Mbisi ya Mbwaki ya Ngolo Yina Kusonga Kapu 17 Ke Tubila Kele Nki?

TALA NA

Mvutu ya Biblia

Mbisi ya mbwaki ya ngolo yina Kusonga kapu 17 ke tubila kele kidimbu ya organizasio mosi yina lukanu na yo kele ya kuvukisa makanda ya nsi-ntoto mpi ya kuvanda mumonisi na yo. Yo basikaka ntete na zina ya Société des Nations mpi ntangu yai yo kele Nations-Unies.

Mambu ya ke sadisa na kuzaba mbisi ya mbwaki ya ngolo

Ngidika ya politiki. Mbisi ya mbwaki ya ngolo kele ti “ba-ntu nsambwadi” yina bo ke tubaka nde yo ke monisa “bangumba nsambwadi” mpi “bantotila nsambwadi,” to bangolo ya ke yala. (Kusonga 17:9, 10) Biblia ke sadilaka bangumba mpi bambisi bonso bidimbu ya baguvernema.—Yeremia 51:24, 25; Daniele 2:44, 45; 7:17, 23.
Yo me fwanana ti ngidika ya politiki ya ntoto ya mvimba. Mbisi ya mbwaki ya ngolo me fwanana ti mbisi ya ba-ntu nsambwadi yina bo ke tubila na Kusonga kapu 13, yina ke monisa ngidika ya politiki ya ntoto ya mvimba. Bambisi yina zole kele ti ba-ntu nsambwadi, bibongo kumi, mpi bazina ya ke vweza. (Kusonga 13:1; 17:3) Bambisi yai me fwanana kibeni. Mbisi ya mbwaki ya ngolo kele kifwani ya ngidika ya politiki ya ntoto ya mvimba.—Kusonga 13:15.
Ngolo ya me katuka na bimfumu ya nkaka. Mbisi ya mbwaki ya ngolo “me katuka na,” to me basika na, bangolo ya nkaka ya ke yala.—Kusonga 17:11, 17.
Yo kele na kuwakana ti dibundu. Babilone ya Nene, kimvuka ya ntoto ya mvimba ya mabundu yonso ya luvunu, me vanda na zulu ya mbisi ya mbwaki ya ngolo; yo ke monisa nde mabundu ke yalaka mbisi yina.—Kusonga 17:3-5.
Yo ke vwezaka Nzambi. Mbisi yina kele ya “kufuluka ti bazina ya ke vweza.”—Kusonga 17:3.
Yo ta sala ve sambu na mwa ntangu. Mbisi ya mbwaki ya ngolo ta vanda na “dibulu ya nda,” a to ta sala ve, sambu na mwa ntangu kansi yo ta basika diaka.—Kusonga 17:8.

Mbikudulu ya Biblia lunganaka

Tadila mutindu Nations-Unies mpi Société des Nations me lungisaka mbikudulu ya Biblia ya ke tadila mbisi ya mbwaki ya ngolo.

Ngidika ya politiki. Nations-Unies ke pesaka maboko na ngidika ya politiki mutindu yo ke ndimaka nde “Makanda yonso ya kele na kati na yo kele ti kiyeka kiteso mosi.” b
Yo me fwanana ti ngidika ya politiki ya ntoto ya mvimba. Na 2011, Nations-Unies kumaka ti makanda 193. Yo yina, yo ke tubaka nde yo kele mumonisi ya makanda ti ya bantu mingi kibeni na nsi-ntoto.
Ngolo ya me katuka na bimfumu ya nkaka. Kana Nations-Unies kele bubu yai, yo kele sambu na makanda yina kele na kati na yo mpi ngolo ti kiyeka na yo ke katukaka na makanda yina.
Yo kele na kuwakana ti dibundu. Makanda ya nsi-ntoto me pesaka Société des Nations mpi Nations-Unies maboko ntangu yonso. c
Yo ke vwezaka Nzambi. Bo salaka Nations-Unies “sambu na kutanina ngemba mpi lutaninu na ntoto ya mvimba.” d Ata yo lenda monana nde lukanu yai kele ya mbote kibeni, Nations-Unies ke vwezaka Nzambi mutindu yo ke tubaka nde yo ta sala mambu yina Kimfumu ya Nzambi mpamba ta sala.—Nkunga 46:9; Daniele 2:44.
Yo ta sala ve sambu na mwa ntangu. Société des Nations, yina bo salaka ntangu fioti na nima ya Mvita ya Ntete ya Ntoto ya Mvimba sambu na kutula ngemba, nungaka ve na kukanga bansi nzila ya kunwanisa bansi ya nkaka. Yo yambulaka kusala ntangu Mvita ya Zole ya Ntoto ya Mvimba yantikaka na 1939. Na 1945, ntangu Mvita ya Zole ya Ntoto ya Mvimba sukaka, bo salaka Nations-Unies. Lukanu na yo, bametode na yo, mpi bisalu na yo me fwanana mingi ti ya Société des Nations.

a Na kutadila diksionere mosi (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words), ngogo ya Kigreki ya bo me balula nde “dibulu ya nda” ke monisa “mudindu mosi ya bo lenda tesa ve.” Mbalula ya King James ke balula yo nde “dibulu ya kukonda nsuka.” Na Biblia, yo ke monisaka kisika ya kukangama, to muntu to kima ya bo me kanga, to kukonda kusala kisalu.

b Tala Artikle 2 ya Bansiku ya Nations-Unies.

c Mu mbandu, mimonisi ya mabundu mingi ya Misioni na Amerika salaka lukutakanu mosi mpi bo tubaka na 1918 nde Société des Nations ta monisa “kimfumu ya Nzambi na ntoto na nzila ya politiki.” Na 1965, mimonisi ya dibundu ya Buda, ya Katolika, ya Ortodokse ya Esti, ya Bahindu, ya Bamizilma, ya Bayuda, mpi ya Misioni vukanaka na San Francisco sambu na kupesa maboko mpi kusamba sambu na Nations-Unies. Na 1979, Pape Jean Paul II monisaka kivuvu na yandi nde ONU “ta vandaka kaka kisika ya kuluta nene yina bantu ta vukanaka sambu na kutubila ngemba mpi lunungu.”

d Tala Artikle 1 ya Bansiku ya Nations-Unies.