Mawoni mahĩtanu: Ngai aambĩrĩirie Thabatũ rĩrĩa aahurũkire mũthenya wa mũgwanja.

 Ũrĩa kũrĩ: Bibilia yugaga ũũ: “Na rĩrĩ, mũthenya ũcio wa mũgwanja-rĩ, Ngai akĩũrathima, akĩwamũra, nĩ ũndũ mũthenya ũcio nĩguo aahurũkire agĩtiga wĩra wake wothe ũrĩa we Ngai aarutĩte wa gũtũma indo igĩe, o na wa gũciũmba.” (Kĩambĩrĩria 2:3) Mũhari ũyũ ndũkoragwo ũkĩhe andũ watho, no nĩ gũtaarĩria ũtaaragĩria maũndũ marĩa Ngai eekire mũthenya wa mũgwanja. Gũtirĩ handũ Bibilia ĩgwetete mũndũ o na ũmwe warũmirie thabatũ mbere ya matukũ ma Musa.

 Mawoni mahĩtanu: Aisiraeli maarĩ rungu rwa watho wa Thabatũ o na matahetwo Watho wa Musa.

 Ũrĩa kũrĩ: Musa eerire Aisiraeli ũũ: “Jehova Ngai witũ nĩaarĩkanĩire na ithuĩ o kũu Horebu,” hakuhĩ na Kĩrĩma gĩa Sinai. Kĩrĩkanĩro kĩu kĩarĩ hamwe na watho wa Thabatũ. (Gũcokerithia Maathani 5:2, 12) Maũndũ marĩa Aisiraeli maacemanirie namo megiĩ Thabatũ monanirie atĩ warĩ ũndũ mũgeni harĩ o. Korũo Aisiraeli maarĩ rungu rwa Thabatũ mbere ĩyo rĩrĩa maarĩ Misiri-rĩ, Thabatũ ĩngĩakĩmaririkanirie atĩa ũrĩa maakũũrirũo kuuma Misiri ta ũrĩa Ngai oigĩte ĩngĩkaamaririkania? (Gũcokerithia Maathani 5:15) Maabatarire nĩkĩ kwĩrũo matikonganie maana mũthenya wa mũgwanja? (Thama 16:25-30) Na nĩ kĩĩ gĩatũmire marigwo nĩ ũrĩa mangĩatuire cira wa mũndũ ũrĩa warĩ wa mbere kuuna watho wa Thabatũ?—Ndari 15:32-36.

 Mawoni mahĩtanu: Thabatũ nĩ kĩrĩkanĩro gĩtagaathira na kwoguo nĩ ĩbatiĩ kũrũmĩrĩrũo o na rĩu.

 Ũrĩa kũrĩ: Bibilia imwe ciĩtaga Thabatũ kĩrĩkanĩro “kĩrĩa gĩtagacoka gũthira o rĩ, o rĩ.” (Thama 31:16) O na kũrĩ ũguo, kiugo gĩa Kĩĩhibirania kĩrĩa gĩtaũrĩtwo “gĩtagacoka gũthira o rĩ, o rĩ,” no kĩhũthĩrũo kuuga “nginya ihinda rĩna rĩtoĩkaine,” na to mũhaka akorũo nĩ nginya tene na tene. Kwa ngerekano, Bibilia ĩhũthagĩra kiugo o kĩu ĩgĩtaarĩria ũhoro wĩgiĩ Athĩnjĩri Ngai a Isiraeli, arĩa Ngai aatigire kũhũthĩra mĩaka 2000 mĩhĩtũku.—Thama 40:15; Ahibirania 7:11, 12.

 Mawoni mahĩtanu: Akristiano nĩ magĩrĩire kũrũmia Thabatũ tondũ o na Jesu nĩ aamĩrũmagia.

 Ũrĩa kũrĩ: Jesu aarũmagia Thabatũ tondũ aarĩ Mũyahudi, na kwoguo aabatiĩ kũrũmĩrĩra Watho wa Musa kuuma arĩ mũnini. (Agalatia 4:4) Thutha wa Jesu gũkua, kĩrĩkanĩro kĩu kĩa Watho, kĩrĩa kĩarĩ nginya na watho wa Thabatũ, nĩ kĩeheririo.—Akolosai 2:13, 14.

 Mawoni mahĩtanu: Mũtũmwo Paulo nĩ aarũmagĩa Thabatũ o na arĩ Mũkristiano.

 Ũrĩa kũrĩ: Paulo nĩ aathiaga thunagogi-inĩ hĩndĩ ya Thabatũ, no ndaathiaga kuo nĩ getha anyitanĩre na Ayahudi kũmĩrũmia. (Atũmwo 13:14; 17:1-3; 18:4) Handũ ha ũguo, akĩrũmĩrĩra ũndũire wa hĩndĩ ĩyo, aahunjagia ũhoro mwega thunagogi-inĩ, o ta ũrĩa mũgeni angĩũrio arĩrie andũ monganĩte nĩ ũndũ wa ũthathaiya. (Atũmwo 13:15, 32) Paulo ahunjagia “o mũthenya,” to hĩndĩ ya Thabatũ tu.—Atũmwo 17:17.

 Mawoni mahĩtanu: Thabatũ ya Gĩkristiano nĩ ya mũthenya wa Kiumia.

 Ũrĩa kũrĩ: Hatirĩ handũ Bibilia ĩkoragwo yathĩte Akristiano maamũre mũthenya wa Kiumia, ũtuĩke mũthenya wa kũhurũka kana wa gũthathaiya. Akristiano a tene monaga mũthenya wa Kiumia ũrĩ mũthenya wa wĩra o ta mĩthenya ĩrĩa ĩngĩ. The International Standard Bible Encyclopedia yugaga: “Karine ya kana nĩrĩo mũthenya wa Kiumia waambĩrĩirie gwĩkwo maũndũ marĩa mekagwo mũthenya wa Thabatũ, rĩrĩa Konstantino [mũtongoria Mũroma] oigire atĩ mawĩra mamwe matiagĩrĩirũo kũrutwo mũthenya wa Kiumia.” a

 Ĩ nacio icunjĩ iria cionanagia mũthenya wa Kiumia ta warĩ wa mwanya? Bibilia yugaga atĩ mũtũmwo Paulo aarĩanĩire hamwe na athathaiya arĩa angĩ “mũthenya wa mbere wa kiumia,” na nĩguo Kiumia, no ekire ũguo tondũ nĩ aatanyaga gũthiĩ mũthenya ũrĩa warũmagĩrĩra. (Atũmwo 20:7) Ningĩ ciũngano imwe cierirũo cigage mũthithũ “mũthenya wa mbere wa o kiumia,” na nĩguo Kiumia, wa gũteithĩrĩria arĩa marĩ na thĩna, no ũyũ warĩ o ũtaaro wa kũmateithĩrĩria kũbanga mahũthĩro mao. Mĩhothi ĩyo yaigagwo mũciĩ, no ndĩatwaragwo harĩa maacemanagĩria.—1 Akorintho 16:1, 2.