Тӧ бәр стресе тәйах дьки? Тӧ ԛә рʹасти дәрәщед ӧса һатьбуйи?

•   Мьрьна мәрьве незик.

•   Нәхԝәшийа кӧ дьреж дькʹьшинә.

•   Тʹәшԛәлед тʹәбийәте.

 Лекʹолинкʹар дьбежьн, ԝәки нә тʹәне чәтьнайед мәзьн дькарьн мә һʹал бехьн, ле ӧса жи хәмед мәйә һәррʹожи дькарьн хьраб сәр сьһʹәт-ԛәԝата мә һʹӧкӧм кьн. Ләма жи фьрԛи тʹӧнә мәʹнийа стреса тә чь йә, гәләк фәрз ә ԝәки тӧ ԛәԝи бьмини.

•  Чь те һʹәсабе бәр стресе ԛәԝи бьминьн?

•  Чьрʹа фәрз ә бәр стресе ԛәԝи бьминьн?

•  Чь бькьн ԝәки бәр стресе дьһа ԛәԝи бьминьн?

•  Щаһьлед дьн чь дьбежьн?

 Бәр стресе ԛәԝи бьминьн, те һʹәсабе чәтьнайа алт кьн, у паши һʹале гьран, сәр хԝәда бен. Мәрьв чьԛас жи ԛәԝи бә, йәкә тʹӧ кәс жь чәтьнайед жийине хԝәйкьри нинә. Ле чахе Мәрьве ӧса жь бо чәтьнайа дькʹәвә, әԝ диса рʹадьбә сәр пʹийа у дьһа ԛәԝи дьбә.

•   Чьмки һәр кәс рʹасти чәтьнайа те. Кʹьтеба Пирозда те готьне: «Пешбази нә бона мәрьвед кӧ ньгед ԝан ләз ьн . . . дьруди [пешдачуйин] жи нә бона зьламед бь занин ьн; жь бәр кӧ ԝәхт у рʹәԝш [ԛәԝьмандьн] пергинийа вана һʹәмуйа дькьн» (Ԝаиз 9:11). Әв йәк чь дәрс ә? Мәрьвед баш жи рʹасти чәтьнайа тен һәла һе ԝи чахи жи, һәрге ԝана тьштәки хьраб нәкьрийә.

•   Чьмки гава тӧ ԛәԝи йи, тӧ хԝәйкьри йи. Психоложәки мәкʹтәбе ӧса дьбежә: «Гәләк шагьрт мәʹдәкьри дьһатьн офиса мьн у нькарьбун емосийед хԝә контрол кьн. Мәʹни әԝ бу, кӧ ԝана бона дәрсед хԝә һәжмаред ньмьз стандьбун, йан жи кәсәк малпәред сосйалида тьштед нәбаш дәрһәԛа ԝан ньвисибун». Бь гьлийед ԝи, һәрге мәрьв ньзанә кӧ ча ԝан хәмед бьчʹук жи сафи кә, әԝ йәк дькарә «чаԝа алийе психикида ӧса жи алийе емосийалида сәр ԝана хьраб һʹӧкӧм кә». a

•   Чьмки һәрге тӧ ԛәԝи би, әԝ йәк ԝе ча ньһа ӧса жи ахьрийеда али тә бькә. Дәрһәԛа дәрәщед кӧ стресе пешда тиньн, психолож Ричард Лернер ньвиси: «Сәва кӧ әʹмьре гьһиштида пешдачуйи бьн, лазьм ә һин бьн кӧ чаԝа чәтьнайа сафи кьн, нетед тʹәзә дайньн пешийа хԝә у мәщалед дьн бьвиньн, ԝәки бьгьһижи нетед хԝә». b

•   Жь мешәк нәкьнә гамешәк. Һин бә чәтьнайед мәзьн жь чәтьнайед бьчʹук тедәрхи. Кʹьтеба Пирозда те готьне: «Ахмах перʹа-перʹа һерса хԝә дьдә кʹьфше, ле йе аԛьл шашийе вәдьшерә» (Мәтʹәлок 12:16). Изьн нәдә ԝәки һәр чәтьнайи сәр тә һʹӧкӧм кә.

   «Зарʹед Мәкʹтәба мьнда, һәла һе бона тьштед бьчʹук жи дькьнә кӧтә-кӧт. Һәвалед ԝан жи ве йәкеда малпәред сосийалида пьштгьрийа ԝан дькьн. Ле әв йәк сәр ԝан нәбаш һʹӧкӧм дькә у алийе ԝан накә, рʹаст сәр дәрәща хԝә бьньһерʹьн».—Щоан.

