•  Wĩthuthurie

•  Ndĩrabatara kũrũngwo nĩkĩ?

•  Ingĩka atĩa nĩguo njĩtĩkagĩre kũrũngwo?

•  Ũrĩa andũ a riika rĩaku maroiga

 Rĩmwe na rĩmwe, ithuothe nĩ tũbataraga kũrũngwo, ũguo nĩ kuuga kũheo ũtaaro ũngĩtũteithia kwagĩria wĩra witũ kana mwerekera witũ. Tũrĩ na ũndũ ũcio meciria-inĩ, wĩcirie ũhoro wa maũndũ maya marũmĩrĩire.

1.  ● Mwarimũ wanyu agakwĩra atĩ ndwarutire wega wĩra mũna wa cukuru. Agakwĩra, “Nĩ ũrabatara kũhũthĩra mahinda makĩria gwĩka ũthuthuria.”

    Ũngĩka atĩa angĩkũrũnga na njĩra ĩyo?

   1.   Kũrega kũrũngwo. (Hihi uuge, ‘Mwarimũ ũcio ndanyendete.’)

   2.   Gwĩtĩkĩra kũrũngwo. (Hihi uuge, ‘Nĩ ngaageria gwĩka ũguo ndaheo wĩra ũngĩ.’)

2.  ● Mami wanyu agakwĩra atĩ rumu yaku ti theru​—o na gũtuĩka no hĩndĩ wamĩthambia.

    Ũngĩka atĩa angĩkũrũnga na njĩra ĩyo?

   1.   Kũrega kũrũngwo. (Hihi uuge, ‘Gũtirĩ hĩndĩ mami aiganagĩra.’)

   2.   Gwĩtĩkĩra kũrũngwo. (Hihi uuge, ‘Ĩ nĩ ma nĩ ngwagĩrĩirũo kũmĩthambia wega.’)

3.  ● Mwarĩ wa nyũkwa ũrĩa mũnini agakwĩra ndakenagio nĩ ũrĩa ũtindaga ũkĩmwĩra ũrĩa egwĩka.

    Ũngĩka atĩa angĩkũrũnga na njĩra ĩyo?

   1.   Kũrega kũrũngwo. (Hihi uuge, ‘Rĩu niĩ nake nũũ wendete kwĩra mũndũ ũrĩa egwĩka?’)

   2.   Gwĩtĩkĩra kũrũngwo. (Hihi uuge, ‘No kũhoteke nĩ njagĩrĩirũo kũhũthagĩra ciugo njega ngĩaria nake.’)

 Andũ amwe ethĩ makoragwo mahaana ta itumbĩ, kwoguo nĩ marakaraga mũno hĩndĩ ĩrĩa yothe marũngwo. Hihi wee nĩguo ũkoragwo ũhaana? Angĩkorũo nĩguo, harĩ ũndũ wa bata ũroorũo nĩguo! Nĩkĩ? Tondũ kwĩruta gwĩtĩkagĩra kũrũngwo nĩ ũndũ wa bata ũrĩa ũngĩgũteithia mũno ihinda-inĩ rĩrĩ na nginya rĩrĩa ũgaatuĩka mũndũ mũgima.

•   Tondũ ndũrĩ mũkinyanĩru. Bibilia yugaga ũũ: “Ithuothe nĩ tũhĩtagia maita maingĩ.” (Jakubu 3:2, kohoro ka magũrũ-inĩ) Nĩ ũndũ ũcio, ithuothe nĩ tũbataraga kũrũngwo.

   “Ngeragia kũririkana atĩ ithuothe tũtirĩ akinyanĩru na atĩ no mũhaka tũrĩhĩtagia ũtũũro-inĩ. Kwoguo rĩrĩa ndarũngwo, ngeragia kwĩruta na ũndũ ũcio na ngethema gũcokera ihĩtia rĩu.”​—David.

•   Tondũ no ũhote kwagagĩria. Bibilia yugaga ũũ: “Taara mũndũ mũũgĩ, nake nĩ ekũũhĩga makĩria.” (Thimo 9:9) Ũngĩtĩkagĩra kũrũngwo, no ũgunĩke.

   “Tene ndakoragwo na mwerekera mũũru wĩgiĩ kũrũngwo. Ndeciragia atĩ nĩ gwatũmaga andũ arĩa angĩ manyone na njĩra ĩtarĩ njega. No rĩu nĩ njĩtĩkagĩra, o na nĩ njũragia mũndũ anũnge. Nĩ nyendaga kũmenya ũrĩa ingĩagagĩria.”​—Selena.

 Hatarĩ nganja no akorũo arĩ ũndũ mũhũthũ gwĩtĩkĩra kũrũngwo rĩrĩa arĩ wee woria ũrũngwo. No rĩrĩa warũngwo ũtorĩtie, no akorũo atarĩ ũndũ mũhũthũ gwĩtĩkĩra. Natalie ooigire ũũ thutha wa gũtũmĩrũo kandi yarĩ na ũtaaro atendaga: “Nĩ ndaiguire ũũru mũno na ngĩkua ngoro. O na thutha wa kwĩrutanĩria mũno, kĩrĩa ndamũkĩrire no ũtaaro!”

