1, 2. Nĩ wĩra ũrĩkũ Nuhu na famĩlĩ yake maarĩ naguo, na nĩ moritũ marĩkũ maacemanirie namo?

TA HŨŨRA mbica Nuhu akĩnogora mahĩndĩ make marĩa maamũtuuraga aikarĩire rũbaũ rwariĩ, ahurũkĩte hanini thutha wa wĩra, eroreire mwako mũnene wa thabina. Mũnungo wa rami hiũ ũiyũire kũndũ guothe; nayo mĩgambo ya indo cia gũtura mbaũ ĩkaiguĩka. Arĩ harĩa aaikarĩte, Nuhu nĩ onaga ariũ ake makĩĩrutanĩria kũruta wĩra mwako-inĩ ũcio mũnene wa mbaũ. Ariũ ake, atumia ao, na mũtumia wake eendete mũno maakoretwo makĩrutithania wĩra hamwe nake kwa ihinda iraya. Nĩ maarutĩte wĩra mũnene, ĩndĩ no maatigarĩtie wĩra mũingĩ!

² Andũ a itũũra rĩake meeciragia atĩ we na famĩlĩ yake maarĩ akĩgu. O ũrĩa maakaga thabina, noguo andũ maamathekagĩrĩra nĩ ũndũ wao kuuga atĩ nĩ gũkũgĩa na mũiyũro thĩ yothe. Monaga mũiyũro ũrĩa Nuhu aamaheaga mũkaana igũrũ rĩaguo ũrĩ ũndũ ũtangĩhoteka, wa ũrimũ mũno! Mationaga gĩtũmi kĩa mũndũ kũhũthĩra ũtũũro wake, na wa andũ a famĩlĩ yake gwĩka ũndũ wa ũrimũ ta ũcio. No Jehova, Ngai wa Nuhu, aamuonaga na njĩra ngũrani mũno.

3. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ Nuhu aarĩ mũthiritũ wa Ngai?

³ Kiugo kĩa Ngai kiugaga ũũ: ‘Nuhu aatũire e mũthiritũ wa Ngai.’ (Thoma Kĩambĩrĩria 6:9.) Ũguo nĩ kuuga atĩa? Nĩ kuuga atĩ Nuhu nĩ aathĩkĩire Ngai wake biũ na nĩ aamwendete mũno ũũ atĩ we na Jehova maarĩ arata. Mĩaka ngiri nyingĩ thutha ũcio, Bibilia yoigire ũũ igũrũ rĩgiĩ Nuhu: ‘Nĩ ũndũ wa gwĩtĩkia, nĩ onanirie atĩ kĩrĩndĩ gĩa thĩ nĩ kĩahĩtĩtie.’ (Ahib. 11:7) Na njĩra ĩrĩkũ hihi? Nĩ maũndũ marĩkũ tũngĩĩruta kuumana na wĩtĩkio wake?

4, 5. Thĩ yathiaga ĩkĩrĩrĩirie atĩa gũthũka hĩndĩ ya Nuhu?

⁴ Nuhu aakũrĩire thĩinĩ wa thĩ yathiaga o ĩgĩthũkaga makĩria. Yarĩ njũru matukũ-inĩ ma Enoku, ithe wa gukawe, mũthuri ũngĩ mũthingu na warĩ mũthiritũ wa Ngai. Enoku nĩ aarathĩte atĩ mũthenya wa ituĩro nĩ ũngĩakorire andũ aaganu a hĩndĩ ĩyo. Gũkinyĩria hĩndĩ ya Nuhu, waganu nĩ wakĩrĩrĩirie. Ma nĩ atĩ, Jehova onaga  thĩ ĩrĩ njũru, tondũ yaiyũire ũhinya. (Kĩam. 5:22; 6:11; Jud. 14, 15) Nĩ kĩĩ gĩatũmĩte maũndũ makorũo marĩ moru ũguo?

