadia yina ke salaka na Betele ke tuba nde: “Ntangu mono ti bampangi na mono yelaka, beto zolaka kukwenda na dibundu ya ndinga ya insi ya nzenza.” Kansi bibuti ya Nadia monaka nde kusoba dibundu ta bebisa kinduku na bo ti Yehowa. Nadia ke tuba nde: “Beto ke tonda bibuti na beto sambu bo salaka bikesa ya kulonga beto ndinga na bo mpi bo lombaka beto na kubikala na dibundu ya ndinga ya bwala na bo. Yo me sadisaka beto mpi me pesaka beto mabaku mingi ya kusadisa bantu na kuzaba Yehowa.”

17. (a) Nani Yehowa me pesaka mukumba ya kusansa bana? (b) Inki lusadisu bibuti lenda lomba na bampangi ya nkaka na yina me tala kulonga bana na bo kieleka?

¹⁷ Yehowa me pesaka bibuti mukumba ya kulonga bana na bo kieleka. Yandi me pesaka ve mukumba yina na ba-nkaka na bo to na muntu ya nkaka. (Tanga Bingana 1:8; 31:10, 27, 28.) Kansi, bibuti yina ke zaba ve ndinga ya insi ya nzenza lenda lomba bantu ya nkaka na kukotisa  kieleka na ntima ya bana na bo. Ntangu bibuti ke lomba bantu ya nkaka na kusadisa bo, yo ke tendula ve nde bo ke zolaka ve mukumba na bo. Kansi kusala mpidina kele mpi mutindu ya ‘kusansa bana na bo na malongi mpi na balukebisu ya Yehowa.’ (Baefezo 6:4) Bibuti lenda lomba mpi bankuluntu na kusonga bo mitindu ya mbote ya kutwadisa lusambu ya dibuta mpi mutindu bo lenda zwa banduku ya mbote sambu na bana.

18, 19. (a) Inki mutindu bampangi lenda sadisa bana ya bampangi ya nkaka? (b) Inki bibuti fwete landa na kusala?

¹⁸ Sambu na kusadisa bana, bibuti lenda binga mabuta ya nkaka na kuvukana ti bo mbala na mbala na lusambu ya dibuta. Diaka, baleke mingi ke longukaka mambu na bampangi ya nkaka ntangu bo ke samuna mpi ke sala mambu ya nkaka ti bo. (Bingana 27:17) Shan, yina beto tubilaka, ke tuba nde: “Mono ke yibukaka bampangi yina vandaka kutudila mono dikebi mingi, bo vandaka kusadisa mono na kusala masolo na lukutakanu, bo longaka mono mambu mingi mpi mono vandaka kusepela ti bansaka yina beto vandaka kusala ti bo.”

¹⁹ Ya kieleka, bampangi yina bibuti me lomba na kusadisa bana na bo fwete pusa bana na kuzitisa bibuti na bo. Mu mbandu bo lenda tuba mambu ya mbote sambu na bibuti yina kansi bo fwete sala ve bonso nde bo bantu me kuma kusansa bana yina. Diaka, bo fwete sala ve mambu yina bampangi to bantu ya nkaka lenda mona mbi. (1 Piere 2:12) Ata bibuti lenda lomba bantu na kusadisa bana na bo, bo fwete vila ve nde mukumba ya kulonga bana kele ya bo. Bo mosi mpi fwete landa kulonga mpi kukeba bana na bo.

20. Inki mutindu bibuti lenda sadisa bana na bo na kukuma bansadi ya mbote ya Yehowa?

²⁰ Bibuti, beno lomba Yehowa na kusadisa beno, beno sala mpi bikesa. (Tanga 2 Bansangu 15:7.) Beno tula kinduku ya bana na beno ti Yehowa na kisika ya ntete kansi ve mambu ya nkaka yina beno ke zola. Beno sala bikesa ya kukotisa Ndinga ya Nzambi na ntima ya bana na beno. Beno vanda ti kivuvu nde bana na beno lenda kuma bansadi ya Yehowa. Ntangu bana ke sadila Ndinga ya Nzambi mpi ke landa mbandu na beno ya mbote, beno ta kudiwa bonso ntumwa Yoane, yina tubaka sambu na bana na yandi ya kimpeve nde: “Kiese ya mingi yina mono kele na yo, yo yai: mono wa nde bana na mono ke landa kutambula na kieleka.”—3 Yoane 4.