 Hihi ũrĩ wekora ũndũ-inĩ ta ũcio? Angĩkorũo nĩguo-rĩ, hihi ũngĩka atĩa ũndũ-inĩ ta ũcio?

•   Thikagĩrĩria.

   Bibilia yugaga ũũ: “Mũndũ ũrĩ na ũmenyo nĩ agiragĩrĩria ciugo ciake, na mũndũ ũrĩ na ũtaũku aikaraga ahooreire.” (Thimo 17:27) Hĩndĩ ĩrĩa mũndũ arakwarĩria, ndũkamũtinie na mĩario. Na ndũgacokie ũtambĩte gwĩciria, ũndũ ũngiuga kaũndũ ũgũcoka kwĩrira thutha-inĩ.

   “Rĩrĩa ndarũngwo, nĩ ngeragia gwĩtetera. No ũguo tiguo njagĩrĩirũo gwĩka, njagĩrĩirũo kwĩruta kuumana na ũndũ ũcio na ngerie gwĩka maũndũ na njĩra njegega hingo ĩngĩ.”​—Sara.

•   Wĩcirie ũhoro wa ũtaaro, no ti mũndũ ũrĩa ũragũtaara.

   Wahota gwĩciria kũrora mahĩtia ma mũndũ ũrĩa ũrakũrũnga. No nĩ wega makĩria kũrũmĩrĩra ũtaaro ũyũ wa Bibilia: “Mũndũ no mũhaka ahiũhage gũthikĩrĩria, ndakahiũhage kwaria, na ndakahiũhage kũrakara.” (Jakubu 1:19) Rĩrĩa warũngwo, kaingĩ nĩ hakoragwo na ũhoro wa ma ũndũ-inĩ ũcio. Ndũkage gũthikĩrĩria ũndũ ũrĩa ũrabatara kũigua o tondũ tu ndũrenda kũũigua.

   “Aciari akwa mangĩanũngire, ndarakaraga na ngoiga, ‘nĩ njũĩ, nĩ njũĩ.’ No rĩrĩa ndathikĩrĩria ũtaaro wao na ngaũhũthĩra, nĩ nyonaga moimĩrĩro mega.”​—Edward.

•   Koragwo na mawoni maigananĩru kwĩyerekera.

   Gũkorũo atĩ nĩ ũrarũngwo ti kuuga atĩ nĩ wĩremetwo. No nĩ kuuga atĩ nĩ ũhĩtagia o ta andũ arĩa angĩ othe. Mũndũ ũrĩa ũrakũrũnga o nake nĩ abataraga kũrũngwo rĩmwe na rĩmwe. Bibilia yugaga ũũ: “Gũtirĩ mũndũ mũthingu thĩinĩ wa thĩ wĩkaga o maũndũ mega hingo ciothe.”​—Kohelethu 7:20.

   “Mũrata wakwa nĩ aaheire ũtaaro wa kũnũnga o na gũtuĩka ndionaga ta ndaũbataraga. Ngĩmũcokeria ngatho nĩ ũndũ wa kũnjĩra ma, no nĩ ndarakarire. No thutha wa ihinda, ngĩona atĩ harĩ ũtaaro ũcio aaheire nĩ haarĩ na ũhoro wa ma. Nĩ ũndũ wa ũtaaro ũcio, nĩ ndahotire kuona ũndũ ũrĩa ndabataraga kũrutĩra wĩra, ũndũ hihi niĩ itangĩonire korũo ndierirũo.”​—Sophia.

•   Wĩigĩre muoroto wa kwagagĩria.

   Bibilia yugaga atĩ “mũndũ mũũgĩ nĩ etĩkagĩra kũrũngwo.” (Thimo 15:5) Rĩrĩa wetĩkĩra kũrũngwo, nĩ ũrĩĩthemaga kũigua ũũru na ũkerutanĩria kwagagĩria ũndũ ũrĩa wagweterũo. Banga ũrĩa ũrabatara gwĩka nĩguo wagagĩrie, na ũikarage ũkĩroraga ũrĩa ũrathiĩ na mbere ihinda-inĩ rĩa mĩeri ĩigana ũna ĩrĩa ĩkũrũmĩrĩra.

   “Gwĩtĩkĩra kana kũrega kũrũngwo nĩ kũhutanĩtie na wĩhokeku tondũ no mũhaka ũkorũo ũrĩ mwĩhokeku harĩ wee mwene nĩguo wĩtĩkĩre mahĩtia maku, ũhoe mũhera, na wĩrutanĩrie kwagagĩria.”​—Emma.

 Ririkana: Bibilia yugaga ũũ: “O ta ũrĩa kĩgera kĩnooraga kĩrĩa kĩngĩ, no taguo mũndũ ohĩgagia mũndũ ũrĩa ũngĩ.” (Thimo 27:17, Holy Bible in Gĩkũyũ) Kũrũngwo no gũgũteithie kwagagĩria maũndũ ihinda-inĩ rĩrĩ, na nginya rĩrĩa ũgaatuĩka mũndũ mũgima.