⁵ Kwarĩ na ũndũ mũũru weyumagĩria gatagatĩ-inĩ ka araika. Ũmwe wao nĩ aakararĩtie Jehova, agĩtuĩka Shaitani ũrĩa Mũcukani nĩ ũndũ wa gũcambia Ngai na kũhenereria Adamu na Hawa mehie. Matukũ-inĩ ma Nuhu, araika angĩ nĩ maambĩrĩirie gũkararia wathani wa kĩhooto wa Jehova. Maatiganĩirie gĩikaro kĩrĩa maaheetwo nĩ Ngai igũrũ, magĩũka gũkũ thĩ, makĩĩhumba mĩĩrĩ ya andũ, na makĩĩyoera airĩtu athaka matuĩke atumia ao. Araika acio aremi, etĩi, na eendi, maarĩ na ũgucania mũũru mũno harĩ andũ.—Kĩam. 6:1, 2; Jud. 6, 7.

6. Anefili maatũmire thĩ ĩhaane atĩa, na Jehova aatuire itua rĩrĩkũ?

⁶ Makĩria ma ũguo, ciana iria ciaciarirũo nĩ araika acio na atumia ciarĩ nene mũno na ciarĩ na hinya ũtarĩ wa ndũire. Bibilia ĩciĩtaga Anefili, ũguo nĩ kuuga “Arũndani.” Anefili acio, arĩa maanyariraga andũ mũno, maatũmire thĩ ĩthũke makĩria. Nĩkĩo Mũũmbi onire “atĩ ũũru wa andũ warĩ mũingĩ mũno gũkũ thĩ, namo methugunda mothe ma meciria ma ngoro ciao maarĩ o moru hĩndĩ ciothe.” Jehova agĩtua itua rĩa kũniina rũciaro rũu rwaganu ihinda-inĩ rĩa mĩaka 120.—Thoma Kĩambĩrĩria 6:3-5.

7. Nĩ moritũ marĩkũ Nuhu na mũtumia wake maarĩ namo makĩgitĩra ciana ciao itikagucĩrĩrio nĩ maũndũ moru?

⁷ Ta wĩcirie ũrĩa warĩ ũndũ mũritũ kũrera ciana thĩinĩ wa thĩ ta ĩyo! O na kũrĩ ũguo, Nuhu nĩ aahotire. Aarĩ na mũtumia mwega. Arĩ na mĩaka 500, mũtumia wake nĩ aaciarire ariũ atatũ—Shemu, Hamu, na Jafethu. * No mũhaka aciari acio mangĩateithanirie kũgitĩra  imwana icio ciao itigathũkio nĩ maũndũ moru marĩa maarĩ kuo. Tũmwana tũnini nĩ tũkenagio mũno nĩ “njamba” na ‘andũ arĩa marĩ igweta’ na ũguo nĩguo Anefili maahanaga. Nuhu na mũtumia wake matingĩahotire kũgitĩra ciana ciao biũ kuumana na maũndũ mothe marĩa marimũ macio meekaga, no nĩ mangĩacirutire ũhoro wa ma wĩgiĩ Jehova Ngai, ũrĩa ũthũire waganu wothe. No mũhaka mangĩateithirie tũmwana twao kũmenya atĩ Jehova nĩ aatuuragwo mũno nĩ ũhinya na ũremi ũrĩa warĩ thĩinĩ wa thĩ.—Kĩam. 6:6.

8. Aciari mangĩĩgerekania atĩa na kĩonereria kĩa Nuhu na mũtumia wake?

⁸ Aciari ũmũthĩ no mamenye ũrĩa Nuhu na mũtumia wake maaiguaga. Thĩ itũ o nayo nĩ ĩthũkĩtio mũno nĩ ũhinya na ũremi. Taũni nyingĩ ikoragwo na ikundi cia andũ ethĩ eki naĩ. O na maũndũ ma gwĩkenia marĩa marongoreirio ciana no makorũo maiyũire maũndũ ma ũhinya. Aciari ogĩ mekaga ũrĩa wothe mangĩhota nĩguo magitĩre ciana ciao kuumana na maũndũ ta macio na njĩra ya gũciruta igũrũ rĩgiĩ Jehova, Ngai mwene thayũ, ũrĩa ũrĩniina waganu wothe. (Thab. 11:5; 37:10, 11) Nuhu na mũtumia wake nĩ maahotire, kwoguo o na aciari ũmũthĩ no mahote. Tũmwana twao twatuĩkire athuri ega, makĩhikia atumia maarĩ na wendi wa kũiga Jehova, Ngai ũrĩa wa ma mbere ũtũũro-inĩ wao.