•   Жь кәсед дьн һин бә. Кʹьтеба Пирозда те готьне: «Чаԝа һʹәсьн бь һʹәсьн те тужкьрьне, ӧса жи мәрьв һʹәсьне һәвале хԝә йә» (Мәтʹәлок 27:17). Әм дькарьн дәрсед ԛимәт жь ԝан мәрьва һин бьн, йед кӧ рʹасти чәтьнайед гьран һатьбун.

   «Гава тʹәви кәсед дьн хәбәр дьди, тӧ педьһʹәси кӧ әԝана рʹасти чь чәтьнайа һатьнә, ле ньһа бал ԝан һәр тьшт баш ә. Пебьһʹәсә кӧ ԝана чь кьрьбу йан чь нәкьрьбу, ԝәки ве проблема хԝә сафи кьн».—Щулйа.

•   Сәбьр кә. Кʹьтеба Пирозда те готьне: «Һәгәр йе рʹаст һʹәфт щара бькʹәвә, ԝе диса рʹабә» (Мәтʹәлок 24:16). Бәр хԝә нәкʹәвә һәрге һәр тьшт ӧса начә чаԝа кӧ тӧ һивийе буйи, чьмки ԝәʹдә гәрәке дәрбаз бә, ԝәки тӧ сәр һʹьше хԝәда бейи. Сәри әв ә, ԝәки тӧ ԛәԝата хԝә тʹоп ки, кӧ диса бькарьби рʹаби.

   «Паши чәтьнайикә мәзьн ԝәʹдә лазьм ә, ԝәки алийе емосийалида ԛәԝата мә бе щи у бьрина дьле мә ԛәнщ бә. Әв йәк дәрберʹа наԛәԝьмә. Мьн сәр хԝә тʹәхмин кьрийә, кӧ чьԛас ԝәʹдә дәрбаз дьбә, һаԛас еша дьл дьһа сьвьк дьбә».—Андреа.

•   Шекьрдар бә. Кʹьтеба Пироз мә һелан дькә: «Шекьрдар бьн» (Колоси 3:15). Әм рʹасти чь чәтьнайа жи бен, йәкә тʹьме мәʹни һәнә бона чь жи әм дькарьн шекьрдар бьн. Бьфькьрә дәрһәԛа се тьшта чь кӧ дьле тә ша дькьн.

   «Гава тӧ рʹасти кӧл-дәрда тейи, бал тә пьрсәкә ӧса дькарә пешда бе, ‹Чьрʹа әв йәк һатә сәре мьн?› Мәрьве кӧ бәр стресе ԛәԝи дьминә, бь зедәйи дина хԝә надә проблемед хԝә, ле дәԝсе ньһерʹандьна позитив хԝәй дькә у рʹази йә бона ве йәке чь кӧ щәм ԝи һәйә у чь кӧ дькарә бькә».—Саманта.

•   Рʹази бә. Паԝлосе шанди гот: «Әз һин бумә, кӧ һʹәму һʹалида рʹази бьм» (Филипи 4:11). Рʹаст ә Паԝлос нькарьбу ԝан һʹәму тьшта контрол кә чь кӧ дьһатьнә сәре ԝи, ле әԝи дькарьбу ньһерʹандьна хԝә дәрһәԛа ван тьшта контрол кьра. Паԝлос сафи кьрьбу нәкә кӧтә-кӧт у жь әʹмьре хԝә рʹази бә.

   «Мьн фәʹм кьр ԝәки ԝәʹде чәтьнайа, реаксийа мьнә пешьн нә йа лапә баш ә. Мьн сафи кьр кӧ чь жи бьԛәԝьмә, диса жи жийинерʹа ша бьм у дьлтәнг нәбьм. Жь ве йәке нә тʹәне әз, ле кәсед дьн жи кʹаре дьстиньн».—Метйу.

•   Дӧа бькә. Кʹьтеба Пироз дьбежә: «Тӧ баре хԝә бьдә Хӧдан Әԝе һьлгьрә дәԝса тә. Әԝе тʹӧ щар нәһелә, ԝәки йе рʹаст бьлькʹӧмә» (Зәбур 55:22). Дӧа нә кӧ метод ә, ԝәки дьле хԝә рʹьһʹәт кьн, ле мәщаләкә баш ә, ԝәки дьле хԝә Әʹфьрандаре хԝәрʹа вәкьн, Йе кӧ «бона ԝә хәм дькә» (1 Пәтрус 5:7).

   «Нә лазьм ә, ԝәки әз тʹәне баре хԝә бькʹьшиньм. Чахе әз дӧада дьле хԝә Йаһоԝарʹа вәдькьм, у бона кʹәрәмед ԝи рʹазибуна хԝә жерʹа дьдьмә кʹьфше, ви чахи фькьред мьнә негатив ӧнда дьбьн у әз дина хԝә дьдьмә тьштед баш. Бәле, дӧа гәләк фәрз ә!»—Карлос.