جاستاردىڭ ساۋالدارى
جىنىستىق جەتىلۋ كەزەڭىنەن قالاي سۇرىنبەي وتسەم بولادى؟
«جىنىستىق جەتىلۋ كەزەڭى قىزداردا اۋىر وتەدى... ونىمەن بايلانىستى بارلىق وزگەرىستەر كوڭىلىڭە جاقپاي، مازاڭدى الادى!» (ٴسابينا).
«مەن بىردە قۋانسام، ارتىنشا كوڭىل-كۇيىم ٴتۇسىپ كەتەتىن. بىلمەيمىن، بۇل ۇلدار ٷشىن قالىپتى نارسە مە، الدە مەن عانا سونداي بولدىم با؟» (باۋىرجان).
جىنىستىق جەتىلۋ كەزەڭى ويلى-قىرلى اتكەنشەككە ۇقساۋى مۇمكىن، ياعني ٴبىر جاعىنان قىزىقتى بولسا، ٴبىر جاعىنان قورقىنىشتى كورىنەدى. وسى كەزەڭنەن قالاي سۇرىنبەي وتۋگە بولادى؟
جىنىستىق جەتىلۋ دەگەن نە؟
ٴبىر سوزبەن ايتقاندا، جىنىستىق جەتىلۋ كەزەڭىندە جاسوسپىرىم فيزيكالىق جانە ەموسيالىق جاعىنان تەز جەتىلىپ، ەرەسەكتىك ومىرگە اياق باسادى. وسى كەزەڭدە اعزادا بولاتىن فيزيكالىق جانە گورموندىق وزگەرىستەر سەنى ۇرپاق جالعاستىرۋعا دايىندايدى.
ارينە، بۇل اتا-انا بولۋعا دايىنسىڭ دەگەندى بىلدىرمەيدى. دەسە دە مۇنداي وزگەرىستەر بالالىق شاقتان شىققانىڭنىڭ بىردەن-ٴبىر بەلگىسى بولىپ تابىلادى. بۇل كەزەڭ ٴبىر جاعىنان الداعى ٶمىرىڭدى تەبىرەنە كۇتۋگە سەبەپشى بولسا، ەكىنشى جاعىنان ەڭسەڭدى باسىپ، مازاڭدى الۋى مۇمكىن.
تەست. جىنىستىق جەتىلۋ قاي جاستان باستالادى دەپ ويلايسىڭ؟
8
9
10
11
12
13
14
15
16
جاۋابى: جىنىستىق جەتىلۋ وسىندا كورسەتىلگەن كەز كەلگەن جاستا باستالۋى مۇمكىن.
دەمەك، ەگەر سەن جاسوسپىرىم شاقتىڭ بەل ورتاسىنا كەلىپ، جىنىستىق جەتىلۋ كەزەڭىنە ٵلى اياق باسپاساڭ، يا بولماسا جاسىڭ ونعا جەتپەي وسى كەزەڭدى وتكەرىپ جاتساڭ، ۋايىمعا تىم بەرىلمە. جەتىلۋ كەزەڭىنىڭ باستالاتىن ٶز ۋاعى بار جانە سەن بۇعان ەش اسەر ەتە المايسىڭ.
فيزيكالىق وزگەرىستەر
جىنىستىق جەتىلۋ كەزەڭىندە كوزگە قاتتى تۇسەتىن ٴبىر وزگەرىس — بويدىڭ تەز وسە باستاۋى. دەنە مۇشەلەرىنىڭ ٴبىر قارقىنمەن ٶسىپ-جەتىلمەيتىنى ٴبىراز ىڭعايسىزدىق تۋدىرۋى مۇمكىن. سوندىقتان قيمىلدارىڭ ەبەدەيسىز بولىپ كورىنسە، بۇعان ەش تاڭعالما. ۋاقىت وتە كەلە ٴبارى وزدىگىنەن رەتتەلەتىنىنە سەنىمدى بول.
جىنىستىق جەتىلۋ كەزەڭىندە بولاتىن كەيبىر فيزيكالىق وزگەرىستەر.