9, 10. (a) Nĩ ũndũ ũrĩkũ Jehova eerire Nuhu eke ũkĩgarũra mũtũũrĩre wake? (b) Nĩ maũndũ marĩkũ Jehova aatarĩirie Nuhu megiĩ gwaka thabina na gĩtũmi kĩayo?

⁹ Mũthenya ũmwe, ũtũũro wa Nuhu nĩ wacenjirie biũ. Jehova nĩ aarĩirie ndungata ĩyo yake eendete na akĩmĩmenyithia muoroto Wake wa kũniina thĩ ya hĩndĩ ĩyo. Ngai aathire Nuhu ũũ: “Wĩakĩre thabina na mĩtĩ ya thithinda.”— Kĩam. 6:14.

¹⁰ Thabina ĩyo ndĩarĩ meri, ta ũrĩa andũ amwe meciragia, o na ndĩahaanaga ta meri. Yarĩ gĩthandũkũ kĩnene. Jehova nĩ aaheire Nuhu ithimi cia thabina, akĩmwĩra maũndũ mamwe megiĩ ũrĩa ekũmĩaka, na ũrĩa ekũmĩhaka rami thĩinĩ na nja. Agĩcoka akĩmwĩra gĩtũmi: “Nĩ kũrehe ngũrehe mũiyũro mũnene wa maĩ gũkũ thĩ . . . kĩndũ kĩrĩa gĩothe gĩĩ gũkũ thĩ gĩkue.” No Jehova akĩgĩa na kĩrĩkanĩro hamwe na Nuhu: ‘Tonya thabina ĩo, wee mwene, hamwe na ihĩĩ ciaku, na mũkaguo, o na aka a ihĩĩ ciaku.’ Ningĩ Nuhu nĩ eerirũo aingĩrie nyamũ cia mĩthemba yothe. Andũ arĩa maarĩ thĩinĩ wa thabina no o mangĩahonokire Mũiyũro ũcio!—Kĩam. 6:17-20.

11, 12. Nuhu aarĩ na wĩra ũrĩkũ mũnene, na aawonaga atĩa?

¹¹ Nuhu aarĩ na wĩra mũnene wa kũruta. Thabina yarĩ yakwo  ĩrĩ nene—mita 133 kũraiha, mita 22 kwarama, na mita 13 kũraiha na igũrũ. Yarĩ nene o na gũkĩra kĩhaaro kĩa mũbira. Hihi Nuhu nĩ aageririe gwĩthema wĩra ũcio, akiuga atĩ nĩ mũritũ, kana agĩcenjia maũndũ mamwe atĩ nĩguo ahũthĩrũo nĩ wĩra? Bibilia ĩcokagia ũũ: “Ũguo noguo Nuhu ekire; maũndũ marĩa mothe aathirũo nĩ Ngai eke, noguo ekire.”—Kĩam. 6:22.

¹² Wĩra ũcio woire ihinda iraya, hihi mĩaka 40 kana 50. Mĩtĩ nĩ yabataraga gũtemwo, mĩgogo ĩkuuo, mbaũ ciatũrwo, ciacũhio, na inyitithanio. Thabina yarĩ ĩkorũo na ngoroba ithatũ, ĩgayanio tũnyũmba tũigana ũna, na ĩkorũo na mũrango mwena-inĩ. No kũhoteke yarĩ na tũtirica mambarita-inĩ, na hihi yakĩtwo ĩinamĩte hanini mwena wa igũrũ nĩguo maĩ manyũrũrũke.—Kĩam. 6:14-16.

