តើលោកអ្នកដឹងឬទេ?
តើបុរាណវត្ថុវិទ្យាបង្ហាញយ៉ាងណាអំពីតួនាទី របស់បេលសាសារនៅស្រុកបាប៊ីឡូន?
អស់ជាច្រើនឆ្នាំ អ្នកវិភាគគម្ពីរជាច្រើននាក់បានអះអាងថាស្តេចបេលសាសារដែលបានត្រូវរៀបរាប់ក្នុងសៀវភៅដានីយ៉ែល មិនមែនជាបុគ្គលពិតប្រាកដទេ។ (ដាន. ៥:១) ពួកគេជឿដូច្នេះ ដោយសារបុរាណវត្ថុវិទូមិនបានរកឃើញភ័ស្តុតាងដែលបញ្ជាក់ថាគាត់ធ្លាប់រស់នៅឡើយ។ ប៉ុន្តែរឿងនេះបានផ្លាស់ប្ដូរនៅឆ្នាំ១៨៥៤។ ហេតុអ្វី?
នៅឆ្នាំនោះ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលអង់គ្លេសម្នាក់ឈ្មោះចន ថេល័រ បានស្រាវជ្រាវរុករកសំណង់បាក់បែកក្នុងក្រុងអ៊ើរពីសម័យបុរាណ ដែលសព្វថ្ងៃនេះនៅខាងត្បូងប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់។ នៅទីនោះក្នុងប៉មធំមួយ គាត់បានរកឃើញស៊ីឡាំងប៉ុន្មានដែលធ្វើពីដីឥដ្ឋ។ ស៊ីឡាំងនីមួយៗទាំងនោះមានប្រវែង១០សង់ទីម៉ែត្រ និងមានអក្សរចារឹកខូនីហ្វម(ជាអក្សរពីតំបន់មេសូប៉ូតាមៀសម័យបុរាណ)។ អក្សរនៅលើស៊ីឡាំងមួយក្នុងចំណោមស៊ីឡាំងទាំងនោះ រួមមានសេចក្ដីអធិដ្ឋានអង្វរសុំឲ្យមានជីវិតយឺនយូរសម្រាប់ស្តេចណាបូនីដាស និងបេលសាសារដែលជាកូនប្រុសច្បងរបស់គាត់។ សូម្បីតែអ្នកវិភាគគម្ពីរ ក៏ត្រូវទទួលស្គាល់ថាការរកឃើញនេះបង្ហាញថាគឺពិតជាមានបេលសាសារមែន។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី គម្ពីរមិនគ្រាន់តែប្រាប់ថាមានបេលសាសារប៉ុណ្ណោះទេ តែក៏ប្រាប់ថាគាត់ជាស្តេចម្នាក់ផងដែរ។ បុគ្គលដែលវិភាគគម្ពីរនៅតែបានសង្ស័យអំពីរឿងនេះ។ ជាឧទាហរណ៍ ប្រហែលជានៅឆ្នាំ១៨៧៥ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រជនជាតិអង់គ្លេសម្នាក់ឈ្មោះវីល្លាម ថាលបត់បានសរសេរថា៖ «ស្តេចបេលសាសារបានគ្រប់គ្រងនៅពេលដំណាលគ្នានឹងឪពុកគាត់ តែនេះគ្មានទីសំអាងសោះឡើយ»។
ប៉ុន្តែរឿងនេះបានត្រូវដោះស្រាយ ពេលដែលសំណេរលើស៊ីឡាំងផ្សេងទៀតបង្ហាញថាស្តេចណាបូនីដាសដែលជាឪពុករបស់បេលសាសារមិននៅរាជធានីអស់ជាច្រើនឆ្នាំ។ តើអ្នកណាជាអ្នកគ្រប់គ្រងពេលដែលគាត់មិននៅ? សព្វវចនាធិប្បាយមួយបានរៀបរាប់ថា៖ «ពេលដែលណាបូនីដាសមិននៅ គាត់បានប្រគល់អំណាចគ្រប់គ្រងនិងកងទ័ពភាគច្រើនទៅឲ្យបេលសាសារកាន់កាប់»។ (Encyclopaedia Britannica) ដូច្នេះ បេលសាសារបានធ្វើកិច្ចការខ្លះរបស់ស្តេច ហាក់ដូចជាគាត់គ្រប់គ្រងជាស្តេចនៅស្រុកបាប៊ីឡូនក្នុងអំឡុងគ្រានោះ។ យ៉ាងនេះ អាឡិន មៀលអាដដែលជាបុរាណវត្ថុវិទូនិងជាបណ្ឌិតខាងភាសាបាននិយាយថា គឺសមត្រឹមត្រូវដែល«សៀវភៅដានីយ៉ែលហៅបេលសាសារជា‹ស្តេច›»។
ចំពោះអ្នកបម្រើព្រះ ទីសំអាងដ៏សំខាន់បំផុតដែលបង្ហាញថាសៀវភៅដានីយ៉ែលគួរឲ្យទុកចិត្តនិងបានត្រូវសរសេរក្រោមការដឹកនាំរបស់ព្រះ គឺក្នុងគម្ពីរផ្ទាល់។—២ធី. ៣:១៦