ۇل بالادا بولاتىن وزگەرىستەر:
جىنىس مۇشەلەرىنىڭ جەتىلۋى
قولتىق پەن قاساعانىڭ تۇكتەنۋى، بەتكە ساقال-مۇرتتىڭ شىعا باستاۋى
داۋىستىڭ وزگەرۋى
كۇتپەگەن كەزدەرى اتالىق جىنىس مۇشەسىنىڭ قاتايۋى جانە شاۋەتتىڭ ٴبولىنۋى
قىز بالادا بولاتىن وزگەرىستەر:
كوكىرەكتىڭ ٶسىپ، جەتىلۋى
قولتىق پەن قاساعانىڭ تۇكتەنۋى
ەتەككىردىڭ باستالۋى
ۇلداردا دا، قىزداردا دا بولاتىن وزگەرىستەر:
تەر مەن باكتەريا ارالاسقاندىقتان، دەنەدەن جاعىمسىز ٴيىستىڭ شىعۋى
كەڭەس: ٴجيى-ٴجيى جۋىنىپ، دەزودورانت پەن انتيپەرسپيرانت قولدانۋ ارقىلى جاعىمسىز ٴيىستى قاداعالاۋعا بولادى.
ماي بەزدەرىندە جينالعان باكتەريانىڭ كەسىرىنەن پايدا بولاتىن بەزەۋ (اكنە)
كەڭەس: بەزەۋدى قاداعالاۋ وڭاي ەمەس، دەسە دە بەتتى ٴجيى جۋىپ تۇرۋدىڭ جانە تەرىنى تازارتاتىن كوسمەتيكالىق زاتتاردى قولدانۋدىڭ كومەگى زور بولۋى مۇمكىن.
پسيحولوگيالىق وزگەرىستەر
فيزيكالىق وزگەرىستەرگە سەبەپشى بولاتىن گورمونداردىڭ بەلسەندى ارەكەتى ەموسيالىق كۇيىڭە ايتارلىقتاي اسەر ەتەدى. كوڭىل-كۇيىڭ الاي-تۇلەي بولىپ، ٴجيى وزگەرىپ تۇراتىن شىعار.
«ٴبىر كۇنى جىلاپ، ەرتەسىنە تۇك بولماعانداي جۇرەسىڭ. بىردە اشۋلانساڭ، ارتىنشا بولمەڭە كىرىپ الىپ، ەشكىمدى كورگىڭ كەلمەيدى» (ٴسابينا).
سونداي-اق باسقالار وزدەرىن ٴجىتى باقىلاپ، سىنايتىنداي كورىنگەندىكتەن، كوپ جاسوسپىرىمدەر وزدەرىن ىڭعايسىز سەزىنىپ، قاتتى مازالانادى. ال سىرت كەلبەتتىڭ ايتارلىقتاي وزگەرۋى جاعدايدى قيىنداتا تۇسەدى.
«مەن ٶسىپ-جەتىلە باستاعانىمدا، ۇلكەن كيىمدەردى كيىپ الىپ، ادەيى بۇكىرەيىپ جۇرەتىنمىن. جەتىلىپ جاتقانىمدى تۇسىنسەم دە، ٶزىمدى ىڭعايسىز سەزىنىپ، قاتتى ۇيالاتىنمىن. بۇل ماعان جات بولىپ كورىندى» (الما).
ەڭ ۇلكەن ەموسيالىق وزگەرىستەردىڭ ٴبىرى قارسى جىنىستى ادامعا دەگەن كوزقاراسىڭنىڭ تۇبەگەيلى وزگەرۋىمەن بايلانىستى بولار.
«ەندى ماعان ۇل بالالاردىڭ ٴبارى بىردەي بۇزىق ەمەس سياقتى. كەيبىرەۋلەرى ٴتىپتى تارتىمدى كورىنەدى. بىرەۋگە عاشىق بولۋدا تۇرعان ەشتەڭە جوق ەكەن. قىزداردىڭ اراسىندا «كىم كىمدى جاقسى كورەدى» دەگەن اڭگىمە كوپ ايتىلاتىن بولدى» (بوتاگوز).
جىنىستىق جەتىلۋ كەزەڭىندە كەيبىر جاستار ٶز جىنىسىنىڭ ادامدارىن ۇناتىپ جاتادى. سەندە دە وسىنداي سەزىمدەر تۋسا، بىردەن «مەن گوموسەكسۋاليست ەكەنمىن» دەپ وي تۇيمە. كوپ جاعدايدا مۇنداي سەزىم ۋاقىت وتە كەلە باسىلادى.