13. Nĩ wĩra ũrĩkũ Nuhu aarĩ naguo hihi warĩ mũritũ gũkĩra gwaka thabina, na andũ meekire atĩa?

¹³ O ũrĩa mĩaka yahĩtũkaga nayo thabina ĩgathiĩ ĩrĩkĩte, no mũhaka Nuhu akorũo nĩ aakenaga mũno nĩ kũnyitwo mbaru nĩ famĩlĩ yake. Nĩ kwarĩ na ũndũ ũngĩ wĩgiĩ wĩra ũrĩa aaheetwo hihi warĩ mũritũ o na gũkĩra wa gwaka thabina. Bibilia ĩtwĩraga atĩ Nuhu aarĩ “mũhunjia wa ũhoro wa ũthingu.” (Thoma 2 Petero 2:5.) Kwoguo, arĩ na ũcamba, nĩ aatongoririe kũhe andũ acio aganu na matetigĩrĩte Ngai mũkaana wĩgiĩ kĩguũ kĩrĩa kĩngĩamakorire. Meekire atĩa? Thutha-inĩ Jesu nĩ aagwetire ũhoro wĩgiĩ ihinda rĩu akiuga atĩ andũ acio “matiamenyire,” ũguo nĩ kuuga matiatindanagĩra. Oigire atĩ maatahĩtwo mũno nĩ mĩhang’o ya o mũthenya ta kũrĩa, kũnyua, na kũhikania ũũ atĩ matiathikagĩrĩria Nuhu. (Mat. 24:37-39) Hatarĩ nganja andũ aingĩ nĩ maamũnyũrũririe hamwe na famĩlĩ yake; no gũkorũo o na amwe nĩ maamwĩhĩtagĩra na makamũkararia marĩ na ũũru mũingĩ. No kũhoteke nĩ maagiragia wĩra ũcio ũthiĩ na mbere.

14. Famĩlĩ cia Akristiano cingĩĩruta atĩa kuumana na Nuhu na famĩlĩ yake?

¹⁴ O na kũrĩ ũguo, Nuhu na famĩlĩ yake matiakuire ngoro. O na gũtuĩka andũ arĩa maamathiũrũrũkĩirie meeciragia atĩ wĩra wa gwaka thabina ndwarĩ wa bata kana warĩ wa ũrimũ-rĩ, o maathire na mbere kũũruta marĩ na wĩhokeku. Kwoguo famĩlĩ cia Gĩkristiano ũmũthĩ no ciĩrute maũndũ maingĩ kuumana na wĩtĩkio wa Nuhu na famĩlĩ yake. Tũratũũra ihinda rĩrĩa Bibilia ĩtaga “matukũ marĩa ma kũrigĩrĩria” ma mũtabarĩre ũyũ. (2 Tim. 3:1) Jesu oigire atĩ matukũ maitũ mangĩkahaana o ta ma hĩndĩ ĩrĩa Nuhu aakaga thabina. Akristiano magĩrĩirũo kũririkana Nuhu rĩrĩa manyũrũrio, manyarirũo, kana andũ maga gwĩtĩkĩra ndũmĩrĩri ya Ũthamaki wa Ngai. Tio a mbere gũcemania na moritũ ta macio.

15. Nĩ atĩa gwathire rĩrĩa Nuhu aakuhagĩrĩria mĩaka 600?

¹⁵ Thutha wa mĩaka mĩingĩ, thabina nĩ yarĩkire. Rĩrĩa Nuhu aakuhagĩrĩria mĩaka 600, nĩ aakuĩrĩirũo nĩ andũ eendete. Wa mbere aarĩ ithe, Lameku. * Mĩaka ĩtano thutha ũcio, ithe wa Lameku, Methusela, gukawe wa Nuhu, agĩkua arĩ na mĩaka 969—agĩtuĩka mũndũ wa mũico ũrĩa wanatũũra ihinda iraya makĩria thĩinĩ wa Bibilia. (Kĩam. 5:27) Methusela na Lameku maatũũraga ihinda rĩmwe na mũndũ wa mbere, Adamu.

