Mwa silimo sa 2007, naha ya Ecuador ne i zibahalize milelo ya yona ya ku sula masheleñi a ku itusisa kwa ku sileleza mushitu wa butuna bo bu bato eza likilomita ze 10,000 mwa butelele ni mwa bukuswani, o li kalulo ya mushitu o kenile o tibani wa Amazon, mwa sibaka sa ku lafa oli mwateñi. Muuso ha u si ka zwelapili ni milelo yeo, ka libaka la kuli ha u si ka fumana tuso ya masheleñi ku zwelela kwa linaha ze ñwi, a ku zwisezapili mulelo wa ku bukeleza mushitu wo. Kalulo ye ya mushitu o tibani wa Amazon, ki ye ñwi ya libaka ze na ni hahulu lika ze ñata ze pila ili ze shutana-shutana, mwa lifasi.

Mutende o bizwa The Japan News, u bulela kuli ku taata ku lemuha mali kaufela a na ni matuku. Piho yeo, ne i filwe hamulaho wa likande le ne li bulezi kuli, mwa silimo sa 2013, muuna yo muñwi ya mwa lilimo za ma 60 naa yambuzi kokwani ya HIV ka ku pompelwa mali. Haiba mali a filwe mutu a na ni kokwani ya HIV, ku fitanga likweli li sikai kuli kokwani yeo, i kone ku fumanwa mwa mali.

Nihaike kuli masole ba ne ba lwanisa muuso wa naha ya Zimbabwe kwa museto wa naha ye, ni naha ya Mozambique, ne ba tuhezi ku eza cwalo lilimo ze bato ba ze 30 kwamulaho, lindalamiti ze ne teezwi batu li sa zwelapili ku holofaza ni ku bulaya batu. Ba katengo ka International Committee of the Red Cross ba biha kuli: “Ku zwa feela ka silimo sa 1980, lindalamiti se li bulaile batu ba ba fitelela 1,500 ni lifolofolo ze 120,000, ni ku holofaza batu ba ba fita fa 2,000 kwa lineku la Zimbabwe.”

Ka ku ya ka patisiso ye ñwi, batu ba bañata ba ba kauhana mwa manyalo, ba lwanelanga ku ya ni limunanu za fa lapa. Kwa lika ze ne ba luwile hamoho ze ba lwanelanga batu ba ba kauhana, limunanu li fitiwa feela ki lika ze cwale ka mubu, masheleñi, ni lika ze ñwi za ka butu.