«مەن ٶزىمدى باسقا ۇلدارمەن كوپ سالىستىراتىنمىن، سودان ولارعا دەگەن عاشىقتىق سەزىمىم ويانا باستادى. ٴبىراق ەرجەتكەندە قىزداردى ۇناتاتىن بولدىم. ەندى ٶزىم سياقتى جىگىتتەرگە دەگەن سەزىمىم وتكەن ٶمىرىمنىڭ ٴبىر بولىگى عانا بولىپ قالدى» (ٵنۋار).
نە ىستەۋىڭە بولادى؟
وڭ كوزقاراس ساقتاۋعا تىرىس. شىندىعىنا كەلگەندە، فيزيكالىق جانە ەموسيالىق جاعىنان ٶسىپ-جەتىلۋىڭ ٷشىن بۇل كەزەڭنەن قالايدا ٶتۋىڭ قاجەت. ٴداۋىت پايعامباردىڭ «مەن تاڭعالارلىقتاي كەرەمەت جاراتىلعانمىن» دەگەن سوزدەرى وزگەرىستەرگە وڭ كوزقاراس ساقتاۋعا كومەكتەسەدى (ٴزابۇر 139:14).
ٶزىڭدى باسقالارمەن سالىستىرما، سونداي-اق سىرت كەلبەتىڭە تىم كوپ نازار اۋدارا بەرمە. كيەلى كىتاپتا «پەندە ادامنىڭ سىرت كەلبەتىنە قارايدى، ال ەحوبا جۇرەگىنە قارايدى» دەگەن سوزدەر جازىلعان (سامۋيلدىڭ 1-جازباسى 16:7).
تىنىعۋ مەن دەنە شىنىقتىرۋعا ۋاقىت ٴبول. جەتكىلىكتى ۇيىقتاعانىڭ اشۋعا، سترەسس پەن كۇيزەلىسكە بەرىلمەۋگە كومەكتەسەدى.
ٶزىڭ جايلى جاعىمسىز ويعا بەرىلمە. اينالاڭداعى ادامدار سەنى شىنىمەن دە سونشالىقتى سىناي ما؟ ٴتىپتى باسقالار سەنىڭ ٶسىپ-جەتىلۋىڭە قاتىستى ٶز بايقاعاندارىن ايتسا دا، جاعدايعا ٴبىرجاقتى قاراماۋعا تىرىس. كيەلى كىتاپتا: «ادامداردىڭ ٵربىر سوزىنە ٴمان بەرە بەرمە»،— دەگەن جاقسى كەڭەس جازىلعان (ۋاعىزداۋشى 7:21).
ۇستامدى بولىپ، جىنىستىق قۇشتارلىعىڭدى تىزگىندەۋدى ۇيرەن. كيەلى جازبالاردا: «ازعىندىقتان اۋلاق بولىڭدار! ...ازعىندىق جاسايتىن ادام ٶز دەنەسىنە قارسى كۇنا ىستەيدى»،— دەلىنگەن (قورىنتتىقتارعا 1-حات 6:18).
اتا-اناڭنىڭ بىرىمەن يا باسقا سەنىمدى ەرەسەك اداممەن سويلەس. باسىندا ٶزىڭدى ىڭعايسىز سەزىنەتىن شىعارسىڭ. ٴبىراق ولاردىڭ كومەگى زور بولاتىنىن بىلگەندە، بۇعان ەش وكىنبەيتىنىڭ انىق (ناقىل سوزدەر 17:17).
توقسان اۋىز ٴسوزدىڭ توبىقتاي ٴتۇيىنى. جىنىستىق جەتىلۋ كەزەڭىنىڭ ٶز قيىندىقتارى بار. دەسە دە بۇل ۋاقىت ساعان ٶسىپ-جەتىلۋىڭە كەرەمەت مۇمكىندىك بەرەدى. سەنىڭ ٴتانىڭ عانا ەمەس، وي-ساناڭ، ەموسيالىق جانە رۋحاني كۇيىڭ دە جەتىلىپ، تولىسا تۇسەدى (سامۋيلدىڭ 1-جازباسى 2:26).