16, 17. (a) Nuhu aaheirũo ndũmĩrĩri ĩrĩkũ arĩ na mĩaka 600? (b) Taarĩria ũndũ ũtangĩriganĩra ũrĩa Nuhu na famĩlĩ yake meeyoneire.

¹⁶ Arĩ na mĩaka 600, Nuhu nĩ aaheirũo ndũmĩrĩri njerũ nĩ Jehova Ngai akĩmwĩra: “Tonya wee mwene, na nyũmba yaku yothe, thabina thĩinĩ.” Agĩcoka akĩmwĩra aingĩrie nyamũ cia mĩthemba yothe thĩinĩ wa thabina—iria itaarĩ mũgiro na ingĩahũthĩrirũo kũruta igongona aingĩrie mũgwanja mũgwanja, nacio icio ingĩ igĩrĩ igĩrĩ.—Kĩam. 7:1-3.

¹⁷ Kwĩrorera kuuma o haraya ikĩingĩra warĩ ũndũ ũtangĩriganĩra. Ciaingĩrire nyamũ magana maingĩ—iria ithiaga na magũrũ, iria ciũmbũkaga, iria ikiritaga, iria ciengeaga, na iria ithiaga kahora —nene, nini na cia mĩhianĩre ĩtiganĩte. Tũtirabatara kũhũũra mbica Nuhu akĩgeria kũgiana na nyamũ icio ciothe cia gĩthaka kana gũcithaitha nĩguo cingĩre thabina. Nĩkĩ? Tondũ Bibilia yugaga ũũ: ‘igĩgĩtonya thabina thĩinĩ kwĩ Nuhu.’—Kĩam. 7:9.

18, 19. (a) Hihi arĩa mekagĩrĩra nganja rũgano rwa Nuhu me na gĩtũmi gĩa gwĩka ũguo? Taarĩria. (b) Ũũgĩ wa Jehova wonekaga atĩa harĩ njĩra ĩrĩa aathuurire kũhonokia nyamũ nayo?

¹⁸ Andũ amwe arĩa mekagĩrĩra ũhoro ũcio nganja mahota kũria atĩrĩ: ‘Ũndũ ũcio ũngĩahotekire atĩa? Na nyamũ icio ciothe ingĩaikaranirie na thayũ atĩa ihingĩirũo handũ hamwe?’ Wĩcirie ũndũ ũyũ: Hihi Mũũmbi wa igũrũ na thĩ no aremwo gwatha nyamũ ciake, o na atũme ihoorere kũngĩbatarania? Ririkana Jehova nĩwe wombire nyamũ. Thutha-inĩ nĩ aagayũkanirie Iria Itune na agĩtũma riũa rĩrũgame. Githĩ ndangĩakĩhotire gwĩka maũndũ mothe marĩa mataarĩirio rũgano-inĩ rwa Nuhu? Hatarĩ nganja nĩ angĩahotire, na noguo eekire!

¹⁹ Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, Ngai nĩ angĩahonokirie nyamũ na njĩra ĩngĩ. Ĩndĩ, aathuurire na ũũgĩ njĩra ĩrĩa ĩtũririkanagia wĩra ũrĩa eehokeire andũ kĩambĩrĩria-inĩ wa kũrũmbũiya indo iria ciothe irĩ muoyo thĩinĩ wa thĩ. (Kĩam. 1:28) Aciari aingĩ ũmũthĩ nĩ mahũthagĩra rũgano rwa Nuhu kũruta ciana ciao atĩ Jehova nĩ onaga andũ na nyamũ iria ombĩte irĩ cia bata.

20. Nuhu na famĩlĩ yake maarĩ na mĩhang’o ĩrĩkũ kiumia kĩa mũico mbere ya Mũiyũro?

²⁰ Jehova akĩra Nuhu atĩ Mũiyũro ũcio ũngĩokire thutha wa  kiumia kĩmwe. No mũhaka rĩkorũo rĩarĩ ihinda rĩrĩ na mĩhang’o mĩingĩ harĩ famĩlĩ ĩyo. Ta wĩcirie wĩra wa kũbanga wega nyamũ icio ciothe na irio ciacio hamwe na cia famĩlĩ na kũingĩria indo ciao thabina-inĩ. No gũkorũo mũtumia wa Nuhu na atumia a Shemu, Hamu, na Jafethu maahang’anagia na gũthondeka handũ hega ha gũikara thĩinĩ wa thabina.

21, 22. (a) Nĩkĩ tũtiagĩrĩirũo kũmakio nĩ mũhũthia wa andũ a hĩndĩ ya Nuhu? (b) Inyũrũri cia hĩndĩ ya Nuhu ciathirire rĩ?

²¹ Ĩ nao andũ a itũũra? O na hĩndĩ ĩyo matiatindanĩire—o na makĩĩonagĩra wega atĩ Jehova nĩ aarathimaga Nuhu na wĩra wake. No kwĩrorera meroragĩra nyamũ ikĩingĩra thabina. No tũtiagĩrĩirũo nĩ kũmakio nĩ mũhũthia wao. Ũmũthĩ andũ matitindanagĩra na ũira mũingĩ ũrĩa wonanagia atĩ tũratũũra matukũ-inĩ ma kũrigĩrĩria ma mũtabarĩre ũyũ wa maũndũ. Ningĩ o ta ũrĩa mũtũmwo Petero aarathire, anyũrũrania nĩ mokĩte na inyũrũri ciao, makanyũrũria arĩa mathĩkagĩra mũkaana wa Ngai. (Thoma 2 Petero 3:3-6.) Ũguo noguo andũ maanyũrũragia Nuhu na famĩlĩ yake.

²² Inyũrũri icio ciathirire rĩ? Rũgano rũu rũtwĩraga atĩ Nuhu aarĩkia kũingĩria famĩlĩ yake na nyamũ thĩinĩ wa thabina, “Jehova akĩmũhingĩra kũu thĩinĩ.” Angĩkorũo nĩ kwarĩ na anyũrũrania hakuhĩ, hatarĩ nganja ũndũ ũcio nĩ wamakiririe. Angĩkorũo matiakirire, mbura nĩ yamakiririe, amu nĩ yoirire! Na ĩgĩthiĩ na mbere kuura, ĩkiura mũno, o nginya thĩ ĩkĩiyũra maĩ, o ta ũrĩa Jehova oigĩte.—Kĩam. 7:16-21.

23. (a) Tũmenyaga atĩa atĩ Jehova ndaakenirio nĩ gĩkuũ kĩa andũ aganu a hĩndĩ ya Nuhu? (b) Nĩkĩ nĩ ũndũ wa ũũgĩ kwĩgerekania na wĩtĩkio wa Nuhu?

²³ Hihi Jehova nĩ aakenirio nĩ ikuũ cia andũ acio aganu? Aca! (Ezek. 33:11) Mũgarũ na ũguo, nĩ aamaheete mweke wa kũgarũrĩra mĩthiĩre yao na gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire. Hihi nĩ mangĩahotire gwĩka ũguo? Mũtũũrĩre wa Nuhu nĩ wacokirie kĩũria kĩu. Kũgerera gũtũũria ũrata hamwe na Jehova, na kũmwathĩkĩra maũndũ-inĩ mothe-rĩ, Nuhu onanirie atĩ andũ nĩ mangĩahonokire. Na njĩra ĩyo, wĩtĩkio wake ũkĩonania atĩ kĩrĩndĩ gĩa thĩ nĩ kĩahĩtĩtie; ũkĩonania wega waganu wa rũciaro rwa hĩndĩ yake. Wĩtĩkio wake nĩ watũmire we na famĩlĩ yake mahonoke. O nawe ũngĩĩgerekania na wĩtĩkio wa Nuhu, wahota kwĩhonokia o hamwe na andũ arĩa wendete. O ta Nuhu, no ũtuĩke mũthiritũ wa Jehova Ngai, na ũrata ũcio ũtũũre tene na tene!